Tula: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
← Avvalgi tahrirKeyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Dieri007 (munozara | hissa)
5 184 edits
Tahrir izohi yoʻq
Dieri007 (munozara | hissa)
5 184 edits
Tahrir izohi yoʻq
Qator 1: Qator 1:
{{tahrirlayapman|Dieri007}}
'''Tula'''<ref name="Joshua Project">{{cite web|url=https://joshuaproject.net/people_groups/15623/NI|title=Tula in Nigeria|author=|authorlink=|date=2017|editor=|format=|work=|pages=|location=|publisher=|accessdate=|lang=en|description=|ref=|archiveurl=https://archive.li/20171118110206/https://joshuaproject.net/people_groups/15623/NI|archivedate=2017-11-18}}</ref><ref name="Tula. A language of Nigeria">{{cite web|url=https://www.ethnologue.com/language/tul|title=Tula. A language of Nigeria|date=2017|editor=Simons G. F., Fennig C. D.|work=[[Ethnologue|Ethnologue: Languages of the World]] (20th Edition)|pages=|location=Dallas|publisher=[[SIL International]]|lang=en|description=|archiveurl=https://archive.li/20171118110346/https://www.ethnologue.com/language/tul|archivedate=2017-11-18}}</ref> (shuningdek, ''mype''; {{Lang-en|tula, ture}}; o‘z nomi: ''ki̱tule'') — [[Nigeriya|Nigeriyaning]] sharqiy qismida, Benue daryosidan shimolda, Gongola daryosidan g‘arbda va Billiri shahridan (Kaltungo tumani Gombe shtati)<ref name="Tula. A language of Nigeria"/> sharqda (30 km) yashovchi adamava-ubangi xalqi<ref name="Joshua Project"/><ref name="Tula. A language of Nigeria"/><ref>Olson J. S.[en]. Longuda // The Peoples of Africa: An Ethnohistorical Dictionary. — Greenwood Publishing Group, 1996. — P. 569. — 681 p. — ISBN 0313279187.</ref>. Tula aholisi joylashgan viloyat yaqinida vaja, cham-mona, tangale va boshqa xalqlarning etnik hududlari joylashgan<ref>{{cite web|url=https://www.ethnologue.com/map/NG_05|title=Nigeria, Map 5|date=2017|editor=Simons G. F., Fennig C. D.|work=[[Ethnologue|Ethnologue: Languages of the World]] (20th Edition)|pages=|location=Dallas|publisher=[[SIL International]]|lang=en|description=|archiveurl=https://archive.li/20170117123642/https://www.ethnologue.com/map/NG_05|archivedate=2017-01-17}}</ref>.
'''Tula'''<ref name="Joshua Project">{{cite web|url=https://joshuaproject.net/people_groups/15623/NI|title=Tula in Nigeria|author=|authorlink=|date=2017|editor=|format=|work=|pages=|location=|publisher=|accessdate=|lang=en|description=|ref=|archiveurl=https://archive.li/20171118110206/https://joshuaproject.net/people_groups/15623/NI|archivedate=2017-11-18}}</ref><ref name="Tula. A language of Nigeria">{{cite web|url=https://www.ethnologue.com/language/tul|title=Tula. A language of Nigeria|date=2017|editor=Simons G. F., Fennig C. D.|work=[[Ethnologue|Ethnologue: Languages of the World]] (20th Edition)|pages=|location=Dallas|publisher=[[SIL International]]|lang=en|description=|archiveurl=https://archive.li/20171118110346/https://www.ethnologue.com/language/tul|archivedate=2017-11-18}}</ref> (shuningdek, ''mype''; {{Lang-en|tula, ture}}; o‘z nomi: ''ki̱tule'') — [[Nigeriya|Nigeriyaning]] sharqiy qismida, Benue daryosidan shimolda, Gongola daryosidan g‘arbda va Billiri shahridan (Kaltungo tumani Gombe shtati)<ref name="Tula. A language of Nigeria"/> sharqda (30 km) yashovchi adamava-ubangi xalqi<ref name="Joshua Project"/><ref name="Tula. A language of Nigeria"/><ref>Olson J. S.[en]. Longuda // The Peoples of Africa: An Ethnohistorical Dictionary. — Greenwood Publishing Group, 1996. — P. 569. — 681 p. — ISBN 0313279187.</ref>. Tula aholisi joylashgan viloyat yaqinida vaja, cham-mona, tangale va boshqa xalqlarning etnik hududlari joylashgan<ref>{{cite web|url=https://www.ethnologue.com/map/NG_05|title=Nigeria, Map 5|date=2017|editor=Simons G. F., Fennig C. D.|work=[[Ethnologue|Ethnologue: Languages of the World]] (20th Edition)|pages=|location=Dallas|publisher=[[SIL International]]|lang=en|description=|archiveurl=https://archive.li/20170117123642/https://www.ethnologue.com/map/NG_05|archivedate=2017-01-17}}</ref>.


23-May 2022, 09:41 dagi koʻrinishi

Tula[1][2] (shuningdek, mype; inglizcha: tula, ture; o‘z nomi: ki̱tule) — Nigeriyaning sharqiy qismida, Benue daryosidan shimolda, Gongola daryosidan g‘arbda va Billiri shahridan (Kaltungo tumani Gombe shtati)[2] sharqda (30 km) yashovchi adamava-ubangi xalqi[1][2][3]. Tula aholisi joylashgan viloyat yaqinida vaja, cham-mona, tangale va boshqa xalqlarning etnik hududlari joylashgan[4].

Joshua Project tashkilotining saytida eʼlon qilingan hisob-kitoblarga ko‘ra, Tula aholisining soni taxminan 53 000 odamni tashkil qiladi[1].

Tula xalqi Nigeriya-Kongolez makro oilasining Adamava-Ubangi oilasining tula tilida gaplashadi[5][6][7]. Uchta dialekt mavjud — Baule, Kutule va Yili. Tula tili „type“, „kotule“, „kutule“ (o‘z nomi — yii ki̱tule) nomlari bilan ham tanilgan. Ethnologiue jahon tillari maʼlumotnomasida va Buyuk rus ensiklopediyasida taqdim etilgan Adamava tillari tasnifida Tula tili Bangvinji va Vaja tillari bilan birgalikda Vaja-jen turkumi Vaja guruhining Tula kichik guruhiga kiritilgan[2][8]. Yozuv 1997-yilda lotin alifbosi asosida yaratildi. Tili boshlang‘ich va o‘rta maktablarda o‘qitiladi. Ikkinchi til sifatida, Tula yaqin turdosh Adamava-Ubangi tili Dadiyada so‘zlashuvchilar orasida keng tarqalgan. Tula tilida so‘zlashuvchilar soni, „Ethnologue“ maʼlumotnomasida chop etilgan maʼlumotlarga ko‘ra, taxminan 30 000 kishi (1998)[9][10].

Asosan, Tula xalqi vakillari anʼanaviy eʼtiqodlariga (75%) rioya qilishadi, Tulaning bir qismi nasroniylikni (15%), bir qismi — Islomni (10%) qabul qilgan[1][2].

Manbalar

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Tula in Nigeria“ (en) (2017). 2017-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Simons G. F., Fennig C. D.: „Tula. A language of Nigeria“ (en). Ethnologue: Languages of the World (20th Edition). Dallas: SIL International (2017). 2017-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  3. ↑ Olson J. S.[en]. Longuda // The Peoples of Africa: An Ethnohistorical Dictionary. — Greenwood Publishing Group, 1996. — P. 569. — 681 p. — ISBN 0313279187.
  4. ↑ Simons G. F., Fennig C. D.: „Nigeria, Map 5“ (en). Ethnologue: Languages of the World (20th Edition). Dallas: SIL International (2017). 2017-yil 17-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  5. ↑ Vinogradov V. A. Vinogradov V. A. Adamaua-vostochnie yaziki // Lingvisticheskiy ensiklopedicheskiy slovar / Glavniy redaktor V. N. Yarseva. — M.: Sovetskaya ensiklopediya, 1990. — 685 s. — ISBN 5-85270-031-2. Arxivirovannaya kopiya. Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017. Arxivirovano 24 oktabrya 2017 goda. (Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017) „Архивированная копия“. 2017-yil 24-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 18-noyabr.
  6. ↑ Blench R. „The Adamawa Languages“ (en) (pdf) P. 1. Cambridge: Roger Blench Website. Publications (2004). 2017-yil 24-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  7. ↑ Hammarström H., Forkel R., Haspelmath M., Bank S.: Language: Tula (angl.). Glottolog[en]. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History[en] (2016). Arxivirovano 18 noyabrya 2017 goda. (Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017)
  8. ↑ Blench R. „An Atlas of Nigerian Languages. 3rd Edition“ (en) (pdf) P. 83, 94. Cambridge: Roger Blench Website. Publications (2012). 2016-yil 28-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  9. ↑ Adamava-ubangiyskie yaziki / Vinogradov V. A. // A — Anketirovanie. — M. : Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya, 2005. — S. 206. — (Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya : [v 35 t.] / gl. red. Yu. S. Osipov ; 2004—2017, t. 1). — ISBN 5-85270-329-X. Arxivirovannaya kopiya. Data obraщeniya: 21 iyunya 2019. Arxivirovano 25 oktabrya 2017 goda. (Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017)
  10. ↑ Simons G. F., Fennig C. D.: „Niger-Congo. Atlantic-Congo. Volta-Congo. North. Adamawa-Ubangi. Adamawa“ (en). Ethnologue: Languages of the World (20th Edition). Dallas: SIL International (2017). 2017-yil 26-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Tula&oldid=2567368" dan olindi