Litiy: Versiyalar orasidagi farq
k 213.230.74.35 tahrirlari CoderSIBot versiyasiga qaytarildi |
|||
Qator 13: | Qator 13: | ||
[[Turkum:Kimyoviy unsurlar]] |
[[Turkum:Kimyoviy unsurlar]] |
||
{{Link FA|de}} |
{{Link FA|de}} |
||
== Manbalar == |
|||
_SENTR CITY_ +998905796343 |
|||
{{manbalar}} |
|||
{{OʻzME}} |
18-Fevral 2014, 15:33 dagi koʻrinishi
Lítiy / Lithium (Li) | |
---|---|
Atom raqami | 3 |
Koʻrinishi | Yumshoq oqish-kumush rang metall |
Atom xossasi | |
Atom massasi (molyar massasi) |
6,941 m. a. b. (g/mol) |
Atom radiusi | 155 pm |
Ionlashish energiyasi (birinchi elektron) |
519,9(5,39) kJ/mol (eV) |
Elektron konfiguratsiyasi | [He] 2s1 |
Kimyoviy xossalari | |
Kovalentlik radiusi | 163 pm |
Ion radiusi | 68 (+1e) pm |
Elektrmanfiylik (poling boʻyicha) |
0,98 |
Elektrod potensiali | -3,06 В |
Oksidlanish darajasi | 1 |
Termodinamik xossalari | |
Zichlik | 0,534 g/sm³ |
Solishtirma issiqlik sigʻimi | 3,489 J/(K·mol) |
Issiqlik oʻtkazuvchanlik | 84,8 Vt/(m·K) |
Erish harorati | 553,69 K |
Erish issiqligi | 2,89 kJ/mol |
Qaynash harorati | 1118,15 K |
Qaynash issiqligi | 148 kJ/mol |
Molyar hajm | 13,1 sm³/mol |
Kristall panjarasi | |
Panjara tuzilishi | kubik hajm-markazlashgan |
Panjara davri | 3,490 Å |
Panjara/atom nisbati | n/a |
Debye harorati | 400,00 K |
Litiy (lito... va lot Lithium), Li — Mendeleyev davriy sistemasining 1 guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 3, at. m. 6,941, ishqoriy metallarga mansub. Ikkita barqaror iztopi bor: 6Li (7,52%) va 7Li(92,48%). 1817 y.da shved kimyogari A. Arfvedson kashf qilgan. L. tabiatda keng tarqalgan. Yer poʻstining massa jihatdan 6,5-10~3% ni tashkil qiladi. 30 ga yaqin minerali maʼlum. Asosiy minerallari: spodumen LiAl[Si2O6], lepidolit K, 5A1, 5[SiAll0] (F2OH)2 va petalit (Li,Na)[Si4A10lo]. L. kumushdek oqmetall (havoda xiralashib, qoramtir parda bilan qrplanadi) yengil, yumshoq, choʻziluvchan, pichoq bilan kesiladi. Zichligi 533 kg/m3 , suyuqlanish t-rasi 180,54°, qaynash t-rasi 1340°. Brinell boʻyicha qattiqligi 7850Pa. Barcha birikmalarida L. bir valentli. Kislorod bilan bevosita reaksiyaga kirishganda yoki isitilganda (havorang alanga berib yonadi) litiy oksid hosil qiladi. Suv bilan birikkanda litiy ishqori LiOH hosil qilib vodorod ajratib chiqaradi. Mineral kislotalar bilan faol reaksiyaga kirishib, tuzlar beradi. Azot, vodorod, galogenlar, uglerod, kremniy, fosfor birikmalari va b. koʻpgina moddalar bilan reaksiyaga kirishadi. Metallorganik birikmalar hosil kila olish L.ning muhim xususiyati. Shunga koʻra, organik sintezda koʻp qoʻllaniladi (q. Litiyorganik birikmalar). L. olish uchun tarkibida 0,25—30% litiy oksid boʻlgan ruda boyitiladi. Natijada hosil boʻlgan mineral (spodumen, lepidolit, petalit) konsentratlaridan L. ajratib olinadi. Sanoatda L. metali litiy xlorid va kaliy xlorid aralashmasini elektroliz qilish yoʻli bilan olinadi. Hoz. vaqtda L. metallotermik usul bilan ham olinmoqda. Metall L. quyma, donalar, sim, sterjen shaklida chiqarilib, vazelin yoki parafin qatlami ostida (germetik idishda) saqlanadi. L. yadro energiyasi i. ch.da, silikat sanoatida, kora va rangli metallurgiyada, kimyo, toʻqimachilik sanoatlarida va q. x.da ishlatiladi. [1]
Lítiy (Li) — unsurlar davriy jadvalining 3 unsuri, metall.
H | He | ||||||||||||||||||||||
Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||
Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||
K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||||||
Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||||||
Cs | Ba | * | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | ||||||
Fr | Ra | ** | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Uut | Fl | Uup | Lv | Uus | Uuo | ||||||
* | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | ||||||||
** | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr |
Manbalar
Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |