Tula: Versiyalar orasidagi farq
Tahrir izohi yoʻq |
Tahrir izohi yoʻq |
||
Qator 4: | Qator 4: | ||
Joshua Project tashkilotining saytida eʼlon qilingan hisob-kitoblarga ko‘ra, Tula aholisining soni taxminan 53 000 odamni tashkil qiladi<ref name="Joshua Project"/>. |
Joshua Project tashkilotining saytida eʼlon qilingan hisob-kitoblarga ko‘ra, Tula aholisining soni taxminan 53 000 odamni tashkil qiladi<ref name="Joshua Project"/>. |
||
Tula xalqi [[Niger-kongo tillari|Nigeriya-Kongolez]] makro oilasining Adamava-Ubangi oilasining tula tilida gaplashadi<ref>''[[Виноградов, Виктор Алексеевич (лингвист)|Vinogradov V. A.]]'' Vinogradov V. A. Adamaua-vostochnie yaziki // Lingvisticheskiy ensiklopedicheskiy slovar / Glavniy redaktor V. N. Yarseva. — M.: Sovetskaya ensiklopediya, 1990. — 685 s. — ISBN 5-85270-031-2. Arxivirovannaya kopiya. Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017. Arxivirovano 24 oktabrya 2017 goda. (Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017) {{Cite web |
Tula xalqi [[Niger-kongo tillari|Nigeriya-Kongolez]] makro oilasining Adamava-Ubangi oilasining tula tilida gaplashadi<ref>''[[Виноградов, Виктор Алексеевич (лингвист)|Vinogradov V. A.]]'' Vinogradov V. A. Adamaua-vostochnie yaziki // Lingvisticheskiy ensiklopedicheskiy slovar / Glavniy redaktor V. N. Yarseva. — M.: Sovetskaya ensiklopediya, 1990. — 685 s. — ISBN 5-85270-031-2. Arxivirovannaya kopiya. Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017. Arxivirovano 24 oktabrya 2017 goda. (Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017) {{Cite web|url=http://tapemark.narod.ru/les/017d.html|title=Архивированная копия|accessdate=2017-11-18|archiveurl=https://archive.today/20171024072611/http://tapemark.narod.ru/les/017d.html|archivedate=2017-10-24|deadlink=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.rogerblench.info/Language/Niger-Congo/AU/Adamawa%20language%20list.pdf|title=The Adamawa Languages|author=Blench R.|authorlink=Бленч, Роджер|date=2004|editor=|format=pdf|work=|pages=P. 1|location=Cambridge|publisher=Roger Blench Website. Publications|accessdate=|lang=en|description=|ref=|archiveurl=http://archive.li/gm7Vc|archivedate=2017-10-24}}</ref><ref> Hammarström H., Forkel R., Haspelmath M., Bank S.: Language: Tula (angl.). Glottolog[en]. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History[en] (2016). Arxivirovano 18 noyabrya 2017 goda. (Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017)</ref>. Uchta dialekt mavjud — Baule, Kutule va Yili. Tula tili „type“, „kotule“, „kutule“ (o‘z nomi — ''yii ki̱tule'') nomlari bilan ham tanilgan. ''Ethnologiue'' jahon tillari maʼlumotnomasida va Buyuk rus ensiklopediyasida taqdim etilgan Adamava tillari tasnifida Tula tili Bangvinji va Vaja tillari bilan birgalikda Vaja-jen turkumi Vaja guruhining Tula kichik guruhiga kiritilgan<ref name="Tula. A language of Nigeria"/><ref>{{cite web|url=http://www.rogerblench.info/Language/Africa/Nigeria/Atlas%20of%20Nigerian%20Languages-%20ed%20III.pdf|title=An Atlas of Nigerian Languages. 3rd Edition|author=Blench R.|authorlink=Бленч, Роджер|date=2012|editor=|format=pdf|work=|pages=P. 83, 94|location=Cambridge|publisher=Roger Blench Website. Publications|accessdate=|lang=en|description=|ref=|archiveurl=https://www.webcitation.org/6mLgabSUJ?url=http://www.rogerblench.info/Language/Africa/Nigeria/Atlas%20of%20Nigerian%20Languages-%20ed%20III.pdf|archivedate=2016-11-28}}</ref>. [[Yozuv]] 1997-yilda [[lotin alifbosi]] asosida yaratildi. Tili boshlang‘ich va o‘rta maktablarda o‘qitiladi. Ikkinchi til sifatida, Tula yaqin turdosh Adamava-Ubangi tili Dadiyada so‘zlashuvchilar orasida keng tarqalgan. Tula tilida so‘zlashuvchilar soni, „''Ethnologue''“ maʼlumotnomasida chop etilgan maʼlumotlarga ko‘ra, taxminan 30 000 kishi (1998)<ref> Adamava-ubangiyskie yaziki / Vinogradov V. A. // A — Anketirovanie. — M. : Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya, 2005. — S. 206. — (Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya : [v 35 t.] / gl. red. Yu. S. Osipov ; 2004—2017, t. 1). — ISBN 5-85270-329-X. Arxivirovannaya kopiya. Data obraщeniya: 21 iyunya 2019. Arxivirovano 25 oktabrya 2017 goda. (Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017)</ref><ref>{{cite web|url=https://www.ethnologue.com/subgroups/adamawa|title=Niger-Congo. Atlantic-Congo. Volta-Congo. North. Adamawa-Ubangi. Adamawa|date=2017|editor=Simons G. F., Fennig C. D.|work=[[Ethnologue|Ethnologue: Languages of the World]] (20th Edition)|pages=|location=Dallas|publisher=[[SIL International]]|lang=en|description=|archiveurl=https://archive.li/20171026135141/https://www.ethnologue.com/subgroups/adamawa|archivedate=2017-10-26}}</ref>. |
||
Asosan, Tula xalqi vakillari anʼanaviy eʼtiqodlariga (75 |
Asosan, Tula xalqi vakillari anʼanaviy eʼtiqodlariga (75%) rioya qilishadi, Tulaning bir qismi [[Xristianlik|nasroniylikni]] (15%), bir qismi — [[Islom|Islomni]] (10%) qabul qilgan<ref name="Joshua Project"/><ref name="Tula. A language of Nigeria"/>. |
||
== Manbalar == |
== Manbalar == |
23-May 2022, 09:41 dagi koʻrinishi
Bu maqola ayni damda Dieri007 tomonidan faol tahrirlanyapti. Iltimos, mazkur ogohlantirish xabari sahifadan olib tashlanmagunga qadar sahifaga oʻzgartirishlar kiritmay turing. Aks holda, tahrirlar toʻqnashuvi yuz berishi mumkin. Bu sahifa oxirgi marta 09:41, 23-May 2022 (UTC) (21 oy avval) da tahrir qilingan. |
Tula[1][2] (shuningdek, mype; inglizcha: tula, ture; o‘z nomi: ki̱tule) — Nigeriyaning sharqiy qismida, Benue daryosidan shimolda, Gongola daryosidan g‘arbda va Billiri shahridan (Kaltungo tumani Gombe shtati)[2] sharqda (30 km) yashovchi adamava-ubangi xalqi[1][2][3]. Tula aholisi joylashgan viloyat yaqinida vaja, cham-mona, tangale va boshqa xalqlarning etnik hududlari joylashgan[4].
Joshua Project tashkilotining saytida eʼlon qilingan hisob-kitoblarga ko‘ra, Tula aholisining soni taxminan 53 000 odamni tashkil qiladi[1].
Tula xalqi Nigeriya-Kongolez makro oilasining Adamava-Ubangi oilasining tula tilida gaplashadi[5][6][7]. Uchta dialekt mavjud — Baule, Kutule va Yili. Tula tili „type“, „kotule“, „kutule“ (o‘z nomi — yii ki̱tule) nomlari bilan ham tanilgan. Ethnologiue jahon tillari maʼlumotnomasida va Buyuk rus ensiklopediyasida taqdim etilgan Adamava tillari tasnifida Tula tili Bangvinji va Vaja tillari bilan birgalikda Vaja-jen turkumi Vaja guruhining Tula kichik guruhiga kiritilgan[2][8]. Yozuv 1997-yilda lotin alifbosi asosida yaratildi. Tili boshlang‘ich va o‘rta maktablarda o‘qitiladi. Ikkinchi til sifatida, Tula yaqin turdosh Adamava-Ubangi tili Dadiyada so‘zlashuvchilar orasida keng tarqalgan. Tula tilida so‘zlashuvchilar soni, „Ethnologue“ maʼlumotnomasida chop etilgan maʼlumotlarga ko‘ra, taxminan 30 000 kishi (1998)[9][10].
Asosan, Tula xalqi vakillari anʼanaviy eʼtiqodlariga (75%) rioya qilishadi, Tulaning bir qismi nasroniylikni (15%), bir qismi — Islomni (10%) qabul qilgan[1][2].
Manbalar
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Tula in Nigeria“ (en) (2017). 2017-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Simons G. F., Fennig C. D.: „Tula. A language of Nigeria“ (en). Ethnologue: Languages of the World (20th Edition). Dallas: SIL International (2017). 2017-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Olson J. S.[en]. Longuda // The Peoples of Africa: An Ethnohistorical Dictionary. — Greenwood Publishing Group, 1996. — P. 569. — 681 p. — ISBN 0313279187.
- ↑ Simons G. F., Fennig C. D.: „Nigeria, Map 5“ (en). Ethnologue: Languages of the World (20th Edition). Dallas: SIL International (2017). 2017-yil 17-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Vinogradov V. A. Vinogradov V. A. Adamaua-vostochnie yaziki // Lingvisticheskiy ensiklopedicheskiy slovar / Glavniy redaktor V. N. Yarseva. — M.: Sovetskaya ensiklopediya, 1990. — 685 s. — ISBN 5-85270-031-2. Arxivirovannaya kopiya. Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017. Arxivirovano 24 oktabrya 2017 goda. (Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017) „Архивированная копия“. 2017-yil 24-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 18-noyabr.
- ↑ Blench R. „The Adamawa Languages“ (en) (pdf) P. 1. Cambridge: Roger Blench Website. Publications (2004). 2017-yil 24-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Hammarström H., Forkel R., Haspelmath M., Bank S.: Language: Tula (angl.). Glottolog[en]. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History[en] (2016). Arxivirovano 18 noyabrya 2017 goda. (Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017)
- ↑ Blench R. „An Atlas of Nigerian Languages. 3rd Edition“ (en) (pdf) P. 83, 94. Cambridge: Roger Blench Website. Publications (2012). 2016-yil 28-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Adamava-ubangiyskie yaziki / Vinogradov V. A. // A — Anketirovanie. — M. : Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya, 2005. — S. 206. — (Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya : [v 35 t.] / gl. red. Yu. S. Osipov ; 2004—2017, t. 1). — ISBN 5-85270-329-X. Arxivirovannaya kopiya. Data obraщeniya: 21 iyunya 2019. Arxivirovano 25 oktabrya 2017 goda. (Data obraщeniya: 18 noyabrya 2017)
- ↑ Simons G. F., Fennig C. D.: „Niger-Congo. Atlantic-Congo. Volta-Congo. North. Adamawa-Ubangi. Adamawa“ (en). Ethnologue: Languages of the World (20th Edition). Dallas: SIL International (2017). 2017-yil 26-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.