Iyerogliflarni soddalashtirish: Versiyalar orasidagi farq
Tahrir izohi yoʻq |
Tahrir izohi yoʻq |
||
| Qator 39: | Qator 39: | ||
1975-yil tahrirlashning ikkinchi bosqichi tayyorlandi ({{lang-zh|二简字}}), unga ko‘ra yana 248 ta iyeroglif soddalashtirilgan va yana 605 tasi bo‘yicha fikr-mulohazalar so‘ralgan.<ref>[http://www.babelstone.co.uk/CJK/Simplified2.html Second Stage Simplifications 第二次汉字简化方案（草案）]{{ref-en}}</ref>. 1977-yildan “[[Jenmin jibao]]” kabi nufuzli gazetalar ikkinchi bosqichda soddalashtirilgan iyerogliflardan foydalana boshlaganlar. Lekin yuzaga kelgan tushunmovchiliklar oqibatida hukumat avval maktablarni va nashriyotlarni yangi soddalashtirishdan foydalanmaslikka chaqirishga majbur qilgan. 1986-yil 24-iyundan ikkinchi bosqichdagi soddalashtirish butunlay bekor qilingan. Yana qayta 1964-yilgi standart qabul qilingan lekin ikkinchi bosqichda soddalashtirilgan uchta iyeroglif istisnoviy holda saqlab qolingan.<ref>{{cite web|title=国务院批转国家语言文字工作委员会《关于废止〈第二次汉字简化方案（草案）〉和纠正社会用字混乱现象的请示》的通知|url=http://www.china-language.gov.cn/8/2007_6_20/1_8_2609_0_1182323786937.html|lang=zh|accessdate=2008-09-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120304043554/http://www.china-language.gov.cn/8/2007_6_20/1_8_2609_0_1182323786937.html|archivedate=2012-03-04|deadlink=yes}}</ref>, Shu alfozda 2235 ta soddalashtirish qolgan. O‘sha yilning 10-oktabrida bundan keyingi soddalashtirishlar juda ehtiyotkorlik bilan o‘tkazilishi e’lon qilingan.<ref name="简化字总表">[[:s:zh:简化字总表]]{{ref-zh}}</ref>. |
1975-yil tahrirlashning ikkinchi bosqichi tayyorlandi ({{lang-zh|二简字}}), unga ko‘ra yana 248 ta iyeroglif soddalashtirilgan va yana 605 tasi bo‘yicha fikr-mulohazalar so‘ralgan.<ref>[http://www.babelstone.co.uk/CJK/Simplified2.html Second Stage Simplifications 第二次汉字简化方案（草案）]{{ref-en}}</ref>. 1977-yildan “[[Jenmin jibao]]” kabi nufuzli gazetalar ikkinchi bosqichda soddalashtirilgan iyerogliflardan foydalana boshlaganlar. Lekin yuzaga kelgan tushunmovchiliklar oqibatida hukumat avval maktablarni va nashriyotlarni yangi soddalashtirishdan foydalanmaslikka chaqirishga majbur qilgan. 1986-yil 24-iyundan ikkinchi bosqichdagi soddalashtirish butunlay bekor qilingan. Yana qayta 1964-yilgi standart qabul qilingan lekin ikkinchi bosqichda soddalashtirilgan uchta iyeroglif istisnoviy holda saqlab qolingan.<ref>{{cite web|title=国务院批转国家语言文字工作委员会《关于废止〈第二次汉字简化方案（草案）〉和纠正社会用字混乱现象的请示》的通知|url=http://www.china-language.gov.cn/8/2007_6_20/1_8_2609_0_1182323786937.html|lang=zh|accessdate=2008-09-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120304043554/http://www.china-language.gov.cn/8/2007_6_20/1_8_2609_0_1182323786937.html|archivedate=2012-03-04|deadlink=yes}}</ref>, Shu alfozda 2235 ta soddalashtirish qolgan. O‘sha yilning 10-oktabrida bundan keyingi soddalashtirishlar juda ehtiyotkorlik bilan o‘tkazilishi e’lon qilingan.<ref name="简化字总表">[[:s:zh:简化字总表]]{{ref-zh}}</ref>. |
||
1969-yilda [[Singapur]] xalq ta’limi vazirligi 502 ta o‘rniga 498 ta soddalashtirilgan iyeroglifni qabul qildi (ayrim an’anaviy iyerogliflar qo‘shib yuborilgandi). 1974-yilda 2287 ta iyeroglifni soddalashtirish bo‘yicha tahrirlashning yangi bosqichi boshlandi. 1976-yilda yana ayrim o‘zgarishlarga qo‘l urildi. 1993-yil esa 1986-yilgi Xitoy tahrirlari qabul qilindi. |
|||
[[Malayziya]] 1981-yildan Xitoy amalga oshirgan o‘zgarishlarni qabul qildi. [[Tayvan]], [[Makao]] va [[Gonkong]] hozirda ham an’anaviy iyerogliflardan foydalanadi. |
|||
<ref name="Лабиринты иероглифа">{{maqola |
|||
|muallif = Ольга Завьялова |
|||
|sarlavha = Лабиринты иероглифа |
|||
|havola = http://science.ng.ru/human/1999-10-20/hieroglyph.html |
|||
|nashriyot = НГ-Наука |
|||
|yil = 2001 |
|||
|tom = |
|||
|raqam = 06 (42) |
|||
|bet = |
|||
|archiveurl = https://web.archive.org/web/20080915113336/http://science.ng.ru/human/1999-10-20/hieroglyph.html |
|||
|archivedate = 2008-09-15 |
|||
}}</ref>. |
|||
== Manbalar == |
== Manbalar == |
||
18-Oktyabr 2019, 20:57 dagi koʻrinishi
Iyerogliflarni soddalashtirish (xit. soddalashtrilgan 简化字, pinyin: jiǎnhuà zì) — Xitoy Xalq Respublikasida, keyinroq boshqa davlatlarda ham yozuvning yangi normalarini ishlab chiqish va amaliyotga tatbiq etish jarayonidir. Islohotlar doirasida ancha murakkab ko‘rinishdagi 2235 ta iyeroglifning ko‘rinishi o‘zgartirilgan.[1].
Tarixi
Iyeroglifik yozuvni soddalashtirish XX asr boshlarida taklif qilingan[2], murakkab yozuv Xitoyning iqtisodiy qoloqligiga sabab qilib ko‘rsatilgan[3], aslida soddalashtirilgan iyerogliflardan avval ham, asosan tez yozishda foydalanilgan. Soddalashtirilgan belgilarni qonuniylashtirishga urinishlarning birinchi bosqichi – 1851–1864-yillar oralig‘ida Taypinlar qo‘zg‘oloni (1850-1865) davrida boshlangan. Shu davrda xalq orasida tarqalgan soddalashtirilgan iyerogliflardan muhr, hujjatlar va kitob chop etishda ham foydalanilgan. Bundan tashqari iyerogliflarni soddalashtirishning ko‘plab variantlari yaratilgan. Ularning barchasi ham iyerogliflarning “olti kategoriyasi”ga mos kelmagan. Bu soddalashtirilgan iyerogliflarning ko‘pi “Xitoy iyerogliflarini soddalashtirish dasturi”ga kirgan. 1930 – 1940-yillar yapon okkupatsiyasi davrida yapon iyerogliflarini soddalashtirsh bilan birga parallel ravishda iyerogliflarni soddalashtirish tizimli dasturi boshlangan. Soddalashtirilgan iyerogliflar Xitoyda xit. soddalashtrilgan 简体字, pinyin: jiăntĭzì, pall.: szyantitszi deyiladi.
XXRda iyerogliflarni soddalashtirish bo‘yicha rasmiy taklif (xit. soddalashtrilgan 汉字简化方案, pinyin: hànzì jiǎnhuà fāng'àn) 1956-yil e’lon qilingan.[4] Bu ro‘yxatdagi soddalashtirilgan iyerogliflar qisman yapon sindzitayi bilan muvofiq edi, Xitoy hukumati uning o‘rniga ancha kengaytirilgan ro‘yxatni taqdim etdi. Soddalashtirilgan iyerogliflarning maqomi 1964-yil e’lon qilingan “Soddalashtirilgan iyerogliflarning umumiy jadvali” (xit. soddalashtrilgan 简化字总表, pinyin: jiǎnhuàzì zǒngbiǎo) orqali rasmiylashtirildi.[1], Unda 2238 ta iyeroglifning soddarog‘i bilan o‘zgartirilgan ro‘yxati bor edi.
1975-yil tahrirlashning ikkinchi bosqichi tayyorlandi (xitoycha: 二简字), unga ko‘ra yana 248 ta iyeroglif soddalashtirilgan va yana 605 tasi bo‘yicha fikr-mulohazalar so‘ralgan.[5]. 1977-yildan “Jenmin jibao” kabi nufuzli gazetalar ikkinchi bosqichda soddalashtirilgan iyerogliflardan foydalana boshlaganlar. Lekin yuzaga kelgan tushunmovchiliklar oqibatida hukumat avval maktablarni va nashriyotlarni yangi soddalashtirishdan foydalanmaslikka chaqirishga majbur qilgan. 1986-yil 24-iyundan ikkinchi bosqichdagi soddalashtirish butunlay bekor qilingan. Yana qayta 1964-yilgi standart qabul qilingan lekin ikkinchi bosqichda soddalashtirilgan uchta iyeroglif istisnoviy holda saqlab qolingan.[6], Shu alfozda 2235 ta soddalashtirish qolgan. O‘sha yilning 10-oktabrida bundan keyingi soddalashtirishlar juda ehtiyotkorlik bilan o‘tkazilishi e’lon qilingan.[7].
1969-yilda Singapur xalq ta’limi vazirligi 502 ta o‘rniga 498 ta soddalashtirilgan iyeroglifni qabul qildi (ayrim an’anaviy iyerogliflar qo‘shib yuborilgandi). 1974-yilda 2287 ta iyeroglifni soddalashtirish bo‘yicha tahrirlashning yangi bosqichi boshlandi. 1976-yilda yana ayrim o‘zgarishlarga qo‘l urildi. 1993-yil esa 1986-yilgi Xitoy tahrirlari qabul qilindi.
Malayziya 1981-yildan Xitoy amalga oshirgan o‘zgarishlarni qabul qildi. Tayvan, Makao va Gonkong hozirda ham an’anaviy iyerogliflardan foydalanadi. [8].
Manbalar
- ↑ 1,0 1,1 Чжоу Югуан Модернизация китайского языка и письменности // Новое в зарубежной лингвистике. — Москва, 1989. — B. 376-398.
- ↑
Andoza parametrlarida xatolik {{dead link}}. (ochilmaydigan havola)(xit.)Iyerogliflarni soddalashtirish Muallif(lar) 胡怀琛 Nashriyot 商务印书馆 - ↑ „中共中央关于讨论汉字简化方案的指示“ (zh) (deadlink). 2012-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 13-sentyabr.
- ↑ „国务院关于公布汉字简化方案的决议“ (zh) (deadlink). 2012-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 13-sentyabr.
- ↑ Second Stage Simplifications 第二次汉字简化方案（草案）(ingl.)
- ↑ „国务院批转国家语言文字工作委员会《关于废止〈第二次汉字简化方案（草案）〉和纠正社会用字混乱现象的请示》的通知“ (zh) (deadlink). 2012-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 13-sentyabr.
- ↑ s:zh:简化字总表(xit.)
- ↑ Ольга Завьялова Лабиринты иероглифа. — 2001. — № 06 (42).