Ayb: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa)
Maqolaga {{OʻzME}} andozasi qoʻshildi
DastyorBot (munozara | hissa)
k imlo
Qator 3: Qator 3:


<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Ayb''' (huquqda) — javobgarlikka tortishning zarur sharti. Jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan har bir shaxs qonuniy tartibda aybi sudda oshkora ko‘rib chiqilib, aniqlanmaganiga qadar A.li emas, deb hisoblanadi (O‘zR Kon-stitutsiyasining 26-moddasi). Jinoyat sodir etishda A.dor deb topilgan shaxs qonunda belgilangan huquqlardan foy-dalanadi va majburiyatlarni bajara-di (O‘zR JK 4-moddasi). Jinoyat sodir etishda A.dor bo‘lgan shaxsga nisbatan qo‘llaniladigan jazo yoki boshqa huquqiy ta’sir chorasi odilona bo‘lishi, ya’ni jinoyatning og‘ir-yengilligiga, A.ning va shaxsning ijtimoiy xavflilik da-rajasiga muvofiq bo‘lishi, hech kim ay-nan bitta jinoyat uchun ikki marta ja-229vobgarlikka tortilishi mumkin emas (O‘zR JKning 8-moddasi). Ma’lum yoshga to‘lgan, akli raso shaxs qonunda belgi-langan tartibda A.i isbotlangan va O‘zR JK b-n taqiqlangan ijtimoiy xavfli qilmish (harakat yoki harakatsizlik) uchungina javobgar bo‘ladi, shuningdek qilmishida jinoyat tarki-bining mav-judligi aniqlangan har bir shaxs ja-vobgarlikka tortilishi shart(8—10-; 14-; 16—18-moddalar). O‘zR JKda na-zarda tutilgan jinoiy qilmishni shaxs qasddan yoki ehtiyotsizlik orqasida so-dir etishda A.li deb topilishi mum-kin (20—23-moddalar). Agar shaxs o‘z qilmishining ijtimoiy xavflilik xususiyatini anglamagan, anglashi mum-kin va lozim ham bo‘lmagan yoki uning ijtimoiy xavfli oqibatlariga ko‘zi yet-magan va ishning holatlariga ko‘ra ko‘zi yetishi mumkin va lozim ham bo‘lmagan bo‘lsa, bunday qilmish A.siz holda so-dir etilgan deb topiladi (24-modda). Jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytish shaxsning javobgarligini va uni Ali deb topishni istisno qiladi. Jino-yatni oxi-riga yetkazishdan ixtiyoriy qaytgan shaxs, agar amalda sodir etgan qilmishida boshqa jinoyat tarkibining barcha alomatlari bo‘lsa, shu jinoyat uchun javobgarlikka tortilishi va A.li deb topilishi mumkin (O‘zR JK 26-modda-sining 1—2—3-qismlari). O‘zRJPK 2-moddasi talabiga ko‘ra, Jinoyat-pro-sessual qonun hujjatlarining vazi-falaridan biri A. i bo‘lmagan hech bir shaxs jinoiy javobgarlikka tortilmas-ligi va hukm qilinmasligi shartligi to‘g‘risida ko‘rsatma berishdir. Buning uchun surishtiruvchi, tergovchi, prokuror va sud jinoyat yuz berganligi, uning so-dir etilishida kim A. dorligini, shu-ningdek u b-n bog‘liq barcha holatlarni aniqlashi shart (O‘zR JPK 22-modda-sining 1-qismi). Gumon qilinuvchi, A.lanuvchi va sudlanuvchi jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan va tergov harakatlari yoki sud muhokamasi o‘tkazilgan ish bo‘yicha jinoiy hodisa yuz bermagan bo‘lsa, uning qilmishida jinoyat tarkibi bo‘lmasa va uning sodir etilgan jinoyatga daxli bo‘lmasa, A.siz deb topilishi va rea-bilitatsiya kilinishi shart (O‘zR JPK 83-modda). Gumon qilinuvchining u so-dir etgan jinoyat haqidagi ko‘rsatuvlari va A.lanuvchining o‘z aybiga iqror bo‘lishi mavjud to‘g‘ri, e’tirozeiz va xo-lis dalillar majmui b-n tasdiqlangan taqdirdagina uni A.lash, sud tomonidan A.li deb topish uchun asos bo‘la oladi (O‘zR JPK 112-moddasining 1-qismi). A.ni bo‘yniga olish to‘g‘risidagi ariza ushbu Kodeksning I 2-moddasi asosida baholanib, u to‘g‘ri, haqqoniy, e’tiro-zeiz va xolis dalil deb topilgandagi-na sudlanuvchini A.li deb topish uchun asos qilib olinishi mumkin (q. Aybini bo‘yniga olish to‘g‘risidagi arz). Shax-sni to‘la yoki qisman reabilitatsiya eti-lishining mulkiy va b. oqibatlari O‘zR JPKning 302—313-moddalarida bata-feil ko‘rsatilgan. Jinoyat ishi bo‘yicha dastlabki tergov tamomlanib ish A.lov xulosasi b-n sudga yuborilganda, sud (su-dya) O‘zR JPK 396-moddasining 2-bandi talabiga ko‘ra, unda A.lanuvchining rea-bilitatsiya etish asoslari mavjud bo‘lsa, ishni sudda ko‘rish uchun tayinlamasdan uni tugatish to‘g‘risida ajrim chiqarishi lozim. Reabilitatsiya asoslari ish sudda ko‘rish uchun tayinlangandan so‘ng ma’-lum bo‘lsa, ishni tugatish ushbu Kodek-sning 401-moddasi talabi asosida hal qilinadi. Sud (sudya) ish bo‘yicha ayblov hukmi chiqarsa, ushbu hukmda sudlanuv-chini O‘zR Jinoyat kodeksining tegishli moddasida nazarda tutilgan jinoyatni (jinoyatlarni) sodir etganlikda A.li deb topish masalasini hal qilishi lo-zim (O‘zR JPKning 457-moddasi). Agar sud ish bo‘yicha oqlov hukmi chiqarsa, sudlanuvchini A.li deb topishi mumkin emas (O‘zR JPKning 464, 470-moddala-ri). Agar oklangan sudlanuvchi qamoqda bo‘lsa, u oqlov hukmi e’lon qilinishi b-n qamoqdan ozod etilishi lozim (474-modda). <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
'''Ayb''' (huquqda) — javobgarlikka tortishning zarur sharti. Jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan har bir shaxs qonuniy tartibda aybi sudda oshkora ko‘rib chiqilib, aniqlanmaganiga qadar A.li emas, deb hisoblanadi (O‘zR Kon-stitutsiyasining 26-moddasi). Jinoyat sodir etishda A.dor deb topilgan shaxs qonunda belgilangan huquqlardan foy-dalanadi va majburiyatlarni bajara-di (O‘zR JK 4-moddasi). Jinoyat sodir etishda A.dor bo‘lgan shaxsga nisbatan qo‘llaniladigan jazo yoki boshqa huquqiy ta’sir chorasi odilona bo‘lishi, ya’ni jinoyatning og‘ir-yengilligiga, A.ning va shaxsning ijtimoiy xavflilik da-rajasiga muvofiq bo‘lishi, hech kim ay-nan bitta jinoyat uchun ikki marta ja-229vobgarlikka tortilishi mumkin emas (O‘zR JKning 8-moddasi). Ma’lum yoshga to‘lgan, akli raso shaxs qonunda belgi-langan tartibda A.i isbotlangan va O‘zR JK bilan taqiqlangan ijtimoiy xavfli qilmish (harakat yoki harakatsizlik) uchungina javobgar bo‘ladi, shuningdek qilmishida jinoyat tarki-bining mav-judligi aniqlangan har bir shaxs ja-vobgarlikka tortilishi shart(8—10-; 14-; 16—18-moddalar). O‘zR JKda na-zarda tutilgan jinoiy qilmishni shaxs qasddan yoki ehtiyotsizlik orqasida so-dir etishda A.li deb topilishi mum-kin (20—23-moddalar). Agar shaxs o‘z qilmishining ijtimoiy xavflilik xususiyatini anglamagan, anglashi mum-kin va lozim ham bo‘lmagan yoki uning ijtimoiy xavfli oqibatlariga ko‘zi yet-magan va ishning holatlariga ko‘ra ko‘zi yetishi mumkin va lozim ham bo‘lmagan bo‘lsa, bunday qilmish A.siz holda so-dir etilgan deb topiladi (24-modda). Jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytish shaxsning javobgarligini va uni Ali deb topishni istisno qiladi. Jino-yatni oxi-riga yetkazishdan ixtiyoriy qaytgan shaxs, agar amalda sodir etgan qilmishida boshqa jinoyat tarkibining barcha alomatlari bo‘lsa, shu jinoyat uchun javobgarlikka tortilishi va A.li deb topilishi mumkin (O‘zR JK 26-modda-sining 1—2—3-qismlari). O‘zRJPK 2-moddasi talabiga ko‘ra, Jinoyat-pro-sessual qonun hujjatlarining vazi-falaridan biri A. i bo‘lmagan hech bir shaxs jinoiy javobgarlikka tortilmas-ligi va hukm qilinmasligi shartligi to‘g‘risida ko‘rsatma berishdir. Buning uchun surishtiruvchi, tergovchi, prokuror va sud jinoyat yuz berganligi, uning so-dir etilishida kim A. dorligini, shu-ningdek u bilan bog‘liq barcha holatlarni aniqlashi shart (O‘zR JPK 22-modda-sining 1-qismi). Gumon qilinuvchi, A.lanuvchi va sudlanuvchi jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan va tergov harakatlari yoki sud muhokamasi o‘tkazilgan ish bo‘yicha jinoiy hodisa yuz bermagan bo‘lsa, uning qilmishida jinoyat tarkibi bo‘lmasa va uning sodir etilgan jinoyatga daxli bo‘lmasa, A.siz deb topilishi va rea-bilitatsiya kilinishi shart (O‘zR JPK 83-modda). Gumon qilinuvchining u so-dir etgan jinoyat haqidagi ko‘rsatuvlari va A.lanuvchining o‘z aybiga iqror bo‘lishi mavjud to‘g‘ri, e’tirozeiz va xo-lis dalillar majmui bilan tasdiqlangan taqdirdagina uni A.lash, sud tomonidan A.li deb topish uchun asos bo‘la oladi (O‘zR JPK 112-moddasining 1-qismi). A.ni bo‘yniga olish to‘g‘risidagi ariza ushbu Kodeksning I 2-moddasi asosida baholanib, u to‘g‘ri, haqqoniy, e’tiro-zeiz va xolis dalil deb topilgandagi-na sudlanuvchini A.li deb topish uchun asos qilib olinishi mumkin (q. Aybini bo‘yniga olish to‘g‘risidagi arz). Shax-sni to‘la yoki qisman reabilitatsiya eti-lishining mulkiy va b. oqibatlari O‘zR JPKning 302—313-moddalarida bata-feil ko‘rsatilgan. Jinoyat ishi bo‘yicha dastlabki tergov tamomlanib ish A.lov xulosasi bilan sudga yuborilganda, sud (su-dya) O‘zR JPK 396-moddasining 2-bandi talabiga ko‘ra, unda A.lanuvchining rea-bilitatsiya etish asoslari mavjud bo‘lsa, ishni sudda ko‘rish uchun tayinlamasdan uni tugatish to‘g‘risida ajrim chiqarishi lozim. Reabilitatsiya asoslari ish sudda ko‘rish uchun tayinlangandan so‘ng ma’-lum bo‘lsa, ishni tugatish ushbu Kodek-sning 401-moddasi talabi asosida hal qilinadi. Sud (sudya) ish bo‘yicha ayblov hukmi chiqarsa, ushbu hukmda sudlanuv-chini O‘zR Jinoyat kodeksining tegishli moddasida nazarda tutilgan jinoyatni (jinoyatlarni) sodir etganlikda A.li deb topish masalasini hal qilishi lo-zim (O‘zR JPKning 457-moddasi). Agar sud ish bo‘yicha oqlov hukmi chiqarsa, sudlanuvchini A.li deb topishi mumkin emas (O‘zR JPKning 464, 470-moddala-ri). Agar oklangan sudlanuvchi qamoqda bo‘lsa, u oqlov hukmi e’lon qilinishi bilan qamoqdan ozod etilishi lozim (474-modda). <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->



16-May 2013, 11:54 dagi koʻrinishi

Ayb — jamoat tartib qoidalari va axloq normalariga xilof nojoʻya hatti-harakat.


Ayb (huquqda) — javobgarlikka tortishning zarur sharti. Jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan har bir shaxs qonuniy tartibda aybi sudda oshkora ko‘rib chiqilib, aniqlanmaganiga qadar A.li emas, deb hisoblanadi (O‘zR Kon-stitutsiyasining 26-moddasi). Jinoyat sodir etishda A.dor deb topilgan shaxs qonunda belgilangan huquqlardan foy-dalanadi va majburiyatlarni bajara-di (O‘zR JK 4-moddasi). Jinoyat sodir etishda A.dor bo‘lgan shaxsga nisbatan qo‘llaniladigan jazo yoki boshqa huquqiy ta’sir chorasi odilona bo‘lishi, ya’ni jinoyatning og‘ir-yengilligiga, A.ning va shaxsning ijtimoiy xavflilik da-rajasiga muvofiq bo‘lishi, hech kim ay-nan bitta jinoyat uchun ikki marta ja-229vobgarlikka tortilishi mumkin emas (O‘zR JKning 8-moddasi). Ma’lum yoshga to‘lgan, akli raso shaxs qonunda belgi-langan tartibda A.i isbotlangan va O‘zR JK bilan taqiqlangan ijtimoiy xavfli qilmish (harakat yoki harakatsizlik) uchungina javobgar bo‘ladi, shuningdek qilmishida jinoyat tarki-bining mav-judligi aniqlangan har bir shaxs ja-vobgarlikka tortilishi shart(8—10-; 14-; 16—18-moddalar). O‘zR JKda na-zarda tutilgan jinoiy qilmishni shaxs qasddan yoki ehtiyotsizlik orqasida so-dir etishda A.li deb topilishi mum-kin (20—23-moddalar). Agar shaxs o‘z qilmishining ijtimoiy xavflilik xususiyatini anglamagan, anglashi mum-kin va lozim ham bo‘lmagan yoki uning ijtimoiy xavfli oqibatlariga ko‘zi yet-magan va ishning holatlariga ko‘ra ko‘zi yetishi mumkin va lozim ham bo‘lmagan bo‘lsa, bunday qilmish A.siz holda so-dir etilgan deb topiladi (24-modda). Jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytish shaxsning javobgarligini va uni Ali deb topishni istisno qiladi. Jino-yatni oxi-riga yetkazishdan ixtiyoriy qaytgan shaxs, agar amalda sodir etgan qilmishida boshqa jinoyat tarkibining barcha alomatlari bo‘lsa, shu jinoyat uchun javobgarlikka tortilishi va A.li deb topilishi mumkin (O‘zR JK 26-modda-sining 1—2—3-qismlari). O‘zRJPK 2-moddasi talabiga ko‘ra, Jinoyat-pro-sessual qonun hujjatlarining vazi-falaridan biri A. i bo‘lmagan hech bir shaxs jinoiy javobgarlikka tortilmas-ligi va hukm qilinmasligi shartligi to‘g‘risida ko‘rsatma berishdir. Buning uchun surishtiruvchi, tergovchi, prokuror va sud jinoyat yuz berganligi, uning so-dir etilishida kim A. dorligini, shu-ningdek u bilan bog‘liq barcha holatlarni aniqlashi shart (O‘zR JPK 22-modda-sining 1-qismi). Gumon qilinuvchi, A.lanuvchi va sudlanuvchi jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan va tergov harakatlari yoki sud muhokamasi o‘tkazilgan ish bo‘yicha jinoiy hodisa yuz bermagan bo‘lsa, uning qilmishida jinoyat tarkibi bo‘lmasa va uning sodir etilgan jinoyatga daxli bo‘lmasa, A.siz deb topilishi va rea-bilitatsiya kilinishi shart (O‘zR JPK 83-modda). Gumon qilinuvchining u so-dir etgan jinoyat haqidagi ko‘rsatuvlari va A.lanuvchining o‘z aybiga iqror bo‘lishi mavjud to‘g‘ri, e’tirozeiz va xo-lis dalillar majmui bilan tasdiqlangan taqdirdagina uni A.lash, sud tomonidan A.li deb topish uchun asos bo‘la oladi (O‘zR JPK 112-moddasining 1-qismi). A.ni bo‘yniga olish to‘g‘risidagi ariza ushbu Kodeksning I 2-moddasi asosida baholanib, u to‘g‘ri, haqqoniy, e’tiro-zeiz va xolis dalil deb topilgandagi-na sudlanuvchini A.li deb topish uchun asos qilib olinishi mumkin (q. Aybini bo‘yniga olish to‘g‘risidagi arz). Shax-sni to‘la yoki qisman reabilitatsiya eti-lishining mulkiy va b. oqibatlari O‘zR JPKning 302—313-moddalarida bata-feil ko‘rsatilgan. Jinoyat ishi bo‘yicha dastlabki tergov tamomlanib ish A.lov xulosasi bilan sudga yuborilganda, sud (su-dya) O‘zR JPK 396-moddasining 2-bandi talabiga ko‘ra, unda A.lanuvchining rea-bilitatsiya etish asoslari mavjud bo‘lsa, ishni sudda ko‘rish uchun tayinlamasdan uni tugatish to‘g‘risida ajrim chiqarishi lozim. Reabilitatsiya asoslari ish sudda ko‘rish uchun tayinlangandan so‘ng ma’-lum bo‘lsa, ishni tugatish ushbu Kodek-sning 401-moddasi talabi asosida hal qilinadi. Sud (sudya) ish bo‘yicha ayblov hukmi chiqarsa, ushbu hukmda sudlanuv-chini O‘zR Jinoyat kodeksining tegishli moddasida nazarda tutilgan jinoyatni (jinoyatlarni) sodir etganlikda A.li deb topish masalasini hal qilishi lo-zim (O‘zR JPKning 457-moddasi). Agar sud ish bo‘yicha oqlov hukmi chiqarsa, sudlanuvchini A.li deb topishi mumkin emas (O‘zR JPKning 464, 470-moddala-ri). Agar oklangan sudlanuvchi qamoqda bo‘lsa, u oqlov hukmi e’lon qilinishi bilan qamoqdan ozod etilishi lozim (474-modda). [1]

Manbalar

  1. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil