Naftenlar: Versiyalar orasidagi farq

Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi

Inline

17-Fevral 2015, 10:53 dagi koʻrinishi

Naftenlar (sikloalkanlar, siklanlar, yoki sikloparafinlar deb ham nomlanadi) (yun. naphtha — neft) - siklopentan va siklogeksan qatorining toʻyingan alitsiklik uglevodorodlari, shuningdek, molekulasida 2 tadan 5 tagacha qalqasi boʻlgan murakkab bi- va politsiklik uglevodorodlar.^[1] Umumiy formulasi SpN2p. Toʻyingan uglevodorodlardan molekulasidagi uglerod atomlarining siklik (halqa hosil qilib) joylanishi bilan farq qiladi. Asosiy manbai — neft.

Neftda, sikli (halqasi)da 5 va 6 ta uglerod atom boʻlib, tabiatda birmuncha koʻp tarqalgan naftenlar bor. Siklida 6 ta uglerod atomi boʻladigan naftenlar — geksametilenlar (siklogeksan va uning gomologlari) muhim. Ular neftni haydash yoʻli bilan olinadi. Katalitik kreking jarayonida aromatik yoki toʻyinmagan uglevodorodlarga aylanadi. Naftenlar motor yonilgʻilarining tarkibiy qismi hisoblanadi.

Ochiq zanjirli uglevodorodlar bilan birga yopiq (siklik) zanjirli toʻyingan u.v lar ham bor.Ularning bir necha xil nomi bor: sikloalkanlar, sikloparafinlar, polimetilenlar, siklanlar, naftenlar. Umumiy formulasi: CnH2n boʻlib, n=2 va undan katta. S. Boku neft idan Markovnikov tomonidan ajratib olingan va mukammal oʻrganilgan. Ular kimyoviy xossa siga koʻra alkanlar ga yaqin turadi: yonuvchan, kimyoviy aktivligi kam, vodorod atomlari oʻrnini galogenlar olishi mumkin. S. va ularning gomolloglari karbosiklik birikmalar qatoriga kiradi.

Siklanlarning gomologik qatori

Siklopropan
S.butan
S.pentan
S.geksan
S.geptan
S.oktan
S.nonan
S.dekan

Manbalar

↑ "Naftenlar". Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi. Toshkent.

Manbalar

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

[OʻzME-1] "Naftenlar". Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi. Toshkent.

[1]

@@ Qator 5: / Qator 5: @@
 Neftda, sikli (halqasi)da 5 va 6 ta uglerod atom boʻlib, tabiatda birmuncha koʻp tarqalgan naftenlar bor. Siklida 6 ta uglerod atomi boʻladigan naftenlar — geksametilenlar (siklogeksan va uning gomologlari) muhim. Ular neftni haydash yoʻli bilan olinadi. Katalitik kreking jarayonida aromatik yoki toʻyinmagan uglevodorodlarga aylanadi. Naftenlar motor yonilgʻilarining tarkibiy qismi hisoblanadi.
-[[Tasvir:Cyclobutane-buckled-3D-balls.png|thumb|220px|Siklobutanning fazoviy koʻrinishi]]
 Ochiq zanjirli [[uglevodorodlar]] bilan birga yopiq (siklik) zanjirli toʻyingan u.v lar ham bor.Ularning bir necha xil nomi bor: sikloalkanlar, sikloparafinlar, polimetilenlar, siklanlar, [[naftenlar]]. Umumiy formulasi: '''CnH2n''' boʻlib, n=2 va undan katta. S. [[Boku]] [[neft]] idan [[Markovnikov]] tomonidan ajratib olingan va mukammal oʻrganilgan. Ular [[kimyoviy xossa]] siga koʻra [[alkanlar]] ga yaqin turadi: yonuvchan, kimyoviy aktivligi kam, [[vodorod]] atomlari oʻrnini [[galogenlar]] olishi mumkin. S. va ularning gomolloglari karbosiklik birikmalar qatoriga kiradi.
 == Siklanlarning gomologik qatori ==
 * Siklopropan