Burchak: Versiyalar orasidagi farq
k r2.7.3) (Bot qoʻshdi: sh:Ugao |
CoderSIBot (munozara | hissa) Maqolaga matn qoʻshildi |
||
| Qator 1: | Qator 1: | ||
[[File:Angle measure.svg|thumb|200 px|Burchak oʻlchovi θ ''s'' ning ''r'' ga nisbatiga teng.]] |
[[File:Angle measure.svg|thumb|200 px|Burchak oʻlchovi θ ''s'' ning ''r'' ga nisbatiga teng.]] |
||
'''Burchak''' deb bir [[nuqta]]dan chiqqqan ikki [[nur]] orasida hosil boʻlgan [[geometrik shakl]]ga aytiladi. |
'''Burchak''' deb bir [[nuqta]]dan chiqqqan ikki [[nur]] orasida hosil boʻlgan [[geometrik shakl]]ga aytiladi. |
||
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi --> |
|||
'''Burchak''' — bir nuqtadan chiqqan ikki nur (yarim to‘g‘ri chiziq)dan tashkil topgan shakl. Nurlar B. tomonlari, ular chiqadigan nuqta B. uchi deb ataladi. Uchidagi harf yordamida B. /LA shaklida, uchi va tomonlarida yotgan nuqtalar yordamida .VAS shaklida belgilanadi. B. tomonlari orqali tekislik o‘tkazilsa, u tekislikni ikki qismga ajratadi. Agar B. tomonlaridan nurlarni B. uchidan qarshi tomonga davom ettirganda u tekislikning qaysi qismini kesmasa, shu qism B.ning ichki tomoni deb ataladi. Tomonlari bir to‘g‘ri chiziqni tashkil qilgan B. yoyiq, uning yarmi esa to‘g‘ri B. deb ataladi. To‘g‘ri B.dan kichik B.lar o‘tkir. kattalari o‘tmas B. deyiladi. Bir tomoni umumiy, qolgan ikki tomoni bir to‘g‘ri chiziqni tashkil qiluvchi B. qo‘shni B.lar, ikki to‘g‘ri chiziqning kesishishidan hosil bo‘lgan B.lar vertikal B.lar deb ataladi. Tekislikdagi B.ning ichki qismi gradus yoki radian (=57°)larda o‘lchanadi. Maye, yoyiq B. 180° yoki p, to‘g‘ri B. 90° yoki p/2 ga teng bo‘ladi.B.ni teng ikkiga bo‘luvchi nur uning bissektris a s i deyiladi. Ikki to‘g‘ri chiziqni uchinchi to‘g‘ri chiziq kesib o‘tganda hosil bo‘lgan B.lar quyidagicha ataladi (rasm): / b-n 5; 2 b-n b; J6H 7; 4 b-n 8 B.lar moye B.lar; 3 b-n 6; 4 b-n 5 B.lar ichki almashinuvchi; / b-n 8; 2 b-n 7 B.lar tashki almashinuvchi B.lar; 3 b-n 5; 4 b-n 6 B.lar ichki bir tomonli; 1 b-n 7; 2 b-n 8 tashqi bir tomonli B.lar.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> |
|||
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri --> |
|||
Shuningdek [[tekislik]]ning ushbu nurlar orasidagi barcha nuqtalaridan hosil boʻlgan shaklga ham burchak deyiladi. Umuman aytganda, bu ikki nur ikkita burchak hosil qiladi, chunki ular tekislikni ikkiga boʻladi. Shu burchaklardan biri ''ichki'', boshqasi esa ''tashqi'' deyiladi. |
Shuningdek [[tekislik]]ning ushbu nurlar orasidagi barcha nuqtalaridan hosil boʻlgan shaklga ham burchak deyiladi. Umuman aytganda, bu ikki nur ikkita burchak hosil qiladi, chunki ular tekislikni ikkiga boʻladi. Shu burchaklardan biri ''ichki'', boshqasi esa ''tashqi'' deyiladi. |
||
| Qator 101: | Qator 106: | ||
[[zh-classical:角]] |
[[zh-classical:角]] |
||
[[zh-yue:角 (幾何)]] |
[[zh-yue:角 (幾何)]] |
||
== Manbalar == |
|||
{{manbalar}} |
|||
8-Mart 2013, 05:56 dagi koʻrinishi
Burchak deb bir nuqtadan chiqqqan ikki nur orasida hosil boʻlgan geometrik shaklga aytiladi.
Burchak — bir nuqtadan chiqqan ikki nur (yarim to‘g‘ri chiziq)dan tashkil topgan shakl. Nurlar B. tomonlari, ular chiqadigan nuqta B. uchi deb ataladi. Uchidagi harf yordamida B. /LA shaklida, uchi va tomonlarida yotgan nuqtalar yordamida .VAS shaklida belgilanadi. B. tomonlari orqali tekislik o‘tkazilsa, u tekislikni ikki qismga ajratadi. Agar B. tomonlaridan nurlarni B. uchidan qarshi tomonga davom ettirganda u tekislikning qaysi qismini kesmasa, shu qism B.ning ichki tomoni deb ataladi. Tomonlari bir to‘g‘ri chiziqni tashkil qilgan B. yoyiq, uning yarmi esa to‘g‘ri B. deb ataladi. To‘g‘ri B.dan kichik B.lar o‘tkir. kattalari o‘tmas B. deyiladi. Bir tomoni umumiy, qolgan ikki tomoni bir to‘g‘ri chiziqni tashkil qiluvchi B. qo‘shni B.lar, ikki to‘g‘ri chiziqning kesishishidan hosil bo‘lgan B.lar vertikal B.lar deb ataladi. Tekislikdagi B.ning ichki qismi gradus yoki radian (=57°)larda o‘lchanadi. Maye, yoyiq B. 180° yoki p, to‘g‘ri B. 90° yoki p/2 ga teng bo‘ladi.B.ni teng ikkiga bo‘luvchi nur uning bissektris a s i deyiladi. Ikki to‘g‘ri chiziqni uchinchi to‘g‘ri chiziq kesib o‘tganda hosil bo‘lgan B.lar quyidagicha ataladi (rasm): / b-n 5; 2 b-n b; J6H 7; 4 b-n 8 B.lar moye B.lar; 3 b-n 6; 4 b-n 5 B.lar ichki almashinuvchi; / b-n 8; 2 b-n 7 B.lar tashki almashinuvchi B.lar; 3 b-n 5; 4 b-n 6 B.lar ichki bir tomonli; 1 b-n 7; 2 b-n 8 tashqi bir tomonli B.lar.[1]
Shuningdek tekislikning ushbu nurlar orasidagi barcha nuqtalaridan hosil boʻlgan shaklga ham burchak deyiladi. Umuman aytganda, bu ikki nur ikkita burchak hosil qiladi, chunki ular tekislikni ikkiga boʻladi. Shu burchaklardan biri ichki, boshqasi esa tashqi deyiladi.
Burchak belgisi bilan ifodalanadi, bu belgini 1634-yili fransuz matematigi Pierre Hérigone taklif qilgan.
Matematik ifodalarda α, β, γ, θ, φ va hk yunon harflari bilan belgilanadi. Pi bilan adashtirmaslik uchun π belgisi bilan burchak belgilanmaydi.
 |