Miya qattiq pardasi

Bosh suyagining miya pardalarini aks ettirgan kesmasi

Qattiq parda (lotincha: dura mater, греч. pachymeninx) - bosh miya va orqa miyani qoplaydigan uchta pardadan biri. U eng yuzaki, yumshoq va araxnoidal pardalarning ustida joylashgan.

Tuzilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qattiq parda tashqi va ichki yuzaga ega bo'lgan zich biriktiruvchi to'qimadan hosil bo'ladi. Tashqi yuzasi silliq emas, qon tomirlariga boy. Orqa miya kanalida u kanal devorlaridan yog' to'qimasi va ichki umurtqalar venoz chigali bilan to'ldirilgan epidural bo'shliq orqali ajralib turadi; umurtqalararo teshiklarda periost bilan birlashadi va orqa miya nervlari uchun qobiqlarni hosil qiladi. Bosh suyagida dura mater to'g'ridan-to'g'ri suyaklarga tutashgan bo'lib, bosh suyagi asosi suyaklari suyakusti pardasi va kalla suyaklari orasiagi choklar bilan birlashadi. Dura materning miyaga qaragan ichki yuzasi silliq, yaltiroq, endoteliy bilan qoplangan. U va araxnoidal parda o'rtasida oz miqdordagi suyuqlik bilan to'lgan tor subdural bo'shliq mavjud.

Qattiq pardaning sinuslari va o'simtalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ba'zi hududlarda miyaning qattiq pardasi miyaning yoriqlariga o'simtalar hosil qilib kiradi. O'simtalarning kelib chiqish joylarida qattiq parda 2 qatlamga bo'linib, endoteliy bilan qoplangan uchburchak shaklidagi kanallar - qattiq pardaning sinuslarini hosil qiladi. Sinuslarning devorlari mahkam cho'zilgan, ularda klapanlar yo'q, ular yiqilmaydi, shu jumladan kesilganda ham. Sinuslarda miya tomirlari, qattiq parda, ko'z kosasi va kalla suyaklaridan oqadigan venoz qon mavjud. Sinuslardan qon ichki bo'yinturuq venasiga kiradi, bundan tashqari, zahira venoz tomirlar (v.emissaria) orqali sinuslar va bosh suyagining tashqi yuzasi tomirlari o'rtasida bog'lanish mavjud.

Qattiq parda o'simtalari:

Miya o'rog'i (falx cerebri) - miya yarim sharlari orasida joylashgan;
Miyacha o'rog'i (falx cerebelli)- miyacha yarim sharlari orasidagi bo'shliqqa kirib, ensa suyagiga borib, ichki ensa qirrasidan katta ensa teshigiga birikadi.
Miyacha chodiri (tentorium cerebelli) - miya va serebellumning oksipital loblari o'rtasida joylashgan;
Turk egarchasi diafragmasi (diaphragma sellae)- turk egari ustiga tortilgan; markazida quyg'ich - infundibulum o'tadigan teshik bor(lotincha: infundibulum sellae turcicae).

Innervatsiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qattiq pardaning innervatsiyasi bosh miya nervlarning meningeal shoxlari yordamida amalga oshiriladi va miya tuzilmalarining joylashishiga qarab farqlanadi:

Oldingi kalla chuqurchasini - uch shoxli nerv (lotincha: n. trigeminus)ning birinchi tarmog'i bo'lgan ko'rish nervining meningeal shoxchasi innervatsiya qiladi (lotincha: ramus meningeus nervi ophthalmici).

O'rta kalla chuqurchasi uch shoxli nervning ikkinchi va uchinchi shoxlari bo'lgan yuqori va pastki jag' nervlarining meningeal shoxlaridan innervatsiya oladi (lotincha: rr. meningei nn. maxillaris et mandibularis).

Orqa kalla chuqurchasining innervatsiyasi adashgan nervning meningeal shoxchasi tomonidan amalga oshiriladi (lotincha: ramus meningeus nervi vagi).