Konsert

Konsert (lot. concerto — musobaqalashaman) — 1) oldindan eʼlon qilingan dastur asosida sanʼatkorlarning maxsus joy (zal, sahna)da chiqishi; musiqa, adabiy, estrada asarlarini ommaviy ijro etish. K. dastlab mumtoz (simfonik, kamer, yakkaxon vokal hamda yakkanavoz cholgʻu va b.) musiqa asarlarini ijro etilishi hamda tinglanishi uchun tashqil etilgan jamoa tadbiri sifatida namoyon boʻlgan. Birinchi K.lar 1672—78 y.larda Londonda skripkachi J.Banister tomonidan uyushtirilgan. 19-a.da esa K.larni turli musiqa jamiyatlari, filarmoniyapar tomonidan tashqil etilishi rivoj topgan. Hozirda K. atamasi badiiy mazmuniga hamda namoyon boʻlish joyiga qarab — adabiy, raqs, kino, estrada K.lari, radio—K.i va b.maʼnolarda talqin etiladi. Oʻzbekistonda K.larni "Oʻzbeknavo", "Oʻzbekraqs", "Oʻzbekteatr" davlat birlashmalari, Oʻzteleradiokompaniyasi, Madaniyat ishlari vazirligi va b. uyushtiradi; 2) Yevropa mumtoz cholgʻu musiqasi janri, bir yoki bir necha yakkanavoz sozlar va orkestr uchun yozilgan musiqa asari. 17a. oxiri — 18-a. 1-yarmida Yevropa sanʼatida vujudga kelgan (A.Vivaldinnt skripka va orkestr uchun K.lari). Yakkanavoz cholgʻu bilan orkestr (yoki cholgʻu guruhlari) oʻrtasida ijo-diy musobaqa, munozara K.ning oʻziga xos xususiyatidir. Vena klassik maktabi vakillari ijodida K.ning sonata -simfonik turkumidan iborat yuksak namunalari yuzaga kelgan. L. Betxoven K.ning simfoniyalashuvini boshlab berdi. F.List bir qismli K. shaklini ijod qildi. K. janri, ayniqsa, 19-(N.Paganini, F.Shopen, R.Shuman, I.Brams, K.Sen-Sans, P.Chaykovskiy va b.) va 20-a.lar (B.Bartok, S.Prokofyev, M.Ravel, S.Raxmaninov, Ya.Sibelius, I.Stravinskiy, P.Xindemit, D.Shostakovich, A.Xachaturyan, Q.Qorayev, A.Shnitke va b.) da keng rivoj topdi. Oʻzbekistonda K.ning ilk namunalari 1940-y.larda paydo boʻldi (G.Mushelning fortepiano K.lari). Keyinchalik Ik.Akbarov, B.Giyenko, F.YanovYanovskiy, S.Jalil, R.Abdullayev, N.Gʻiyosov, A.Ergashev va b.ning ayrim sozlar, turli orkestrlar uchun yaratilgan K.lari diqqatga sazovor. I.Hamroyev, M.Bafoyev, P.Xoliqov, A.Otajonov va b. oʻzbek xalq cholgʻulari uchun K.lar yaratishgan.