Gnégnéri Yaya Touré
Yaya Ture (fransuzcha: Gnégneri Yaya Touré) — Kot-d’Ivuarlik futbol murabbiyi, ilgari yarim himoyachi sifatida oʻynagan . Kot-d’Ivuar terma jamoasi bilan Birgalikda Afrika Millatlar Kubogi gʻolibligini qoʻlga kiritgan.
Gnégnéri Yaya Touré 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg)
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Umumiy maʼlumotlari | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ism sharifi | Gnégnéri Yaya Touré | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tugʻilgan | 1983-yil 13-may(39 yosh) Buake, Kot-d’Ivuar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fuqaroligi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Boʻyi | 188 cm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pozitsiyasi | Yarim himoyachi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Mediafayli na Vikisklade
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
U oʻz faoliyatini Ivorian grand ASEC Mimozas’da boshladi, shundan soʻng Belgiyaning „Beveren“ klubiga oʻtdi. 2007 yilda u kataloniyalik „Barselona“ bilan shartnoma imzoladi va yevropadagi barcha klub sovrinlarini qoʻlga kiritdi va uch mavsumdan soʻng "Manchester City" ga yoʻl oldi. Ture faoliyatini hujumkor yarim himoyachi sifatida boshlagan, biroq, keyinchalik himoyaviy yarim himoyachilik maqomiga tushib qolgan.
Aka-uka Yaya Ture ham professional futbolchi boʻlgan: katta akasi Kolo Ture Londonning "Arsenal" jamoasida ajoyib oʻyinlari bilan tanilgan, ukasi boʻlsa Ibrohim Ture esa „Safa“da oʻz faoliyatini yuritgan.
Yaya Ture 1983-yilning 13-mayida Buake shahrida tavallud topgan[1][2][3]. 19960yilga kelib eski ustozi Patrick Van Reijimdamning tavsiyasiga koʻra u „Ivorian grand ASEC Mimozas“ akademiyasiga taklif qilindi. Ikki yil oldin uning akasi Kolo xuddi shu muassasaga oʻqishga kirdi. Akademiya 1993-yilda fransuz Jan-Mark Gilu tomonidan tashkil etilgan boʻlib, u uch ranglilar safida 19 ta oʻyin oʻtkazgan, shu jumladan 1978-yilgi jahon chempionatida ham yana bir oʻyini bilan dunyoga tanilgan.
2001-yilda Yaya Ture „Kot-d’Ivuar“ klubining asosiy jamoasi tarkibida debyut qildi, ammo akalaridan farqli oʻlaroq Yaya Ture bu erda birorta ham mavsum oʻyin olib bormadi va tez orada yevropaga yoʻl oldi. Bu davrda leningradlik Dmitriy Selyuk yosh isteʼdodlilarning agentiga aylandi. U Afrikadan xususan, Kot-d’Ivuar va Nigeriyadan kelgan koʻplab futbolchilar bilan oʻz karyerasi boʻyicha ishladi.
Evropa qitʼasida u olti xil ligada oʻynagan. Uning hayot yoʻli Belgiyada boshlangan va shu yerda yani Yaya Ture Pro-Liga klubi „Beveren“ga oʻtgan. U markaziy himoyachi sifatida oʻynay boshladi, keyinroq tayanch zonasiga oʻtdi. Ture unchalik sermahsul bo‘lmaganiga qaramay, Belgiya klubining asosiy tarkibida o‘zini namoyon qildi. Ikki yil ichida Yaya Ture 70 ta futbol oʻyinida qatnashishga muvaffaq boʻldi va hatto uchta golni ham muvaffaqiyatli amalga oshirdi. Belgiya jamoasidagi oʻyinlari davomida yarim himoyachi oʻzini potentsial futbolchi sifatida eʼlon qilishga muvaffaq boʻldi, soʻngra buning natijasida uni Donetskning „Metallurg“ skautlari bundan xabar topishdi.
2003-yilning yozida u "Arsenal" bilan amalda shartnoma imzoladi hatto, kanonirlar tarkibida Barnetga qarshi oʻrtoqlik uchrashuvida (0:0) oʻynashga muvaffaq boʻldi. Kot-d’Ivuarlik yarim himoyachi Londonda tekshiruvdan muvaffaqiyatli oʻtdi va ukasi bilan ishlashga tayyor edi ammo, „Arsenal“da ishlash uchun ruxsatnomani qoʻlga kirita olmadi[4].
2003-yilning dekabrida Ture 2 million evro evaziga Donetskning „Metallurg“ klubiga oʻtib, 4 yillik shartnomani imzoladi. Bu erda u bir yarim mavsumda 3 ta darbozaga gol kiritib, hujumkor yarim himoyachi sifatida oʻynay boshladi. 2005-yilda ivuarlik bilan amaldagi Gretsiya chempioni Olimpiakos qiziqib qolgan.
2005-yil 1-iyulda u „Olimpiakos“ futbolchisiga aylandi. Qizil-oqlar yarim himoyachining transferi uchun 7 million funt pul oʻtkazib, futbolchi bilan 3 yillik shartnoma imzoladi. Greklar uchun ivuarlik 26 ta jang oʻtkazib, 3 ta golni amalga oshirgan. Shuningdek, u grek grandiga navbatdagi golden double(oltin dubl)ni tashkil qilishda yordam berdi. Yayaning Gretsiyadagi debyut mavsumi oxirida klub qarz botqogʻiga botgan shuningdek, maoshlar va turli toʻlovlarni toʻlashni muntazam ravishda kechiktirgan. Natijada afrikalik va uning agentining noroziligi mushtlashuvga aylanib ketdi va Pirey klubi ivuarlik bilan shartnomani muddatidan oldin bekor qilishga qaror qildi. „Arsenal“, „Milan“, „Chelsea“, „Manchester United“ va „Lion“ kabi yevropa futbolining koʻplab gigantlari futbolchiga eʼtibor qaratdi, ammo Yaya „Monako“ga oʻtishni tanladi[5].
Transfer summasi 4,5 million yevroni tashkil qildi. Fransiya klubi safida 27ta o‘yin o‘tkazib, raqiblar darvozasiga 5ta gol urgan Yaya Ture o‘zini to‘liq eʼlon qildi. Aynan shu yerda futbolchining iqtidori namoyon boʻldi: raqib hujumlarini yoʻq qilish, yaxshi pas va hujumni qoʻllab-quvvatlash.
2007-yilning 26-iyunida ispaniyalik „Barcelona“ Yaya Tureni 10 million yevroga sotib oldi. Rasmiy taqdimotda „Laporta“ klubi Prezidenti va sport direktori Tsiki Begiristayn ishtirokida u 17-raqamli futbolka sotib oldi. Ammo keyinroq Ture Andres Inyesta 8-raqamni qo‘lga kiritgach, bu raqamni 24-ga o‘zgartirdi. Yangi jamoada Ture himoyaviy yarim himoyachi pozitsiyasida oʻynay boshladi. Yaya Ture 26 avgust kuni Ispaniya chempionatining 1-turi doirasidagi „Racing“ga qarshi oʻyinda (0:0) „Barcelona“ safida debyut qildi. Yaya Ture Kataloniya klubi safidagi ilk golini 2-sentabr kuni Ispaniya chempionati doirasidagi o‘z maydonida Bilbaoning „Atletik“ klubiga qarshi o‘yinda (3:1) kiritdi. Yaya 2008-yilning 9-aprelida "Shalke-04" ga qarshi chorak final javob uchrashuvida (1:0) kataloniyaliklar safida Chempionlar ligasidagi ilk golini kiritdi (klub uchun ikkinchi gol). Joriy mavsumda u atigi 38ta oʻyinda maydonga tushib, bazada mustahkam oʻrin ola olmadi.
2010-yilning 2-iyulida Ture „Manchester City“ bilan shartnoma imzoladi. Transfer summasi 24 million yevroni tashkil qildi. Shartnoma muddati — 5 yil. 14-avgust kuni Yaya jamoaga yangi kelganlar: David Silva, Samir Nasri, Matia Nastasich, Aleksandr Kolarov bilan birga „Tottanham“ga (0:0) qarshi birinchi davra uchrashuvida debyut qildi. „Manchester Tour“dagi birinchi mavsumida u Angliya kubogi yarim finalida „Manchester United“ga va finalda „Stoke city“ga qarshi oʻyinda gʻalabali gollarni kiritdi va „City“ kubokni qoʻlga kiritdi. Premer-ligada jamoa 3-oʻrinni egallab, keyingi yili Chempionlar ligasiga yoʻllanma oldi, Yaya 35 oʻyinda 6 ta gol kiritdi.
2021-yil 10-fevraldan Donetskning „Olimpic“ klubi bosh murabbiyi yordamchisi bo‘lib ishlagan, „UPL“da o‘yin olib borgan. 2021-yilning 23-may kuni u Ukraina jamoasini tark etdi. 2021-yilning 14-iyunda u Ahmad Grozniy murabbiylar shtabiga qo‘shildi. 2021-yil 13-dekabrda esa klubni tark etdi[5].
Yutuqlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Olimpiakos
- Gretsiya chempioni: 2005/06
„Barcelona“
- Ispaniya chempioni (2): 2008/09, 2009/10
- Ispaniya kubogi sohibi: 2008/09
- Ispaniya Superkubogi sohibi: 2009 yil
- UEFA Chempionlar Ligasi gʻolibi: 2008/09
- UEFA Superkubogi gʻolibi: 2009 yil
- Klublar oʻrtasidagi jahon chempionati gʻolibi: 2009 yil
„Manchester City“
- Angliya chempioni (3 karra): 2011/2012, 2013/2014, 2017/2018
- Angliya kubogi gʻolibi: 2010/2011
- Futbol Ligasi kubogi sohibi (3 karra): 2013/2014, 2015/2016, 2017/2018
- Angliya Superkubogi sohibi: 2012-yil
Kot-d’Ivuar terma jamoasi safida
- Afrika Millatlar Kubogi gʻolibi: 2015-yil
Shaxsiy yutuqlari
Afrikada yilning eng yaxshi futbolchisi (4 karra): 2011, 2012, 2013, 2014
BBC Afrikada yilning eng yaxshi futbolchisi (2 karra): 2013, 2015
Statistika[tahrir | manbasini tahrirlash]
2017-yil 5-noyabr holatiga ko‘ra
| Klub | Mavsum | Liga | Kubok | Yevropa kubogi | Jami | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oʻyin | Gol | Oʻyin | Gol | Oʻyin | Gol | Oʻyin | Gol | ||
| ASYeK Abidjan | 2001 | ? | ? | ||||||
| Beveren | 2001/02 | 25 | 0 | 2 | 0 | 0 | 0 | 27 | 0 |
| 2002/03 | 29 | 3 | 1 | 0 | 0 | 0 | 30 | 3 | |
| 2003/04 | 12 | 0 | 2 | 0 | 0 | 0 | 13 | 0 | |
| jami | 66 | 3 | 5 | 0 | 0 | 0 | 71 | 3 | |
| Metallurg Donesk | 2003/04 | 11 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 11 | 1 |
| 2004/05 | 22 | 2 | 2 | 1 | 4 | 1 | 28 | 4 | |
| jami | 33 | 3 | 2 | 1 | 4 | 1 | 39 | 5 | |
| Olimpiakos | 2005/06 | 20 | 3 | 2 | 0 | 6 | 0 | 28 | 3 |
| jami | 20 | 3 | 2 | 0 | 6 | 0 | 28 | 3 | |
| Monako | 2006/07 | 27 | 5 | 3 | 0 | 0 | 0 | 36 | 5 |
| jami | 27 | 5 | 3 | 0 | 0 | 0 | 36 | 5 | |
| Barcelona | 2007/08 | 26 | 1 | 3 | 0 | 9 | 1 | 38 | 3 |
| 2008/09 | 25 | 2 | 6 | 1 | 12 | 0 | 43 | 3 | |
| 2009/10 | 23 | 1 | 3 | 0 | 11 | 0 | 37 | 1 | |
| jami | 74 | 4 | 12 | 1 | 32 | 1 | 118 | 6 | |
| Manchester City | 2010/11 | 35 | 6 | 7 | 3 | 8 | 1 | 50 | 10 |
| 2011/12 | 32 | 6 | 1 | 0 | 9 | 3 | 42 | 9 | |
| 2012/13 | 32 | 6 | 5 | 2 | 5 | 1 | 41 | 9 | |
| 2013/14 | 35 | 20 | 7 | 3 | 7 | 1 | 49 | 24 | |
| 2014/15 | 29 | 10 | 4 | 1 | 5 | 1 | 26 | 12 | |
| 2015/16 | 32 | 6 | 5 | 1 | 10 | 1 | 42 | 8 | |
| 2016/17 | 25 | 5 | 4 | 2 | 2 | 0 | 31 | 7 | |
| 2017/18 | 10 | 0 | 4 | 0 | 3 | 0 | 17 | 0 | |
| jami | 230 | 59 | 37 | 11 | 49 | 8 | 316 | 79 | |
| Olimpiakos | 2018/19 | 2 | 0 | 1 | 0 | 2 | 0 | 5 | 0 |
| jami | 2 | 0 | 1 | 0 | 2 | 0 | 5 | 0 | |
| Hammasi boʻlib faoliyatida | 444 | 78 | 56 | 11 | 87 | 10 | 597 | 106 | |
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Yaya Touré // FBref.com (Wayback Machine saytida 2022-03-22 sanasida arxivlangan) (mn.)
- ↑ Yaya Touré // Transfermarkt.com (mn.) — 2000.
- ↑ Yaya Touré // As (isp.) — Madrid: Grupo PRISA, 1967.
- ↑ Kolichestvo igr i golov za professionalniy klub schitaetsya tolko dlya razlichnix lig natsionalnix chempionatov.
- ↑ 5,0 5,1 Kolichestvo igr i golov za natsionalnuyu sbornuyu v ofitsialnix matchax.