Tramvay: Versiyalar orasidagi farq
rasm |
MalikxanBot (munozara | hissa) k Bot v1: Tuzatmalar |
||
Qator 1: | Qator 1: | ||
[[Tasvir:КТМ-5_в_Ташкенте.jpg|thumb|300px|KTM-5 tramvay]] |
[[Tasvir:КТМ-5_в_Ташкенте.jpg|thumb|300px|KTM-5 tramvay]] |
||
'''Tramvay''' ([[ingliz tili|inglizcha]] ''tram'' - "vagon", ''way'' - " |
'''Tramvay''' ([[ingliz tili|inglizcha]] ''tram'' - "vagon", ''way'' - "yoʻl") [[poyezd]]dan yengil, [[rels]]li, [[elektr dvigateli|elektr dvigatelli]] transport vositasidir. Odatda [[shahar]]lar ichida va atrofida yoʻlovchi tashishi uchun moʻljallangan boʻladi. |
||
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi --> |
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi --> |
||
Qator 8: | Qator 8: | ||
==Tarix== |
==Tarix== |
||
Aravalarni harakatlantirishda [[elektr toki]]dan foydalanish gʻoyasi 19-asr 30—40-yillarida paydo boʻldi, lekin 70-yillarda birinchi elektr styalari paydo boʻlgandan keyingina amalga oshdi. Rus ixtirochisi F.A. Pirotskiy 1876-yilda taklif qilgan "relsli arava"ni birinchi tramvay deyish mumkin. Tramvay yaratishga doir ishlar [[Germaniya]] va boshqa mamlakatlarda ham olib borildi. [[Berlin]] yaqinidagi [[Lixtenfelde]] shaharchasida 1881 |
Aravalarni harakatlantirishda [[elektr toki]]dan foydalanish gʻoyasi 19-asr 30—40-yillarida paydo boʻldi, lekin 70-yillarda birinchi elektr styalari paydo boʻlgandan keyingina amalga oshdi. Rus ixtirochisi F.A. Pirotskiy 1876-yilda taklif qilgan "relsli arava"ni birinchi tramvay deyish mumkin. Tramvay yaratishga doir ishlar [[Germaniya]] va boshqa mamlakatlarda ham olib borildi. [[Berlin]] yaqinidagi [[Lixtenfelde]] shaharchasida 1881-yil 20 yoʻlovchi sigʻadigan vagon (tezligi 30 km/soat) qatnay boshladi. Keyinchalik koʻp [[Yevropa]] mamlakatlari va [[AQSH]] da keng tarqaldi. Tramvaydan muntazam foydalana boshlash [[Kiyev]]da [[1892]]-yil, [[Nijniy Novgorod]]da [[1896]]-yil, [[Moskva]]da [[1899]]-yil yoʻlga qoʻyildi. |
||
==Toshkentda tramvay== |
==Toshkentda tramvay== |
||
[[Toshkent]]da vagonni tor izlar boʻylab otlar tortadigan koʻnka 1901-yil qatnay boshlagan, tor izli elektr tramvay esa 1913 |
[[Toshkent]]da vagonni tor izlar boʻylab otlar tortadigan koʻnka 1901-yil qatnay boshlagan, tor izli elektr tramvay esa 1913-yil paydo boʻlgan, keng izli tramvay 1936-yil foydalanishga topshirilgan (Toʻqimachilik komibinati — [[Xadra]] maydoni). Oʻzbekistonda tramvay faqat [[Toshkent]] shahrida qatnaydi. |
||
Qator 18: | Qator 18: | ||
* [[Avtobus]] |
* [[Avtobus]] |
||
* [[Trolleybus]] |
* [[Trolleybus]] |
||
* [[Temir |
* [[Temir yoʻl]] |
||
{{stub}} |
{{stub}} |
||
[[Turkum:Transport vositalari]] |
[[Turkum:Transport vositalari]] |
||
[[Turkum:Jamoat transporti]] |
[[Turkum:Jamoat transporti]] |
||
[[Turkum:Temir |
[[Turkum:Temir yoʻl]] |
||
2-Dekabr 2021, 19:49 dagi koʻrinishi
Tramvay (inglizcha tram - "vagon", way - "yoʻl") poyezddan yengil, relsli, elektr dvigatelli transport vositasidir. Odatda shaharlar ichida va atrofida yoʻlovchi tashishi uchun moʻljallangan boʻladi.
Tramvay (inglizcha tramway, tram — vagon, arava va way — yoʻl) — relsli izda harakatlanuvchi shahar yer usti transport vositasi; elektr energiyasini simda sirpanuvchi "shoxi" (dugasi) orqali kontakt (tutashma) simdan oladigan vagon (2 ta, baʼzan 3 ta tirkama vagonlar majmui).
Tramvay murakkab texnika vositasi hisoblanadi. Uning motori (dvigateli) elektr energiyasini relsli izlar tepasidan tortib ketiladigan simdan oladi. Sim kichik elektr styasiga ulanadi. Elektr styada oʻzgaruvchan tok 500—750 V kuchlanishli oʻzgarmas tokka aylantiriladi. Motorli vagon ustidagi yoysimon shox (duga) simda sirpanib, dvigatelga tok yetkazib beradi. Ikkinchi manfiy sim vazifasini relslar oʻtaydi. Umuman tramvay xoʻjaligi murakkab majmua xisoblanadi. Unga relsli izlar, avtoblokirovka tizimi, elektr dvigatel, elektr tarmogʻi, harakatlanuvchi sostav (vagon yoki vagonlar), tramvaydan foydalanish xizmati — depo (Toshkentda 2 ta depo bor), taʼmirlash korxonalari, liniyadagi doimiy tok elektr dvigateli qoʻllanadi (quvvati — bir necha kVt dan bir necha MVt gacha).
Tarix
Aravalarni harakatlantirishda elektr tokidan foydalanish gʻoyasi 19-asr 30—40-yillarida paydo boʻldi, lekin 70-yillarda birinchi elektr styalari paydo boʻlgandan keyingina amalga oshdi. Rus ixtirochisi F.A. Pirotskiy 1876-yilda taklif qilgan "relsli arava"ni birinchi tramvay deyish mumkin. Tramvay yaratishga doir ishlar Germaniya va boshqa mamlakatlarda ham olib borildi. Berlin yaqinidagi Lixtenfelde shaharchasida 1881-yil 20 yoʻlovchi sigʻadigan vagon (tezligi 30 km/soat) qatnay boshladi. Keyinchalik koʻp Yevropa mamlakatlari va AQSH da keng tarqaldi. Tramvaydan muntazam foydalana boshlash Kiyevda 1892-yil, Nijniy Novgorodda 1896-yil, Moskvada 1899-yil yoʻlga qoʻyildi.
Toshkentda tramvay
Toshkentda vagonni tor izlar boʻylab otlar tortadigan koʻnka 1901-yil qatnay boshlagan, tor izli elektr tramvay esa 1913-yil paydo boʻlgan, keng izli tramvay 1936-yil foydalanishga topshirilgan (Toʻqimachilik komibinati — Xadra maydoni). Oʻzbekistonda tramvay faqat Toshkent shahrida qatnaydi.
Shuningdek
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |
Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |