Xorazm: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq
Tahrir izohi yoʻq
Qator 30: Qator 30:
|flag_s4 =
|flag_s4 =
|shiori =
|shiori =
|poytaxti = [[Kat]], [[Koʻyna Urganch|Urganch]], [[Xiva]]
|poytaxti = [[Kat]], [[Koʻhna Urganch|Urganch]], [[Xiva]]
|shaharlari =
|shaharlari =
|tili = [[Xorazmiy tili|Xorazmiy]], [[Xorazm-turkiy tili|Xorazm-turkiy]], [[Chigʻatoy tili|Chigʻatoy]]
|tili = [[Xorazmiy tili|Xorazmiy]], [[Xorazm-turkiy tili|Xorazm-turkiy]], [[Chigʻatoy tili|Chigʻatoy]]
Qator 38: Qator 38:
|maydoni =
|maydoni =
|aholisi =
|aholisi =
|boshqaruv_shakli = [[Mutloq monarxiya]]
|boshqaruv_shakli = [[Mutlaq monarxiya]]
|sulola =
|sulola =
|hukmdorlar_unvoni =
|hukmdorlar_unvoni =
Qator 104: Qator 104:
|g6 =
|g6 =
|g7 =
|g7 =
|keyin = Mo'g'ullar imperiyasi
|keyin = Xorazm XSR
|k1 = Temuriylar davlati
|k1 =
|k2 = Rossiya imperiyasi
|k2 =
|k3 =
|k3 =
|k4 =
|k4 =
Qator 115: Qator 115:
}}
}}


'''Xorazm''' ({{lang-fa|خوارزم}}) — [[Amudaryo (daryo)|Amudaryo]] sohillarida markazga ega [[Oʻrta Osiyo]] qadimiy mintaqasi — rivojlangan irrigatsiyali dehqonchilik, hunarmandlik va savdo mintaqasi. Xorazm orqali [[Buyuk ipak yoʻli]] oʻtgan. [[III asr]] oxirlarida Xorazm poytaxti [[Kat]] shahri boʻlgan; [[X asr]] oxirlarida poytaxt [[Koʻyna Urganch|Urganch]] shahriga koʻchiriladi (hozirgi [[Koʻyna Urganch]] shahri).
'''Xorazm''' ({{lang-fa|خوارزم}}) — [[Amudaryo (daryo)|Amudaryo]] sohillarida markazga ega [[Oʻrta Osiyo]] qadimiy mintaqasi — rivojlangan irrigatsiyali dehqonchilik, hunarmandlik va savdo mintaqasi. Xorazm orqali [[Buyuk ipak yoʻli]] oʻtgan. [[III asr]] oxirlarida Xorazm poytaxti [[Kat]] shahri boʻlgan; [[X asr]] oxirlarida poytaxt [[Koʻhna Urganch|Urganch]] shahriga koʻchiriladi (hozirgi [[Koʻhna Urganch]] shahri).


== Axameniddan oldingi davr ==
== Axameniddan oldingi davr ==
Qator 123: Qator 123:
== Xorazm antik asrda ==
== Xorazm antik asrda ==


== Arab bosqinidan istilosidan saljuqlar istilosigacha ==
== Ot arabskogo zavoevaniya do zavoevaniya seldjukami ==


== [[Xorazmshohlar davlati]] ==
== [[Государство Хорезмшахов]] ==


== Mongolskiy period ==
== Moʻgʻul davri ==


== Xorezm v XVI — pervoy polovine XVIII veka ==
== Xorezm [[XVI]] - [[XVIII asr]]ning birinchi yarmida ==


== Praviteli Xorezma ==
== Xorazm hukmdorlari ==
{| class="wikitable" border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" width="90%" align="center"
{| class="wikitable" border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" width="90%" align="center"
|-----
|-----
! colspan="3" bgcolor="silver" | Praviteli Xorezma
! colspan="3" bgcolor="silver" | Xorazm hukmdorlari
|-----
|-----
! Imya
! Ismi
! Boshqaruv yillari
! Godi pravleniya
! Unvonlar
! Tituli
|-----
|-----
| colspan="3" bgcolor="silver" | <center>'''[[Афригиды|Dinastiya Afrigidov]]'''</center>
| colspan="3" bgcolor="silver" | <center>'''[[Afrigidlar|Afrigidlar sulolasi]]'''</center>
|-----
|-----
| [[Африг]]
| [[Afrig]]
| align="center" | [[305]] — ?
| align="center" | [[305]] — ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Багра]]
| [[Bagra]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Саххасак]]
| [[Saxxasak]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Аскаджамук I]]
| [[Askajamuk I]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Аскаджавар I]]
| [[Askajavar I]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Сахр I]]
| [[Saxr I]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Шауш]]
| [[Shaush]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Хамгари]]
| [[Xamgari]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Бузгар]]
| [[Buzgar]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Арсамух]]
| [[Arsamux]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Сахр II]]
| [[Saxr II]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Сабри]]
| [[Sabri]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Аскаджавар II]]
| [[Askajavar II]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Аскаджамук II]]
| [[Askajamuk II]]
| align="center" | [[712]] — ?
| align="center" | [[712]] — ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Шаушафар]]
| [[Shaushafar]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Туркасабас]]
| [[Turkasabas]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Абд-Аллах]]
| [[Abd-Allah]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Мансур ибн Абд-Аллах]]
| [[Mansur ibn Abd-Allah]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Ирак ибн Мансур]]
| [[Iroq ibn Mansur]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Ахмад ибн Ирак]]
| [[Ahmad ibn Iroq]]
| align="center" | ?
| align="center" | ?
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Abu Abd-Allah Muhammad ibn Ahmad]]
| [[Абу Абд-Аллах Мухаммад ибн Ахмад]]
| align="center" | ? — [[995]]
| align="center" | ? — [[995]]
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| colspan="3" bgcolor="silver" | <center>'''[[Мамуниды|Dinastiya Mamunidov]]'''</center>
| colspan="3" bgcolor="silver" | <center>'''[[Мамуниды|Dinastiya Mamunidov]]'''</center>
|-----
|-----
| [[Abu Ali Maʼmun ibn Muhammad]]
| [[Абу Али Мамун ибн Мухаммад]]
| align="center" | [[992]]—[[995]]<br />[[995]] — [[997]]
| align="center" | [[992]]—[[995]]<br />[[995]] — [[997]]
| amir [[Гургандж]]a<br />xorezmshax
| [[Gurganj]] amiri<br />xorazmshoh
|-----
|-----
| [[Абу-л-Хасан Али ибн Мамун]]
| [[Abu-l-Xasan Ali ibn Maʼmun]]
| align="center" | [[997]]—[[1009]]
| align="center" | [[997]]—[[1009]]
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Ayn ad-Daula Abu-l-Abbos Maʼmun ibn Ali]]
| [[Айн ад-Даула Абу-л-Аббас Мамун ибн Али]]
| align="center" | [[1009]]—[[1017]]
| align="center" | [[1009]]—[[1017]]
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
<!--| colspan="3" bgcolor="silver" | <center>''vne dinastiy''</center>
<!--| colspan="3" bgcolor="silver" | <center>''vne dinastiy''</center>
|----- -->
|----- -->
| [[Абу-л-Харис Мухаммад]]
| [[Abu-l-Xaris Muhammad]]
| align="center" | [[1017]]
| align="center" | [[1017]]
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| colspan="3" bgcolor="silver" | <center>'''[[Алтунташ|Dinastiya Altuntasha]]'''</center>
| colspan="3" bgcolor="silver" | <center>'''[[Altuntash|Altuntash sulolasi]]'''</center>
|-----
|-----
| [[Алтунташ]]
| [[Altuntash]]
| align="center" | [[1017]]—[[1032]]
| align="center" | [[1017]]—[[1032]]
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Xarun ibn Altuntash]]
| [[Харун ибн Алтунташ]]
| align="center" | [[1032]]—[[1035]]
| align="center" | [[1032]]—[[1035]]
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Ismoil ibn Altuntash]]
| [[Исмаил ибн Алтунташ]]
| align="center" | [[1035]]—[[1041]]
| align="center" | [[1035]]—[[1041]]
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| colspan="3" bgcolor="silver" | <center>'''[[Ануштегиниды|Dinastiya Anushteginov (Bekdili)]]'''</center>
| colspan="3" bgcolor="silver" | <center>'''[[Anushteginlar|Anushteginlar sulolasi (Bekdili)]]'''</center>
|-----
|-----
| [[Кутб ад-Дин Мухаммед I]]<!--Кутб ад-Дунийа ва-д-Дин Абу-л-Фатх Мухаммад Айбек Арслан-тегин ибн Икинджи Ануш-тегин-->
| [[Qutb ad-din Muhammad I]]<!--Кутб ад-Дунийа ва-д-Дин Абу-л-Фатх Мухаммад Айбек Арслан-тегин ибн Икинджи Ануш-тегин-->
| align="center" | [[1097]]—[[1127]]
| align="center" | [[1097]]—[[1127]]
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Ала ад-Дин Атсыз]]<!--Ала ад-Дин Абу-л-Музаффар Атсыз Кылыч Арслан ибн Мухаммад-->
| [[Ala ad-in Otsiz]]<!--Ала ад-Дин Абу-л-Музаффар Атсыз Кылыч Арслан ибн Мухаммад-->
| align="center" | [[1127]]—[[1138]],<br />[[1139]] — [[1156]]
| align="center" | [[1127]]—[[1138]],<br />[[1139]] — [[1156]]
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Тадж ад-Дин Ил-Арслан]]<!--Тадж ад-Дунийа ва-д-Дин Абу-л-Фатх Иль Арслан ибн Атсыз-->
| [[Taj ad-Din Il-Arslon]]<!--Тадж ад-Дунийа ва-д-Дин Абу-л-Фатх Иль Арслан ибн Атсыз-->
| align="center" | [[1156]]—[[1172]]
| align="center" | [[1156]]—[[1172]]
| xorezmshax
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Джелал ад-Дин Султан-шах]]<!--Джалал ад-Дин Абу-л-Касим Махмуд Султан-шах ибн Иль Арслан-->
| [[Jaloladdin Sulton-shoh]]<!--Джалал ад-Дин Абу-л-Касим Махмуд Султан-шах ибн Иль Арслан-->
| align="center" | [[1172]]
| align="center" | [[1172]]
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Ала ад-Дин Текеш]]<!--Ала ад-Дунийа ва-д-Дин Абу-л-Музаффар Текеш ибн Иль Арслан-->
| [[Ala ad-Din Tekesh]]<!--Ала ад-Дунийа ва-д-Дин Абу-л-Музаффар Текеш ибн Иль Арслан-->
| align="center" | [[1172]]—[[1200]]
| align="center" | [[1172]]—[[1200]]
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Ала ад-Дин Мухаммед II]]<!--Ала ад-Дунийа ва-д-Дин Абу-л-Фатх Мухаммад ибн Текеш-->
| [[Ala ad-Din Muhammad II]]<!--Ала ад-Дунийа ва-д-Дин Абу-л-Фатх Мухаммад ибн Текеш-->
| align="center" | [[1200]]—[[1220]]
| align="center" | [[1200]]—[[1220]]
| xorazmshoh
| xorezmshax
|-----
|-----
| [[Кутб ад-Дин Узлаг-шах]]<!--Кутб ад-Дин Абу-л-Музаффар Узлаг-шах ибн Мухаммад-->
| [[Qutb ad-Din Uzlag-shoh]]<!--Кутб ад-Дин Абу-л-Музаффар Узлаг-шах ибн Мухаммад-->
| align="center" | [[1217]]—[[1221]]
| align="center" | [[1217]]—[[1221]]
| valeahd, Xorazm, [[Xuroson]] va [[Mazandaron]] sultoni
| valiaxad, sultan Xorezma, [[Хорасан]]a i [[Мазандаран]]a
|-----
|-----
| [[Джелал ад-Дин Манкбурны|Djelal ad-Din Manguberdi]]<!--Джалал ад-Дунийа ва-д-Дин Абу-л-Музаффар Манкбурны ибн Мухаммад-->
| [[Jaloladdin Manguberdi|Jaloladdin Manguberdi]]<!--Джалал ад-Дунийа ва-д-Дин Абу-л-Музаффар Манкбурны ибн Мухаммад-->
| align="center" | [[1217]]—[[1220]]<br />[[1220]] — [[1231]]
| align="center" | [[1217]]—[[1220]]<br />[[1220]] — [[1231]]
| sultan [[Газни]], [[Бамиан]]a i [[Гур]]a <br /> xorezmshax
| [[G'azniy]], [[Bamian]] va [[Gur]] sultoni <br /> xorezmshax
|-----
|-----
| [[Рукн ад-Дин Гурсанджти]]<!--Рукн ад-Дунийа ва-д-Дин Абу-л-Харис Гурсанджти ибн Мухаммад-->
| [[Rukn ad-Din Gursanjti]]<!--Рукн ад-Дунийа ва-д-Дин Абу-л-Харис Гурсанджти ибн Мухаммад-->
| align="center" | [[1217]]—[[1222]]
| align="center" | [[1217]]—[[1222]]
| sultan [[Ирак]]a
| [[Iroq]] sultoni
|-----
|-----
| [[Гийас ад-Дин Пир-шах]]<!--Гийас ад-Дин Абу-л-Муайид Пир-шах ибн Мухаммад-->
| [[Gʻiyosiddin Pirshoh]]<!--Гийас ад-Дин Абу-л-Муайид Пир-шах ибн Мухаммад-->
| align="center" | [[1217]]—[[1229]]
| align="center" | [[1217]]—[[1229]]
| sultan [[Керман]]a i [[Мекран]]a
| [[Kerman]] va [[Mekran]] sultoni
|}
|}



12-Noyabr 2012, 14:19 dagi koʻrinishi

Xorazm
 — 1920



1917dan 1920gacha bayrogʻi

1190—1220 yillarda Xorazm imperiyasi.
Poytaxti Kat, Urganch, Xiva
Til(lar)i Xorazmiy, Xorazm-turkiy, Chigʻatoy
Dini Islom
Boshqaruv shakli Mutlaq monarxiya
Meros boʻlib oʻtishi
Xorazm XSR

Xorazm (forscha: خوارزم) — Amudaryo sohillarida markazga ega Oʻrta Osiyo qadimiy mintaqasi — rivojlangan irrigatsiyali dehqonchilik, hunarmandlik va savdo mintaqasi. Xorazm orqali Buyuk ipak yoʻli oʻtgan. III asr oxirlarida Xorazm poytaxti Kat shahri boʻlgan; X asr oxirlarida poytaxt Urganch shahriga koʻchiriladi (hozirgi Koʻhna Urganch shahri).

Axameniddan oldingi davr

Axamenidlar imperiyasidan antik asrgacha

Xorazm antik asrda

Arab bosqinidan istilosidan saljuqlar istilosigacha

Xorazmshohlar davlati

Moʻgʻul davri

Xorezm XVI - XVIII asrning birinchi yarmida

Xorazm hukmdorlari

Xorazm hukmdorlari
Ismi Boshqaruv yillari Unvonlar
Afrigidlar sulolasi
Afrig 305 — ? xorazmshoh
Bagra ? xorazmshoh
Saxxasak ? xorazmshoh
Askajamuk I ? xorazmshoh
Askajavar I ? xorazmshoh
Saxr I ? xorazmshoh
Shaush ? xorazmshoh
Xamgari ? xorazmshoh
Buzgar ? xorazmshoh
Arsamux ? xorazmshoh
Saxr II ? xorazmshoh
Sabri ? xorazmshoh
Askajavar II ? xorazmshoh
Askajamuk II 712 — ? xorazmshoh
Shaushafar ? xorazmshoh
Turkasabas ? xorazmshoh
Abd-Allah ? xorazmshoh
Mansur ibn Abd-Allah ? xorazmshoh
Iroq ibn Mansur ? xorazmshoh
Ahmad ibn Iroq ? xorazmshoh
Abu Abd-Allah Muhammad ibn Ahmad ? — 995 xorazmshoh
Dinastiya Mamunidov
Abu Ali Maʼmun ibn Muhammad 992995
995 — 997
Gurganj amiri
xorazmshoh
Abu-l-Xasan Ali ibn Maʼmun 9971009 xorazmshoh
Ayn ad-Daula Abu-l-Abbos Maʼmun ibn Ali 10091017 xorazmshoh
Abu-l-Xaris Muhammad 1017 xorazmshoh
Altuntash sulolasi
Altuntash 10171032 xorazmshoh
Xarun ibn Altuntash 10321035 xorazmshoh
Ismoil ibn Altuntash 10351041 xorazmshoh
Anushteginlar sulolasi (Bekdili)
Qutb ad-din Muhammad I 10971127 xorazmshoh
Ala ad-in Otsiz 11271138,
1139 — 1156
xorazmshoh
Taj ad-Din Il-Arslon 11561172 xorezmshax
Jaloladdin Sulton-shoh 1172 xorazmshoh
Ala ad-Din Tekesh 11721200 xorazmshoh
Ala ad-Din Muhammad II 12001220 xorazmshoh
Qutb ad-Din Uzlag-shoh 12171221 valeahd, Xorazm, Xuroson va Mazandaron sultoni
Jaloladdin Manguberdi 12171220
1220 — 1231
G'azniy, Bamian va Gur sultoni
xorezmshax
Rukn ad-Din Gursanjti 12171222 Iroq sultoni
Gʻiyosiddin Pirshoh 12171229 Kerman va Mekran sultoni

Manba

Adabiyot

  • Veselovskiy N. I. Ocherk istoriko-geograficheskix svedeniy o Xivinskom xanstve ot drevneyshix vremyon do nastoyaщego vremeni. SPb., 1877.
  • Vinogradov A. V. Tisyacheletiya, pogrebennie pustiney. M.: Prosveщenie, 1966.
  • Tolstov S. P. Novogodniy prazdnik „kalandas“ u xorezmiyskix xristian nachala XI veka. Materiali i issledovaniya po etnografii i antropologii SSSR, 1946, 2, s. 87-108.
  • B. Grozniy. Protoindiyskie pismena i ix rasshifrovka. Vestnik drevney istorii 2 (11). 1940.
  • Tolstov S. P. Po sledam drevnexorezmiyskoy sivilizatsii. M.-L.: 1948.
  • Kidirniyazov M.-Sh. Materialnaya kultura gorodov Xorezma v XIII—XIV vekax. Nukus: Karakalpakstan, 1989.

Havolalar

// „Троицкий вариант“ № 60, c. 8 (2010)