Ism: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa)
Yangi maqola yaratildi
 
DastyorBot (munozara | hissa)
k imlo
Qator 1: Qator 1:
'''Ism''', ot — bolaning tugʻilganligi qayd etilayotganda unga beriladigan nom. I. shaxslarni oila, avlod, mahalla, jamoa doirasida ajratishga imkon beradi. Odatda, chaqaloqqa I.ni otaonasi, qarindosh-urugʻ, oiladagi keksa kishilar tanlaydilar. Qanday I. qoʻyilishi estetik va etik tamoiillar, I. tanlovchilarning orzu-istaklari, tasavvur va dunyokarashlari, milliy xu-susiyat va b. bilan bogʻlangandir. I. qoʻyishda dinning taʼsiri, ayniqsa, kuchli boʻldi. Xristianlik vujudga kelib, monoteistik dinga aylanganidan keyin Bibliyaaagi paygʻambarlarning I.lari jahondagi koʻpgina xalqlarda ommaviy I.lar boʻlib qoldi. Islom dinining tarqalishi Markaziy Osiyo xalqlari, xususan, oʻzbeklarda bu din tushunchalari b-n bogʻliq I.larning koʻpayishiga olib keldi. Xalqimiz Qurʼoni karimda tilga olingan Allohning goʻzal ismlarini (q. [[al-Asmo alhusno]]), Muhammad (sav)ning nomlarini oʻz farzandlariga qoʻyishni rasm qildi. Xullas, har bir I. muayyan sabab b-n paydo boʻlib, oʻzining tarixi, geografik tarqalishi, hududi va maz-munigaega. Qadimqadimdan I. qoʻyishning turli rasm-rusm, udumlari saqlanib qolgan, chunki bolaning sogʻ boʻlishi, yashab ketishi, kelgusi baxti unga qoʻyiladigan I. b-n bogʻliq boʻladi, deb hisoblangan. Kishiga muvaffaqiyatli tanlangan I. uning taqdiri, hayotiga katta taʼsir koʻrsatadi, I. odamning ruhiyatini oʻzida mu-jassam qiladi, kishi oʻz I.iga oʻxshay-di, deb ishonishgan. Musulmon oilalarida bolaga I. qoʻyish b-n bogʻliq alohida marosim oʻtkazib kelinadi (q. [[Aqika]]).
'''Ism''', ot — bolaning tugʻilganligi qayd etilayotganda unga beriladigan nom. I. shaxslarni oila, avlod, mahalla, jamoa doirasida ajratishga imkon beradi. Odatda, chaqaloqqa I.ni otaonasi, qarindosh-urugʻ, oiladagi keksa kishilar tanlaydilar. Qanday I. qoʻyilishi estetik va etik tamoiillar, I. tanlovchilarning orzu-istaklari, tasavvur va dunyokarashlari, milliy xu-susiyat va b. bilan bogʻlangandir. I. qoʻyishda dinning taʼsiri, ayniqsa, kuchli boʻldi. Xristianlik vujudga kelib, monoteistik dinga aylanganidan keyin Bibliyaaagi paygʻambarlarning I.lari jahondagi koʻpgina xalqlarda ommaviy I.lar boʻlib qoldi. Islom dinining tarqalishi Markaziy Osiyo xalqlari, xususan, oʻzbeklarda bu din tushunchalari bilan bogʻliq I.larning koʻpayishiga olib keldi. Xalqimiz Qurʼoni karimda tilga olingan Allohning goʻzal ismlarini (q. [[al-Asmo alhusno]]), Muhammad (sav)ning nomlarini oʻz farzandlariga qoʻyishni rasm qildi. Xullas, har bir I. muayyan sabab bilan paydo boʻlib, oʻzining tarixi, geografik tarqalishi, hududi va maz-munigaega. Qadimqadimdan I. qoʻyishning turli rasm-rusm, udumlari saqlanib qolgan, chunki bolaning sogʻ boʻlishi, yashab ketishi, kelgusi baxti unga qoʻyiladigan I. bilan bogʻliq boʻladi, deb hisoblangan. Kishiga muvaffaqiyatli tanlangan I. uning taqdiri, hayotiga katta taʼsir koʻrsatadi, I. odamning ruhiyatini oʻzida mu-jassam qiladi, kishi oʻz I.iga oʻxshay-di, deb ishonishgan. Musulmon oilalarida bolaga I. qoʻyish bilan bogʻliq alohida marosim oʻtkazib kelinadi (q. [[Aqika]]).


I.ga eʼtibor chaqaloqqa I. tanlashdan va uni tugʻilganlik toʻgʻrisida guvohnoma (metrika)ga yozishdan boshlanadi. Mualliflik huquqiaa, oila huquqida merosxoʻrni belgilash va sh. k.dagi bir qancha huquqiy munosabatlar I. b-n bogʻlangandir. Oʻzbekiston Respublikasining OK bolaning I. olish huquqini belgilaydi (69-modda). Bu huquq bolaning shaxsiy huquqi doirasiga kiradi. Amaldagi qonunlarga binoan, bolaga I. ota-onaning keli-shuviga binoan qoʻyiladi, fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organlari buni hisobga olishga maj-bur. Bolaga I. qoʻyishda ota-ona oʻrtasida kelishuv boʻlmasa, mazkur nizo vasiylik va homiylik organi tomonidan bola, shuningdek, uning otaonasi manfaatlarini eʼtiborga olib hal etiladi. Bola I.ini oʻzgartirish tartibi OKda belgilab berilgan (70-mod-da). Unga koʻra, fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organi ota-onaning birgalikdagi arizasiga binoan, bola 16 yoshga toʻlguncha bola manfaatlarini eʼtiborga olib, uning I.ini oʻzgartirishga hakli. 10 yoshga toʻlgan bolaning I.ini oʻzgartirishga faqat uning roziligi b-n yoʻl qoʻyiladi.
I.ga eʼtibor chaqaloqqa I. tanlashdan va uni tugʻilganlik toʻgʻrisida guvohnoma (metrika)ga yozishdan boshlanadi. Mualliflik huquqiaa, oila huquqida merosxoʻrni belgilash va sh. k.dagi bir qancha huquqiy munosabatlar I. bilan bogʻlangandir. Oʻzbekiston Respublikasining OK bolaning I. olish huquqini belgilaydi (69-modda). Bu huquq bolaning shaxsiy huquqi doirasiga kiradi. Amaldagi qonunlarga binoan, bolaga I. ota-onaning keli-shuviga binoan qoʻyiladi, fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organlari buni hisobga olishga maj-bur. Bolaga I. qoʻyishda ota-ona oʻrtasida kelishuv boʻlmasa, mazkur nizo vasiylik va homiylik organi tomonidan bola, shuningdek, uning otaonasi manfaatlarini eʼtiborga olib hal etiladi. Bola I.ini oʻzgartirish tartibi OKda belgilab berilgan (70-mod-da). Unga koʻra, fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organi ota-onaning birgalikdagi arizasiga binoan, bola 16 yoshga toʻlguncha bola manfaatlarini eʼtiborga olib, uning I.ini oʻzgartirishga hakli. 10 yoshga toʻlgan bolaning I.ini oʻzgartirishga faqat uning roziligi bilan yoʻl qoʻyiladi.


Tilshunoslikda kishilar I.larini oʻrganadigan alohida soha antroponimika deb ataladi. I.ni til fakti sifatida onomastika oʻrganadi.
Tilshunoslikda kishilar I.larini oʻrganadigan alohida soha antroponimika deb ataladi. I.ni til fakti sifatida onomastika oʻrganadi.

8-Iyun 2013, 12:44 dagi koʻrinishi

Ism, ot — bolaning tugʻilganligi qayd etilayotganda unga beriladigan nom. I. shaxslarni oila, avlod, mahalla, jamoa doirasida ajratishga imkon beradi. Odatda, chaqaloqqa I.ni otaonasi, qarindosh-urugʻ, oiladagi keksa kishilar tanlaydilar. Qanday I. qoʻyilishi estetik va etik tamoiillar, I. tanlovchilarning orzu-istaklari, tasavvur va dunyokarashlari, milliy xu-susiyat va b. bilan bogʻlangandir. I. qoʻyishda dinning taʼsiri, ayniqsa, kuchli boʻldi. Xristianlik vujudga kelib, monoteistik dinga aylanganidan keyin Bibliyaaagi paygʻambarlarning I.lari jahondagi koʻpgina xalqlarda ommaviy I.lar boʻlib qoldi. Islom dinining tarqalishi Markaziy Osiyo xalqlari, xususan, oʻzbeklarda bu din tushunchalari bilan bogʻliq I.larning koʻpayishiga olib keldi. Xalqimiz Qurʼoni karimda tilga olingan Allohning goʻzal ismlarini (q. al-Asmo alhusno), Muhammad (sav)ning nomlarini oʻz farzandlariga qoʻyishni rasm qildi. Xullas, har bir I. muayyan sabab bilan paydo boʻlib, oʻzining tarixi, geografik tarqalishi, hududi va maz-munigaega. Qadimqadimdan I. qoʻyishning turli rasm-rusm, udumlari saqlanib qolgan, chunki bolaning sogʻ boʻlishi, yashab ketishi, kelgusi baxti unga qoʻyiladigan I. bilan bogʻliq boʻladi, deb hisoblangan. Kishiga muvaffaqiyatli tanlangan I. uning taqdiri, hayotiga katta taʼsir koʻrsatadi, I. odamning ruhiyatini oʻzida mu-jassam qiladi, kishi oʻz I.iga oʻxshay-di, deb ishonishgan. Musulmon oilalarida bolaga I. qoʻyish bilan bogʻliq alohida marosim oʻtkazib kelinadi (q. Aqika).

I.ga eʼtibor chaqaloqqa I. tanlashdan va uni tugʻilganlik toʻgʻrisida guvohnoma (metrika)ga yozishdan boshlanadi. Mualliflik huquqiaa, oila huquqida merosxoʻrni belgilash va sh. k.dagi bir qancha huquqiy munosabatlar I. bilan bogʻlangandir. Oʻzbekiston Respublikasining OK bolaning I. olish huquqini belgilaydi (69-modda). Bu huquq bolaning shaxsiy huquqi doirasiga kiradi. Amaldagi qonunlarga binoan, bolaga I. ota-onaning keli-shuviga binoan qoʻyiladi, fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organlari buni hisobga olishga maj-bur. Bolaga I. qoʻyishda ota-ona oʻrtasida kelishuv boʻlmasa, mazkur nizo vasiylik va homiylik organi tomonidan bola, shuningdek, uning otaonasi manfaatlarini eʼtiborga olib hal etiladi. Bola I.ini oʻzgartirish tartibi OKda belgilab berilgan (70-mod-da). Unga koʻra, fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organi ota-onaning birgalikdagi arizasiga binoan, bola 16 yoshga toʻlguncha bola manfaatlarini eʼtiborga olib, uning I.ini oʻzgartirishga hakli. 10 yoshga toʻlgan bolaning I.ini oʻzgartirishga faqat uning roziligi bilan yoʻl qoʻyiladi.

Tilshunoslikda kishilar I.larini oʻrganadigan alohida soha antroponimika deb ataladi. I.ni til fakti sifatida onomastika oʻrganadi.

Adabiyot

  • Begmatov E., Oʻzbek ismlari maʼnosi, T., 1998; Gʻafurov O., Asmaulhusna yoxud tabarruk ismlar, 1—2-qism, T., 1998.

Ernst Begmatov.[1]

Manbalar

  1. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil