Morya Gosavi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Morya Gosavi

Morya Gosavi litograf
Shaxsiy maʼlumotlar
Tavalludi AD 1375
Vafoti AD 1561-yil
Chinchwad, Maharashtra
Dini Hinduizm

Morya Gosavi yoki Moraya Gosavi (Morayā Gosāvi)nom ostidostidagi tahallusi Moroba Gosavi Ganeshani Oliy Xudo deb hisoblaydigan hind Ganapatya sektasining taniqli avliyosi edi. Morya Gosavi Ganapatyalarning bosh ruhiy avlodi hisoblanadi va Ganeshaning „eng mashhur dindori“ sifatida tasvirlab berilgan[1].

Morya Gosavi hayoti XIII — XVII asrlar oraligʻida boʻlganligi taxmin qilinadi. Koʻplab afsonalar uning hayotini eslaydi. Morya Ganeshaning Morgaon ibodatxonasiga tashrif buyurishni boshlaganida Ganeshaga bagʻishlangan. Mashhur Ganesha ziyoratgohida Moryaning xudoga xizmat qilishiga toʻsqinlik qilgani uchun Ganesha Moryaga Chinchvadda Moryaga sigʻinish uchun paydo boʻlishini aytdi, shuning uchun Morya Morgaondan Chinchvadga koʻchib oʻtdi, u yerda Morya Ganesha ibodatxonasini qurdi. Natijada, Morya oʻzini qabriga tiriklayin koʻmib, sanjeevan samadxini oldi diyiladi.

Tanishuvi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yuvraj Krishan Morya Gosavini XIII -XIV asrlarda joylashtirgan boʻlsa, RC Dhere uni XVI asrda joylashtiradi[2][3]. Pol B. Kortrayt va Enn Feldxaus uni 1610—1659-yillarga toʻgʻri keladi[4][5]. Pimpri-Chinchwad Municipal Corporation uni 1330—1556-yillarda korparatsiya uchun qoʻygan. Uning turmush qurgan yili 1470-yilda toʻgʻri kelgan, oʻgʻlining tugʻilishi esa 1481-yilga toʻgʻri keladi[6]. Din ensiklopediyasida uning vafoti 1651-yilga toʻgʻri keladi[7].

Turli rivoyatlar Morya Gosavini Humoyun (1508—1556-yillarda)[8], Shahaji (1594—1665-yillarda)[9] va uning oʻgʻli Shivaji (1627—1680-yillarda) bilan bogʻlaydi[10]. Uning yodgorlik ibodatxonasida 1658—1659-yillarda boshlanganligi haqida yozuvlar mavjud.

Yoshligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hikoyaning bir versiyasiga koʻra, Morya Karnatakaning Bidar shahrida Deshastha Brahminlar oilasida tugʻilgan[11]. Otasi uni oilaga foydasi yoʻq deb uydan haydab yuborgan. Morya qoʻshni Maharashtra shtatidagi Morgaondagi Ganesha ziyoratgohiga sayohat qildi va u yerda Ganeshani yoqtirib qoldi. U 50 mil 80 km Morgaondan uzoqda[12]. Yana bir hikoya uni Maharashtra shtatining Poona shahridan kambagʻal, ammo taqvodor er-xotin Deshastha Brahminning oʻgʻli deb eʼlon qiladi. Morya farzandsiz er-xotin rozi boʻlgan Ganeshaning inoyati tufayli tugʻilgan deb ishoniladi. Morya tugʻilgandan soʻng, oila 40 milya (64 km) Chinchvaddan uzoqda. Ota-onasi vafotidan keyin Morya Tathavade shahriga koʻchib oʻtdi, 2 milya (3.2 km) Chichvaddan uzoqda. Ikkala afsonada ham u Ganeshaga sigʻinish uchun har kuni yoki har oy Morgaon maʼbadiga tashrif buyurganini eʼlon qiladi.

Boshqa bir ertakda aytilishicha, Morya Deshastha Brahminlar oilasida Shaligram familiyasi bilan tugʻilgan[13]. Moryaning ota-onasi, Bhat Shaligram va uning rafiqasi Bidardan Morgaonga koʻchib oʻtishgan. Uning ota-onasi Morgaonda Ganeshaga ibodat qilishdi. Koʻp oʻtmay, ularda Morya tugʻildi. Keyinchalik Morya ogʻir kasal boʻlib qoldi va tuzalmadi, shuning uchun ular yana Ganeshaga ibodat qilishdi. Koʻp oʻtmay Nayan Bharati ismli Gosavi (ruhoniy) kelib, Moryaga dori berib, uni davoladi. Nayan Bharati ham Moryaga vaʼz qilgan. Bundan buyon Bhatlar oilasi Gosavi familiyasini oldi va Morya Morya Gosavi nomi bilan tanildi[14][15].

Morgaondan Chinchwadgacha[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ganeshaning Morgaon ibodatxonasi, u erda Morya Gosavi Chinchvadga koʻchib oʻtishdan oldin Ganeshaga sigʻinardi.

Hikoyaga koʻra, oʻzining guru buyrugʻiga koʻra, Morya 42 kun davomida qattiq roʻza tutib, Theurda tavba qilgan, bu vaqt ichida u „ilohiy vahiylarga“ ega ekanligiga ishonishadi[16]. Ota-onasi vafotidan keyin Morya Morgaondan Chinchvadga koʻchib oʻtdi[14]. Theur ibodatxonasining hozirgi tuzilishi Morya tomonidan qurilgan[17].

Oʻlimi va nasli[tahrir | manbasini tahrirlash]

Morya Theur, Ranjangaon (boshqa Ganesha ibodatxonasi) va Chinchvadga tashrif buyurishni davom ettirdi. Moryaning oʻgʻli bor edi, unga Chintamani (Chintaman) deb ism qoʻydi[18]. Chintamani Ganeshaning tirik timsoli sifatida hurmatga sazovor boʻlgan[19]. Ammo baʼzi mutaxassislarning fikriga koʻra, u mugʻallarning qulagan imperatori Humoyunga (1508—1556-yillar) Kobulga qochishga yordam bergan, Humoyun yana Dehli imperatori boʻlgach, Moryaga sovgʻalar yogʻdirgan. Dhere koʻra, Chhatrapati Shivajining otasi Shahaji (1594—1665-yillarda) Morya Gosavi uchun donor sifatida qayd etilgan[20].

Hurmat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Morya Gosavi bosh ruhiy nasli va Ganapatyaning eng muhim avliyosi hisoblanadi — Ganeshaga sigʻinish anʼanalariga asoslangan hindu sektasi va Ganeshaning „eng mashhur dindori“ sifatida tasvirlangan[21].

Chinchvadda vafot etgan Devlarning ziyoratgohlari bor, ularning boshi Moryanikidir. Moryaning yodgorlik ibodatxonasi past tekislikdagi bino (30' x 20' x 40') kvadrat zal yoki mandap va sakkiz burchakli ichki ziyoratgoh boʻlib, marathi yozuvi bilan yozilgan: "Bu ibodatxona Kartik oyining yorqin oʻn ikkinchi kuni (noyabr — noyabr) boshlangan. Dekabr) Shaka 1580 (AD 1658—1659-yillarda) Vilambi Samvatsara va dushanba kuni Ashadhaning yorqin toʻrtinchisini tugatdi, Vikari Samvatsara "[22]. Ibodatxonalar oʻtmishda Aurangzeb bergan sakkiz qishloqdan keladigan daromaddan bahramand boʻlgan[19]. Morya Gosavining sanjeevan samadhi va u tomonidan qurilgan Ganesha ibodatxonasi hanuzgacha Chinchvadga koʻplab Ganesha dindorlarini jalb qiladi[23][24]. Dindorlarning fikriga koʻra, Morya Gosavi mokshaga (najotga) erishgan boʻlsada, lekin „uning mavjudligi ziyoratgohga muqaddas ahamiyatga ega“ deya fikr bildirishgan.

Morgaon Ganesha ibodatxonasining aylanma yoʻlida (Pradakshina yoʻli) Kalpavrushka Mandiri yaqinida daraxt bor. Daraxtda Morya Gosavi tavba qilgan joy bor deb ishoniladi[25]. Maʼbad majmuasida Morya Gosavi tasviriga ham sigʻinishgan. Morya Gosavi, shuningdek, Morgaon ibodatxonasini mashhur qilgan deya hisoblangan[26].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ "Gāṇapatyas". Encyclopedia of Religion. Macmillan Reference USA, an imprint of the Gale Group. 2001. http://www.bookrags.com/research/gapatyas-eorl-05/. Qaraldi: 13-yanvar 2010-yil. 
  2. ↑ Dhere. „Summary of Prachin Marathichya Navdhara (Marathi book) chapter 2: Marathi literature of Ganesha cult“. Official site of R C Dhere. Qaraldi: 12-yanvar 2010-yil.
  3. ↑ Krishan Yuvraj. Gaṇeśa: unravelling an enigma Hinduism and Its Sources Series. Bharatiya Vidya Bhavan, 1-yanvar 1999-yil — 83 bet. ISBN 978-81-208-1413-4. 
  4. ↑ Paul B. Courtright. Ganesa. Oxford University Press, Incorporated, 1985 — 221 bet. ISBN 978-0-19-503572-8. 
  5. ↑ Anne Feldhaus. Connected Places: Region, Pilgrimage, and Geographical Imagination in India. Palgrave Macmillan, 19-dekabr 2003-yil — 142–3, 145–6, 160 bet. ISBN 978-1-4039-6324-6. 
  6. ↑ „Culture and History“. Pimpri Chinchwad Municipal Corporation (PCMC) (2008). 2012-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-yanvar 2010-yil.
  7. ↑ "Gāṇapatyas". Encyclopedia of Religion. Macmillan Reference USA, an imprint of the Gale Group. 2001. http://www.bookrags.com/research/gapatyas-eorl-05/. Qaraldi: 13-yanvar 2010-yil. „Gāṇapatyas“. Encyclopedia of Religion. Macmillan Reference USA, an imprint of the Gale Group. 2001. Retrieved 13 January 2010.
  8. ↑ „Culture and History“. Pimpri Chinchwad Municipal Corporation (PCMC) (2008). 2012-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-yanvar 2010-yil. „Culture and History“. Pimpri Chinchwad Municipal Corporation (PCMC). 2008. Archived from the original on 22 February 2012. Retrieved 9 January 2010.
  9. ↑ Dhere. „Summary of Prachin Marathichya Navdhara (Marathi book) chapter 2: Marathi literature of Ganesha cult“. Official site of R C Dhere. Qaraldi: 12-yanvar 2010-yil. Dhere, R C. „Summary of Prachin Marathichya Navdhara (Marathi book) chapter 2: Marathi literature of Ganesha cult“. Official site of R C Dhere. Retrieved 12 January 2010.
  10. ↑ „Poona District: Places – CHINCHVAD“. The Gazetteers Department, Government of Maharashtra (2006). 2011-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-yanvar 2010-yil.
  11. ↑ Narendra K. Wagle. Images of Maharashtra: A Regional Profile of India. Curzon Press, 1980 — 110 bet. ISBN 9780700701445. 
  12. ↑ „Poona District: Places – CHINCHVAD“. The Gazetteers Department, Government of Maharashtra (2006). 2011-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-yanvar 2010-yil. „Poona District: Places — CHINCHVAD“. The Gazetteers Department, Government of Maharashtra. 2006 [1885]. Archived from the original on 14 June 2011. Retrieved 5 January 2010.
  13. ↑ Narendra K. Wagle. Images of Maharashtra: A Regional Profile of India. Curzon Press, 1980 — 110 bet. ISBN 9780700701445. „Moroba Gosavi was a Deshastha Brahmin surnamed Shaligram.“ 
  14. ↑ 14,0 14,1 Dhere. „Summary of Prachin Marathichya Navdhara (Marathi book) chapter 2: Marathi literature of Ganesha cult“. Official site of R C Dhere. Qaraldi: 12-yanvar 2010-yil.
  15. ↑ „Culture and History“. Pimpri Chinchwad Municipal Corporation (PCMC) (2008). 2012-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-yanvar 2010-yil.
  16. ↑ Dhere. „Summary of Prachin Marathichya Navdhara (Marathi book) chapter 2: Marathi literature of Ganesha cult“. Official site of R C Dhere. Qaraldi: 12-yanvar 2010-yil. Dhere, R C. „Summary of Prachin Marathichya Navdhara (Marathi book) chapter 2: Marathi literature of Ganesha cult“. Official site of R C Dhere. Retrieved 12 January 2010.
  17. ↑ John A. Grimes. Gaṇapati: Song of the Self. SUNY Press, 1995 — 119 bet. ISBN 978-1-4384-0501-8. 
  18. ↑ „Culture and History“. Pimpri Chinchwad Municipal Corporation (PCMC) (2008). 2012-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-yanvar 2010-yil. „Culture and History“. Pimpri Chinchwad Municipal Corporation (PCMC). 2008. Archived from the original on 22 February 2012. Retrieved 9 January 2010.
  19. ↑ 19,0 19,1 „Poona District: Places – CHINCHVAD“. The Gazetteers Department, Government of Maharashtra (2006). 2011-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-yanvar 2010-yil.
  20. ↑ Dhere. „Summary of Prachin Marathichya Navdhara (Marathi book) chapter 2: Marathi literature of Ganesha cult“. Official site of R C Dhere. Qaraldi: 12-yanvar 2010-yil. Dhere, R C. „Summary of Prachin Marathichya Navdhara (Marathi book) chapter 2: Marathi literature of Ganesha cult“. Official site of R C Dhere. Retrieved 12 January 2010.
  21. ↑ "Gāṇapatyas". Encyclopedia of Religion. Macmillan Reference USA, an imprint of the Gale Group. 2001. http://www.bookrags.com/research/gapatyas-eorl-05/. Qaraldi: 13-yanvar 2010-yil. 
  22. ↑ „Poona District: Places – CHINCHVAD“. The Gazetteers Department, Government of Maharashtra (2006). 2011-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-yanvar 2010-yil. „Poona District: Places — CHINCHVAD“. The Gazetteers Department, Government of Maharashtra. 2006 [1885]. Archived from the original on 14 June 2011. Retrieved 5 January 2010.
  23. ↑ "Gāṇapatyas". Encyclopedia of Religion. Macmillan Reference USA, an imprint of the Gale Group. 2001. http://www.bookrags.com/research/gapatyas-eorl-05/. Qaraldi: 13-yanvar 2010-yil. „Gāṇapatyas“. Encyclopedia of Religion. Macmillan Reference USA, an imprint of the Gale Group. 2001. Retrieved 13 January 2010.
  24. ↑ „Culture and History“. Pimpri Chinchwad Municipal Corporation (PCMC) (2008). 2012-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-yanvar 2010-yil. „Culture and History“. Pimpri Chinchwad Municipal Corporation (PCMC). 2008. Archived from the original on 22 February 2012. Retrieved 9 January 2010.
  25. ↑ Milind Gunaji. Offbeat Tracks in Maharashtra. Popular Prakashan, 2003 — 106–7 bet. ISBN 978-81-7154-669-5. 
  26. ↑ Swami Parmeshwaranand. Encyclopaedic Dictionary of Purāṇas. Sarup & Sons, 1 January 2001 — 562 bet. ISBN 978-81-7625-226-3.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Morya_Gosavi&oldid=3998750" dan olindi