Turkmanlar: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Created page with '{{Infobox Millat |group=Turkman |image=140px<br>A Turkman qizi turkmanlarning milliy kiyimida. |poptime= 6.84 million (est.) |popplac…'
 
Tahrir izohi yoʻq
Qator 10: Qator 10:
{{flagicon|Turkey}} [[Turkey]]:<br> &nbsp;&nbsp; 2,034<ref>[http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dybcensus/V2_table4.xls]</ref> <br>
{{flagicon|Turkey}} [[Turkey]]:<br> &nbsp;&nbsp; 2,034<ref>[http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dybcensus/V2_table4.xls]</ref> <br>
{{flagicon|UK}} [[United Kingdom]]:<br> &nbsp;&nbsp; 300<ref name=OECD>{{cite web|url=http://www.oecd.org/dataoecd/18/23/34792376.xls|title=Country-of-birth database|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development]]|accessdate=2008-09-21}}</ref>
{{flagicon|UK}} [[United Kingdom]]:<br> &nbsp;&nbsp; 300<ref name=OECD>{{cite web|url=http://www.oecd.org/dataoecd/18/23/34792376.xls|title=Country-of-birth database|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development]]|accessdate=2008-09-21}}</ref>
|rels=Predominately [[Sunni]] [[Islam]].
|rels= [[Sunniy]] [[Islom]].
|langs=[[Turkmen language|Turkmen]]
|langs=[[Turkman tili|Turkmancha]]
|related=[[Turkic people]]
|related=[[Turkiy xalqlar]]
}}
}}

== Tarix ==

[[Image:Turkmen man with camel.jpg|left|280px|thumb|Turkman kishisi milliy turkman kiyimida 1905–1915.]]
* Eramizdan oldinga 2000-yillarda hozirga [[Turkmaniston]] hududida [[Margʻiyona]] davlati tashkil topgan.
* [[VI asr|VI]]—[[IV asr|IV]] asrlarda bu hudud [[Ahamoniylar]] keyin esa, [[Iskandar Zulqarnayn]] qo'li ostida bo'lgan.
* [[Eramizdan oldingi III-asr]]da [[Parfiya|Parfiya qirolligi]] tarkibida (poytaxti - [[Nisa]]), keyinchalik [[Sosoniylar]] imperiyasi tarkibida. 
* [[V asr|V]]-[[VIII asr|VIII]] asrlarda [[eftaliylar]]ga qaram bo'lgan, keyin [[Turk xoqonligi]] tarkibiga kirgan, keyin esa [[arablar]] tomonidan bosib olingan. [[776]]—[[783]]-yillarda xalq [[Muqanna]] boshchiligida arablarga qarshi qo'zg'alon lo'targan ([[Muqanna qoʻzgʻaloni]]).
* [[IX asr|IX]]-[[X asr|X]]asrlarda [[Toxiriylar]] va [[Somoniylar]] tarkibiga kirgan.
* [[XI asr|XI]]da Turkmaniston hududini [[oʻgʻuzlar]] ishgʻol qilishadi va mahalliy eroniy xalqlar bilan aralshgan holda turkman etnosini vijudga keltirishadi.[[XI asr]]da birinchi turkman davlati tashkil topadi va bu davlatni nomi [[Saljuqiylar imperiyasi]] deb atalgan poytaxti [[Marv]] shahri bo'lgan.
* [[XII asr]] boshlarida [[moʻgʻullar]] tomonidan bosib olinadi va [[Ilxonlar]] davlati tarkibiga kiradi. Keyin esa [[Temuriylar]] davlati tarkibiga kiradi.
* [[XVI asr|XVI]]-[[XVII asr|XVII]] asrlarda [[Xiva xonligi|Xiva]] va [[Buxoro xonligi|Buxoro]] xonliklari tarkibida bo'lgan.
* [[1869]]—[[1885]] yillarda [[Rossiya imperiyasi|Rossiya]] tomonidan bosib olinadi ([[Kaspiyorti viloyati]]).
* [[1917]]-yilning noyabr-dekabr oylarida sovet tuzumi o'rnatilgan.[[1921]]-yilning 7-avgustida Turkmaniston hududi [[Turkiston ASSR]] tarkibiga kiritiladi.[[1924]]-yilning 27-oktabrida milliy chegaralanish tufayli [[Turkmaniston SSR]]ga aylantiriladi.
* [[1991]]-yilda Turkmaniston erkinlika erishadi.

==Tili==
[[Turkman tili]] ([[turkmancha]]) [[Oltoy tillar oilasi]]ning [[Turkiy tillar]] bo'limi [[Oʻgʻuz guruxi]]ga mansubdir. Turkmanchaning [[Arab imlosi]]dagi, [[Lotin imlosi]]dagi va [[Kirill imlosi]]dagi yozuvlarini uchratish mumkin. [[Mustaqillik]]dan so'ng hukumat [[Kirill alifbosi]]dan [[Lotin alifbosi]]ga o'tishga qaror berdi va ayni paytda bu davom etmoqda.

==Din==
[[File:Turkmen Ersari Carpet.jpg|thumb|Turkman Ersari gilami]]
Arablar kelguniga qadar turkmanlar [[Tangritanlik]], [[Zardushtiylik]], [[Buddizm]] dinlariga sig'inar edi. Milodiy 8-asrlardan boshlab turkmanlar [[Islom dini]]ni qabul qila boshladilar. Ayni paytda turkmanlar musulmonlikning [[Sunniylik]] mazhabidadir.

[[Kategoriya:Turkiy xalqlar]]
[[Kategoriya:Musulmon xalqlar]]
[[Kategoriya:Turkmaniston xalqlari]]
[[Категория:Afgʻoniston xalqlari]]
[[Категория:Eron xalqlari]]
[[Категория:Rossiya xalqlari]]

[[ar:تركمان]]
[[ast:Etnia Turcomana]]
[[az:Türkmənlər]]
[[bg:Туркмени]]
[[da:Turkmener]]
[[de:Turkmenen]]
[[en:Turkmen people]]
[[eo:Turkmenoj]]
[[ru:Туркмены]]
[[es:Turcomanos]]
[[fa:مردم ترکمن]]
[[fi:Turkmeenit]]
[[fr:Turkmènes]]
[[he:טורקמנים]]
[[id:Turkmen]]
[[it:Turkmeni]]
[[ja:トルクメン人]]
[[ka:თურქმენები]]
[[ko:투르크멘족]]
[[lt:Turkmėnai]]
[[mk:Туркмени]]
[[nl:Turkmenen]]
[[no:Turkmenere]]
[[pl:Turkmeni]]
[[pt:Turcomenos]]
[[ro:Turkmeni]]
[[sh:Turkmeni]]
[[sr:Туркмени]]
[[sv:Turkmener]]
[[tr:Türkmenler]]
[[uk:Туркмени]]
[[zh:土庫曼族]]

13-Mart 2009, 07:58 dagi koʻrinishi

Turkman
[[Fayl:
A Turkman qizi turkmanlarning milliy kiyimida.|300px]]
Umumiy aholi soni

6.84 million (est.)

Katta aholiga ega mintaqalar
Turkmaniston Turkmenistan:
   3,631,000[1]

Eron Iran:
   1,100,000[2][3]
Afgʻoniston Afghanistan:
   932,000[4]
Pokiston Pakistan:
   60,000 [5]
Rossiya Russia:
   33,000[6]
Turkiya Turkey:
   2,034[7]
Birlashgan Qirollik United Kingdom:
   300[8]

Tillar
Turkmancha
Dinlar
Sunniy Islom.
Qarindosh etnik guruhlar
Turkiy xalqlar

Tarix

Turkman kishisi milliy turkman kiyimida 1905–1915.

Tili

Turkman tili (turkmancha) Oltoy tillar oilasining Turkiy tillar bo'limi Oʻgʻuz guruxiga mansubdir. Turkmanchaning Arab imlosidagi, Lotin imlosidagi va Kirill imlosidagi yozuvlarini uchratish mumkin. Mustaqillikdan so'ng hukumat Kirill alifbosidan Lotin alifbosiga o'tishga qaror berdi va ayni paytda bu davom etmoqda.

Din

Turkman Ersari gilami

Arablar kelguniga qadar turkmanlar Tangritanlik, Zardushtiylik, Buddizm dinlariga sig'inar edi. Milodiy 8-asrlardan boshlab turkmanlar Islom dinini qabul qila boshladilar. Ayni paytda turkmanlar musulmonlikning Sunniylik mazhabidadir. Категория:Afgʻoniston xalqlari Категория:Eron xalqlari Категория:Rossiya xalqlari

  1. ↑ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tx.html#People CIA World Factbook Turkmenistan
  2. ↑ CIA World Factbook Iran
  3. ↑ Ethnologue Turkmen A language of Turkmenistan
  4. ↑ CIA World Factbook Afghanistan
  5. ↑ UNHCR: Census of Afghans in Pakistan
  6. ↑ 2002 Russian census
  7. ↑ [1]
  8. ↑ „Country-of-birth database“. Organisation for Economic Co-operation and Development. Qaraldi: 2008-yil 21-sentyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Turkmanlar&oldid=233343" dan olindi