Turkashlar: Versiyalar orasidagi farq

Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi

Inline

18-Mart 2021, 14:14 dagi koʻrinishi

Turkashlar, turgash, turgesh — ilk oʻrta asr turkiy xalklaridan biri.

Qozogʻistonlik tarixchi Yu.A.Zuyevning fikricha, T.ning qad. ajdodlaridan birini yuyechji qabilalari tashkil qilgan. T. toʻgʻrisida ilk maʼlumotlar 7-asrning 2choragidan uchraydi. Ular, asosan, Yettisuvda yashagan. Bu davrda T. Gʻarbiy Turk xoqonligi hududida yashagan dulu qabilaviy ittifoqiga kirgan. 7-asrning oxirida T. oʻz davlati — Turkash xoqonligini barpo etdi. T. 2 katta guruh — qora va sariqlarga boʻlingan. Ular oʻrtasida vaqtvaqti bilan oʻzaro kelishmovchiliklar boʻlib turgan. Gardiziytlng maʼlumotiga qaraganda, T. 2 urugʻ: tuxsi va azlarga boʻlingan. 766 y. qarluqlar kuchayib Turkash xoqonligini tugatdilar va T.ning asosiy qismini oʻzlariga boʻysundirdilar. T.ning qolgan qismi uygʻurlarga qaram boʻldi. L.N.Gumilyovning fikricha, bu voqeadan soʻng T. xalq sifatida tugatildi. Ularning bir qismi qarluq nomini qabul qildi, qolgani esa uygʻurlar tarkibiga singib ketdi. Ammo, shuni taʼkidlab oʻtish kerakki, T.ning nomi 9-asrda ham manbalarda uchraydi. Az va tuxsi urugʻlarining nomi esa keyingi asrlarda ham manbalarda tilga olingan. Ularning bir qismi Toshkent va Zarafshon vodiysida mahalliy turkiy aholi bilan aralashib ketgan va oʻzbek xalqining bir qismiga aylangan.

Adabiyotlar

Bartold V. V., Ocherk istorii Semirechya, Sochineniya, t.2, ch. 1, M., 1963;
Shoniyozov K., Oʻzbek xalqining shakllanish jarayoni, T., 2001.
Zuyev Yu.A., Ranniye tyurki: ocherki istorii i ideologii, Almati, 2002.
Azim Malikov

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

@@ Qator 1: / Qator 1: @@
+'''Turkashlar''', turgash, turgesh — ilk [[oʻrta asr]] [[turkiy xalqlar|turkiy xalklar]]idan biri.
-'''Turkashlar''', turgash, turgesh — ilk [[oʻrta asr]] [[turkiy xalqlar|turkiy xalklar]]idan biri. [[Qozogʻiston]]lik [[tarix]]chi Yu.A.Zuyevning fikricha, T.ning qad. [[ajdod]]laridan birini [[yuyechji]] [[qabila]]lari tashkil qilgan. T. toʻgʻrisida ilk maʼlumotlar [[VII asr|7-asr]]ning 2choragidan uchraydi. Ular, asosan, [[Yettisuv]]da yashagan. Bu davrda T. [[Gʻarb]]iy [[Turk xoqonligi]] hududida yashagan dulu qabilaviy ittifoqiga kirgan. 7-asrning oxirida T. oʻz [[davlat]]i — [[Turkash xoqonligi]]ni barpo etdi. T. 2 katta guruh — qora va sariqlarga boʻlingan. Ular oʻrtasida vaqtvaqti bilan oʻzaro kelishmovchiliklar boʻlib turgan. [[Gardiziy Abu Saʼid Abdulxay|Gardiziy]]tlng maʼlumotiga qaraganda, T. 2 [[urugʻ]]: [[tuxsi]] va azlarga boʻlingan. [[766]] y. [[qarluqlar]] kuchayib Turkash xoqonligini tugatdilar va T.ning asosiy qismini oʻzlariga boʻysundirdilar. T.ning qolgan qismi [[uygʻurlar]]ga qaram boʻldi. [[Gumilyov Lev Nikolayevich|L.N.Gumilyovning]] fikricha, bu voqeadan soʻng T. xalq sifatida tugatildi. Ularning bir qismi qarluq [[nom]]ini qabul qildi, qolgani esa uygʻurlar tarkibiga singib ketdi. Ammo, shuni taʼkidlab oʻtish kerakki, T.ning nomi [[IX asr|9-asr]]da ham [[manbalar]]da uchraydi. Az va tuxsi urugʻlarining nomi esa keyingi asrlarda ham manbalarda tilga olingan.
+[[Qozogʻiston]]lik [[tarix]]chi Yu.A.Zuyevning fikricha, T.ning qad. [[ajdod]]laridan birini [[yuyechji]] [[qabila]]lari tashkil qilgan. T. toʻgʻrisida ilk maʼlumotlar [[VII asr|7-asr]]ning 2choragidan uchraydi. Ular, asosan, [[Yettisuv]]da yashagan. Bu davrda T. [[Gʻarb]]iy [[Turk xoqonligi]] hududida yashagan dulu qabilaviy ittifoqiga kirgan. 7-asrning oxirida T. oʻz [[davlat]]i — [[Turkash xoqonligi]]ni barpo etdi. T. 2 katta guruh — qora va sariqlarga boʻlingan. Ular oʻrtasida vaqtvaqti bilan oʻzaro kelishmovchiliklar boʻlib turgan. [[Gardiziy Abu Saʼid Abdulxay|Gardiziy]]tlng maʼlumotiga qaraganda, T. 2 [[urugʻ]]: [[tuxsi]] va azlarga boʻlingan. [[766]] y. [[qarluqlar]] kuchayib Turkash xoqonligini tugatdilar va T.ning asosiy qismini oʻzlariga boʻysundirdilar. T.ning qolgan qismi [[uygʻurlar]]ga qaram boʻldi. [[Gumilyov Lev Nikolayevich|L.N.Gumilyovning]] fikricha, bu voqeadan soʻng T. xalq sifatida tugatildi. Ularning bir qismi qarluq [[nom]]ini qabul qildi, qolgani esa uygʻurlar tarkibiga singib ketdi. Ammo, shuni taʼkidlab oʻtish kerakki, T.ning nomi [[IX asr|9-asr]]da ham [[manbalar]]da uchraydi. Az va tuxsi urugʻlarining nomi esa keyingi asrlarda ham manbalarda tilga olingan. Ularning bir qismi Toshkent va [[Zarafshon vodiysi]]da mahalliy turkiy aholi bilan aralashib ketgan va [[oʻzbek]] xalqining bir qismiga aylangan.
-== Adabiyot ==
+== Adabiyotlar ==
+* Bartold V. V., Ocherk istorii Semirechya, Sochineniya, t.2, ch. 1, M., 1963;
+* Shoniyozov K., Oʻzbek xalqining shakllanish jarayoni, T., 2001.
 * Zuyev Yu.A., Ranniye tyurki: ocherki istorii i ideologii, Almati, 2002.
-* Azim Malikov.
+* Azim Malikov
 {{stub}}
@@ Qator 10: / Qator 13: @@
 [[Turkum:Turkiy xalqlar]]
-[[Turkum:Osiyo tarixi]]
 [[Turkum:Osiyo tarixi]]
 [[Turkum:Markaziy Osiyo xalqlari]]
+[[Turkum:Oʻzbek qabilalari]]
+[[Turkum:Oʻzbek urugʻlari]]