Poʻstloq: Versiyalar orasidagi farq
CoderSIBot (munozara | hissa) Yangi maqola yaratildi |
Olaf Studt (munozara | hissa) + 4 × [[]], imlo; + Turkum:Botanika, - {{no iwiki}} |
||
| Qator 1: | Qator 1: | ||
'''Poʻstloq''', oʻsimliklar poʻstlogʻi (cortex) — oʻsimlik poya va ildizlarining kambiydan keyingi |
'''Poʻstloq''', [[oʻsimliklar]] poʻstlogʻi ({{lang|la|cortex}}) — oʻsimlik poya va ildizlarining kambiydan keyingi sirtqi qismi; har xil toʻqimalardan tuzilgan. Birlamchi va ikkilamchi P. bor. Birlamchi P. oʻsish konusida birlamchi qoplovchi toʻqimalar bilan mar-kaziy silindr orasida [[meristema]]ning tashki qavatlaridan shakllanadi. U parenximadan tuzilgan, hamma oʻsimliklarning ildizida yaxshi rivojlanadi; ikki pallali va ochiq urugʻlilarda esa ildizpoyasida va poyalarida ham boʻladi. Ikki pallalilar poyasida birlamchi P. ning sirtqi qismi, asosan, kol-lenximadan, bir pallalilar ildizida esa ekzodermadan iborat. Ikkilamchi P. (ikkilamchi [[floema]], yaʼni lub) kambiydan rivojlangan boʻlib, toʻrsimon naychalar, lub parenximasi, mexanik tolalardan iborat. U [[fotosintez]] mahsulotlarini pastga — oʻsimlik boʻylab tarkatib, 1-, 2-yillari oʻtkazuvchi toʻqima vazifasini bajaradi. Eski P. poʻkaklanib, oʻtkazuvchi vazifasini bajarmay qoʻyadi, u yogʻochni fakat mexanik va kimyoviy taʼsirlardan himoya qiladi. Quruq P. tarkibida 16—23% sellyuloza, 7—15% pentozan, 6—16% geksozan, 8—10% poliuronidlar, 27—33% lignin, 14—30% ekstrakt moddalar bor. Odatda, daraxt poyasi va ildizlari oson koʻchadigan ustki qismi P. deb ataladi. Yosh daraxtlar poʻstlogʻi silliq boʻlib, rivojlanish davomida dagʻallashib yoriqchalar hosil qiladi. Qayin poʻstlogʻining poʻkak qismidan smola; lipaning lub tolasidan mochalka; beresklet ildizining poʻstlogʻidan guttapercha (7%); zi-gʻir, kanop va b. poʻstlogʻidan toʻqimachilikda ishlatiladigan tolalar; eman, tol poʻstlogʻidan oshlovchi moddalar; xin daraxti poʻstlogʻidan xinin va b. olinadi.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> |
||
== Manbalar == |
== Manbalar == |
||
| Qator 5: | Qator 5: | ||
{{stub}} |
{{stub}} |
||
{{no iwiki}} |
|||
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi --> |
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi --> |
||
[[Turkum:Botanika]] |
|||
11-Iyul 2014, 07:29 dagi koʻrinishi
Poʻstloq, oʻsimliklar poʻstlogʻi (cortex) — oʻsimlik poya va ildizlarining kambiydan keyingi sirtqi qismi; har xil toʻqimalardan tuzilgan. Birlamchi va ikkilamchi P. bor. Birlamchi P. oʻsish konusida birlamchi qoplovchi toʻqimalar bilan mar-kaziy silindr orasida meristemaning tashki qavatlaridan shakllanadi. U parenximadan tuzilgan, hamma oʻsimliklarning ildizida yaxshi rivojlanadi; ikki pallali va ochiq urugʻlilarda esa ildizpoyasida va poyalarida ham boʻladi. Ikki pallalilar poyasida birlamchi P. ning sirtqi qismi, asosan, kol-lenximadan, bir pallalilar ildizida esa ekzodermadan iborat. Ikkilamchi P. (ikkilamchi floema, yaʼni lub) kambiydan rivojlangan boʻlib, toʻrsimon naychalar, lub parenximasi, mexanik tolalardan iborat. U fotosintez mahsulotlarini pastga — oʻsimlik boʻylab tarkatib, 1-, 2-yillari oʻtkazuvchi toʻqima vazifasini bajaradi. Eski P. poʻkaklanib, oʻtkazuvchi vazifasini bajarmay qoʻyadi, u yogʻochni fakat mexanik va kimyoviy taʼsirlardan himoya qiladi. Quruq P. tarkibida 16—23% sellyuloza, 7—15% pentozan, 6—16% geksozan, 8—10% poliuronidlar, 27—33% lignin, 14—30% ekstrakt moddalar bor. Odatda, daraxt poyasi va ildizlari oson koʻchadigan ustki qismi P. deb ataladi. Yosh daraxtlar poʻstlogʻi silliq boʻlib, rivojlanish davomida dagʻallashib yoriqchalar hosil qiladi. Qayin poʻstlogʻining poʻkak qismidan smola; lipaning lub tolasidan mochalka; beresklet ildizining poʻstlogʻidan guttapercha (7%); zi-gʻir, kanop va b. poʻstlogʻidan toʻqimachilikda ishlatiladigan tolalar; eman, tol poʻstlogʻidan oshlovchi moddalar; xin daraxti poʻstlogʻidan xinin va b. olinadi.[1]
Manbalar
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |
 | Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |