Orissa

Orissa (oriya xalqi nomidan) — Hindistonning sharqiy qismidagi shtat (1947 y.dan). Mayd. 156 ming km2. Aholisi 36,7 mln. kishi, aksari kis-mi oriyalar. Maʼmuriy markazi — Bxubaneshvar sh. Shtatning katta qismi Dekan yassi-togʻligida (oʻrtacha bal. 200—700 m). Jan.da Sharqiy Gattogʻlari (bal. 1000— 1500 m) bor. Sharqi Bengaliya qoʻltigʻi-gatutash. Sohili pasttekislik. Iklimi subekvatorial mussonli iklim. Yillik oʻrtacha t-ra 18—25°. Yillik yogʻin 1500 mm gacha. Togʻ yon bagʻirlari tropik oʻrmonlar, sohillari qisman mangra oʻrmonlari bilan qoplangan.

O. — sanoati rivojlanib borayotgan agrar shtat. Aholisining katta qismi q.x.da band. Haydashga yarokli yerlarning 57% dan foydalaniladi, shundan 15% sugʻoriladi. Sholi, shuningdek, tariq, shakarqamish, jut, bir oz paxta va b. ekinlar ekiladi. Sohilga yaqin suvlardan baliqovlanadi. Energetika resurslaridan deyarli foydalanilmaydi. Marganets, temir va xrom rudalari qazib olinadi. Qora metallurgiya va mineral oʻgʻitlar, alyuminiy zavodlari, kabel va prokat ishlab chikaruvchi korxonalar, ferromarganets, sement zavodlari bor. Hunarmandchilikda badi-iy buyumlar i.ch. rivojlangan.

Qadimda O. hududi oʻrnida Kalinga davlati boʻlgan. 16-a.gacha O. turli davlatlar tarkibida boʻlib keldi. 1576 y.da O.ni Boburiylar egallagan. 1803 y. da Angliyaning Ost-Indiya kompaniyasi bosib olgan. 1817—18 y.larda O. hududida ingliz mustamlakachilariga kar-shi katta qoʻzgʻolonlar boʻlgan.