Xorazm dostonchilik maktabi: Versiyalar orasidagi farq
Turkum + |
Tahrir izohi yoʻq |
||
| Qator 1: | Qator 1: | ||
'''Xorazm dostonchilik maktabi''' — [[baxshi]]lik [[sanʼat]]i markazlaridan biri. |
'''Xorazm dostonchilik maktabi''' — oʻzbek [[baxshi]]lik [[sanʼat]]i markazlaridan biri. |
||
[[Xorazm]] [[dostonchilik|dostonchiligi]]da mavjud [[epos|epik]] [[asar]]lar [[Oʻzbekiston]]ning boshqa yerlaridagi [[oʻzbeklar]] orasida tarqalgan [[doston]]lardan [[mazmun va shakl|mazmuni]], [[uslub]]i, [[kompozitsiya]]si, [[obraz]] yaratish prinsiplari bilan farq qiladi. Xorazm dostonchilik maktabida ogʻzaki va yozma [[adabiyot]] [[anʼana]]larining oʻzaro [[ijodiy hamkorlik|ijodiy hamkorligi]] sezilarli. [[Badihagoʻylik]] asosiy rol oʻynamaydi, [[musiqa]] yetakchilik qiladi. Koʻp hollarda aytuvchi qoʻlida dostonning [[qoʻlyozma]] matni boʻladi. Xorazmda epik asarlar 3—5 kishidan iborat baxshi ansambllari tomonidan ijro etiladi. Baxshi dostonni [[dutor]]da (keyinchalik [[tor]] ham ishlatila boshladi) kuylaydi, unga [[gʻijjak]]chi, [[boʻlamon|bulamon]]chi joʻr boʻladi. Xorazm dostonlarida qahramonlarning his-tuygʻularini, ichki kechinmalarini [[nazm]] orqali, sarguzashtlarni [[nasr]] orqali [[bayon]] etish qatʼiy tartiblashgan. Doston kuylashdan oldin baxshi ansambli "Peshrav", "Muxammasi ushshoq" kabi biror [[kuy]] chaladi, soʻng [[didaktik adabiyot|didaktik]] xarakterdagi [[qoʻshiq]] kuylanadi. Doston tugagach, "Toʻyingdan qaytsin" kuyi ijro etiladi. Xorazm dostonchilik maktabim.da asar ichki [[boʻgʻiz]] [[tovush (musiqa)|tovush]]da emas, balki ochiq [[ovoz]]da ijro etilishi bilan ham boshqa dostonchilik anʼanalaridan farq qiladi. Xorazm dostonchilik maktabining yirik [[vakillik|vakillari]]: Suyav baxshi (19-asr), Jumanazar baxshi, [[Ahmad baxshi Matnazar oʻgʻli|Ahmad baxshi]], [[Matnazar jabbor oʻgʻli|Matnazar Jabbor oʻgʻli]], [[Bola baxshi]], Xudoybergan Oʻtagan oʻgʻli, Ollobergan baxshi, Murod baxshi, Boltaboy baxshi, [[Jirov Jumaboy|Jumaboy]] baxshi, Qodir sozchi va boshqa Ular repertuarida "[[Goʻroʻgʻli]]" turkumi dostonlari, "[[Oshiq gʻarib|Oshiq Gʻarib]]", "Oshiq Maxmud", "Oshiq Oydin", "[[Tohir va Zuhra]]", "[[Layli va Majnun]]", "Tulumbiy" kabi dostonlar mavjud. Yana Q. [[Xorazm musiqa uslubi|Xorazm mussha uslubi]]. |
[[Xorazm]] [[dostonchilik|dostonchiligi]]da mavjud [[epos|epik]] [[asar]]lar [[Oʻzbekiston]]ning boshqa yerlaridagi [[oʻzbeklar]] orasida tarqalgan [[doston]]lardan [[mazmun va shakl|mazmuni]], [[uslub]]i, [[kompozitsiya]]si, [[obraz]] yaratish prinsiplari bilan farq qiladi. Xorazm dostonchilik maktabida ogʻzaki va yozma [[adabiyot]] [[anʼana]]larining oʻzaro [[ijodiy hamkorlik|ijodiy hamkorligi]] sezilarli. [[Badihagoʻylik]] asosiy rol oʻynamaydi, [[musiqa]] yetakchilik qiladi. Koʻp hollarda aytuvchi qoʻlida dostonning [[qoʻlyozma]] matni boʻladi. Xorazmda epik asarlar 3—5 kishidan iborat baxshi ansambllari tomonidan ijro etiladi. Baxshi dostonni [[dutor]]da (keyinchalik [[tor]] ham ishlatila boshladi) kuylaydi, unga [[gʻijjak]]chi, [[boʻlamon|bulamon]]chi joʻr boʻladi. Xorazm dostonlarida qahramonlarning his-tuygʻularini, ichki kechinmalarini [[nazm]] orqali, sarguzashtlarni [[nasr]] orqali [[bayon]] etish qatʼiy tartiblashgan. Doston kuylashdan oldin baxshi ansambli "Peshrav", "Muxammasi ushshoq" kabi biror [[kuy]] chaladi, soʻng [[didaktik adabiyot|didaktik]] xarakterdagi [[qoʻshiq]] kuylanadi. Doston tugagach, "Toʻyingdan qaytsin" kuyi ijro etiladi. Xorazm dostonchilik maktabim.da asar ichki [[boʻgʻiz]] [[tovush (musiqa)|tovush]]da emas, balki ochiq [[ovoz]]da ijro etilishi bilan ham boshqa dostonchilik anʼanalaridan farq qiladi. Xorazm dostonchilik maktabining yirik [[vakillik|vakillari]]: Suyav baxshi (19-asr), Jumanazar baxshi, [[Ahmad baxshi Matnazar oʻgʻli|Ahmad baxshi]], [[Matnazar jabbor oʻgʻli|Matnazar Jabbor oʻgʻli]], [[Bola baxshi]], Xudoybergan Oʻtagan oʻgʻli, Ollobergan baxshi, Murod baxshi, Boltaboy baxshi, [[Jirov Jumaboy|Jumaboy]] baxshi, Qodir sozchi va boshqa Ular repertuarida "[[Goʻroʻgʻli]]" turkumi dostonlari, "[[Oshiq gʻarib|Oshiq Gʻarib]]", "Oshiq Maxmud", "Oshiq Oydin", "[[Tohir va Zuhra]]", "[[Layli va Majnun]]", "Tulumbiy" kabi dostonlar mavjud. Yana Q. [[Xorazm musiqa uslubi|Xorazm mussha uslubi]]. |
||
| Qator 6: | Qator 6: | ||
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi --> |
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi --> |
||
{{stub}} |
{{stub}} |
||
[[Turkum: |
[[Turkum:Oʻzbek dostonchilik maktablari]] |
||
28-Mart 2021, 10:17 dagi koʻrinishi
Xorazm dostonchilik maktabi — oʻzbek baxshilik sanʼati markazlaridan biri.
Xorazm dostonchiligida mavjud epik asarlar Oʻzbekistonning boshqa yerlaridagi oʻzbeklar orasida tarqalgan dostonlardan mazmuni, uslubi, kompozitsiyasi, obraz yaratish prinsiplari bilan farq qiladi. Xorazm dostonchilik maktabida ogʻzaki va yozma adabiyot anʼanalarining oʻzaro ijodiy hamkorligi sezilarli. Badihagoʻylik asosiy rol oʻynamaydi, musiqa yetakchilik qiladi. Koʻp hollarda aytuvchi qoʻlida dostonning qoʻlyozma matni boʻladi. Xorazmda epik asarlar 3—5 kishidan iborat baxshi ansambllari tomonidan ijro etiladi. Baxshi dostonni dutorda (keyinchalik tor ham ishlatila boshladi) kuylaydi, unga gʻijjakchi, bulamonchi joʻr boʻladi. Xorazm dostonlarida qahramonlarning his-tuygʻularini, ichki kechinmalarini nazm orqali, sarguzashtlarni nasr orqali bayon etish qatʼiy tartiblashgan. Doston kuylashdan oldin baxshi ansambli "Peshrav", "Muxammasi ushshoq" kabi biror kuy chaladi, soʻng didaktik xarakterdagi qoʻshiq kuylanadi. Doston tugagach, "Toʻyingdan qaytsin" kuyi ijro etiladi. Xorazm dostonchilik maktabim.da asar ichki boʻgʻiz tovushda emas, balki ochiq ovozda ijro etilishi bilan ham boshqa dostonchilik anʼanalaridan farq qiladi. Xorazm dostonchilik maktabining yirik vakillari: Suyav baxshi (19-asr), Jumanazar baxshi, Ahmad baxshi, Matnazar Jabbor oʻgʻli, Bola baxshi, Xudoybergan Oʻtagan oʻgʻli, Ollobergan baxshi, Murod baxshi, Boltaboy baxshi, Jumaboy baxshi, Qodir sozchi va boshqa Ular repertuarida "Goʻroʻgʻli" turkumi dostonlari, "Oshiq Gʻarib", "Oshiq Maxmud", "Oshiq Oydin", "Tohir va Zuhra", "Layli va Majnun", "Tulumbiy" kabi dostonlar mavjud. Yana Q. Xorazm mussha uslubi.
|
Bu maqolada boshqa til boʻlimlariga ishorat yoʻq. Siz ularni topib va ushbu maqolaga qoʻshib, loyihaga yordam berishingiz mumkin. |
 | Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |