Fosfolipidlar: Versiyalar orasidagi farq

F.dan tashqari fosfonolipidl a r ham maʼlum, bularda fosfor atomi azot asosiga (xolin va etanolaminga) R—S kovalent bogʻ orqali birikkan. Bu birikmalar mollyuskalar va bakteriyalarda topilgan. FOSFOR (yun. phosphoros — yoruglik tashuvchi, phos — yoruglik va phoro — tashiyman, lot. Phosphorus), P — Mendeleyev davriy sistemasining V guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 15, at.m. 30,97376. F.ning 1 ta izotopi — 31R bor. 6 ta sunʼiy radioaktiv izotopi: 2SP, 29R. 30R, 32R, 33R, 34R olingan. Uning 32R (T1/2= 14,22 kun) izotopi nishonli atom sifatida keng qoʻllanadi.

 

 

F. Yer poʻstining massa jihatdan 8102% ini tashkil qiladi. F. faol element, tabiatda fosforitlar va apatitlar tarkibida uchraydi. F.ning 3 ta allotropik shakl oʻzgarishi: oq, qizil va qora F. maʼlum. O q F. R4 tarkibli tetraedr shakldagi molekulalar hosil qiladi. Uning suyuqlanish trasi 44°, zichligi 1,83 g/sm3, qaynash trasi 281°; u suvda, spirtda oz, uglerod (1U)sulfid, benzol, efir, skipidar va suyuq ammiakda yaxshi eriydi. Oq F. kimyoviy reaksiyalarga yaxshi kirishadi. 50° da havoda oʻzoʻzidan alangalanadi. Qizdirilganda hatto platina bilan ham birikadi. Juda zaharli, 0,1 grami odamni oʻldiradi. Oq F. suvda saklanadi. U berk idishda 260° gacha qizdirilganda qizil F.ga aylanadi. Qizil F. (qora F. ham) yuqori polimer modda. Suyuqlanish trasi 590°, zichligi 2,3 g/sm3, Qizil F. qizdirilganda suyuqlanmasdan bugʻlanib ketadi, uglerod (1U)sulfidda erimaydi: havoda 260° da alangalanadi, zaharli emas. Qora F.ning tuzilishi va koʻrinishi grafitga oʻxshaydi (q. [[Uglerod]]). U.F.ning eng barqaror shaklidir. Zichligi 2,7 g/sm3, 490° da alangalanadi. [[Uglerod]] (1U)sulfidda erimaydi; elektr tokini oʻtkazadi (oq F. va qizil F. elektr tokini oʻtkazmaydi). Qora F. oq F.ga yuqori bosim taʼsir ettirish yoki uni 270° da uzok, qizdirish natijasida hosil boʻladi.