Jaloliddin Rumiy: Versiyalar orasidagi farq

Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi

Inline

23-Fevral 2013, 18:59 dagi koʻrinishi

Jaloliddin Rumiy yoki Mavlono Rumiy (1207-1273) nomi bilan mashhur boʻlgan zot dunyoning ulugʻ donishmandlaridan biri, benazir shoir va betakror bir mutafakkir, valiy insondir.

Tarjimai holi

Jaloliddin Rumiy hozirgi Afgʻonistonning Balx shahrida, sultonal ulamo laqabini olgan ulugʻ shayx Muhammad Balovaddin Valad xonadonida dunyoga kelgan. Balovaddin Valad Muhammad Xorazmshoh bilan kelisholmay, oilasi, muridlarini olib, Balxdan chiqib ketadi va Makka safaridan soʻng, Iroqu Ajam shaharlarini kezib, axiyri Turkiyaning Koʻniya (Konya) shahrida qoʻnim topadi. Saljuq sultonlari tarafidan izzat-ikrom bilan qabul qilingan Balovaddin Valad shu yerda muqim boʻlib qoladi. Bu orada moʻgʻul bosqini boshlanib, Movarounnahr va Xuroson oʻt ichida qoladi, Balxning toʻrt yuz ulamosi qatl qilinadi.

Jaloliddin ota yurtiga qaytib kelmadi va oʻzini anatoliyalik hisoblab, Rumiy degan taxallus oldi.

Ijodiy faoliyati va asarlari

Ilmiy doiralarda Uni goh Kant, goh Spinoza, goh Hegel kabi faylasuflar bilan qiyoslaydilar. Ammo Mavlono Rumiy hech kimga oʻxshamaydi, u muazzam Sharq tafakkurining moʻʼjizali bir xaykalidirkim, unda tasavvuf taraqqiyoti ham, ilmu hikmat va falsafa ham, sheʼriyat va maʼnaviyat ham birlashib, oliy koʻrinishda namoyon boʻladi. Jaloliddin Rumiy oʻzidan keyingi Sharq sheʼriyati, fikriy va maʼnaviy taraqqiyotiga ulkan taʼsir oʻtkazgan ijodkordir. Alisher Navoiy uni ilohiy ishq kuychisi, buyuklikning koʻz ilgʻamas choʻqqisi deb sharaflaydi. Mavlono Jaloliddin Rumiyning ilmiy va adabiy merosi gʻoyat katta. Gʻazal, masnaviy va ruboiylarni oʻz ichiga oladigan „Devoni kabir“ („Ulugʻ devon“)da uch mingdan ortiq sheʼr bor. Falsafiy-soʻfiyona mushohadalar, ruhiyat dialektikasini kashf etib, inson aqlini lol qoldiradigan teranlik bilan yozilgan „Masnaviy-maʼnaviy“ ham bir necha ming baytdan iborat. Bundan tashqari, „Maktubot“, „Fihi mo fihiy“ („Nimaki undadir — undandir“) nomli asarlari ham mavjud. Rumiy asarlari jahonning koʻp tillariga tarjima qilingan, „Masnaviy maʼnaviy“ va „Fihi mo fihiy“ning usmonli turkcha tarjimalari mavjud. „Fihi mo fihiy“ asari esa, olim Ulugʻbek Hamdam (Abduvahob oʻgʻli) tomonidan turkchadan oʻzbekchaga tarjima qilgan.

Manbalar

Havolalar

Andoza:Link FA

@@ Qator 1: / Qator 1: @@
+'''Jaloliddin Rumiy''' yoki '''Mavlono Rumiy''' ([[1207]]-[[1273]]) nomi bilan mashhur boʻlgan zot dunyoning ulugʻ donishmandlaridan biri, benazir shoir va betakror bir mutafakkir, valiy insondir.
-Жалолиддин Румий ёки Мавлоно Румий (1207-1273) номи билан машхур бўлган зот дунёнинг улуғ донишмандларидан бири, беназир шоир ва бетакрор бир мутафаккир, валий инсондир.
+[[File:Mevlana Konya.jpg|thumb|right|Rumiy qabri ([[Mavlono muzeyi]]). [[Konya]], Turkiya.]]
-Жалолиддин Румий ҳозирги Афғонистоннинг Балх шаҳрида, султонал уламо лакабини олган улуғ шайх Мухаммад Баловаддин Валад хонадонида дунёга келган. Баловаддин Валад Мухаммад Хоразмшоҳ билан келишолмай, оиласи, муридларини олиб, Балхдан чиқиб кетади ва Макка сафаридан сўнг, Ироқу Ажам шахарларини кезиб, ахийри Туркиянинг Кўния (Коня) шаҳрида қўним топади. Салжуқ султонлари тарафидан иззат-икром билан қабул қилинган Баловаддин Валад шу ерда муқим бўлиб қолади. Бу орада лаънати мўғул босқини бошланиб, Мовароуннаҳр ва Хуросон ўт ичида қолади, Балхнинг тўрт юз уламоси қатл қилинади.
-Жалолиддин ота юртига қайтиб келмади ва ўзини анатолиялик ҳисоблаб, Румий деган тахаллус олди.
+== Tarjimai holi ==
-Илимий доираларда Уни гох Кант, гох Спиноза, гох Хегел каби файласуфлар билан қиёслайдилар. Аммо Мавлоно Румий хеч кимга ўхшамайди, у муаззам Шарқ тафаккурининг мўъжизали бир хайкалидирким, унда тасаввуф тараққиёти хам, илму хикмат ва фалсафа хам, шеърият ва маънавият хам бирлашиб, олий кўринишда намоён бўлади. Жалолиддин Румий ўзидан кейинги Шарқ шеърияти, фикрий ва маънавий тараққиётига улкан таъсир ўтказган ижодкордир. Алишер Навоий уни илоҳий ишқ куйчиси, буюкликнинг кўз илғамас чўққиси деб шарафлайди.
+Jaloliddin Rumiy hozirgi Afgʻonistonning Balx shahrida, sultonal ulamo laqabini olgan ulugʻ shayx Muhammad Balovaddin Valad xonadonida dunyoga kelgan. Balovaddin Valad Muhammad Xorazmshoh bilan kelisholmay, oilasi, muridlarini olib, Balxdan chiqib ketadi va Makka safaridan soʻng, Iroqu Ajam shaharlarini kezib, axiyri Turkiyaning Koʻniya (Konya) shahrida qoʻnim topadi. Saljuq sultonlari tarafidan izzat-ikrom bilan qabul qilingan Balovaddin Valad shu yerda muqim boʻlib qoladi. Bu orada moʻgʻul bosqini boshlanib, Movarounnahr va Xuroson oʻt ichida qoladi, Balxning toʻrt yuz ulamosi qatl qilinadi.
-Мавлоно Жалолиддин Румийнинг илмий ва адабий мероси ғоят катта. Ғaзaл, маснавий ва рубоийларни ўз ичига оладиган «Девони кабир» («Улуғ девон»)да уч мингдан ортиқ шеър бор. Фалсафий-сўфиёна мушохадалар, рухият диалектикасини кашф этиб, инсон ақлини лол қолдирадиган теранлик билан ёзилган «Маснавий-маънавий» хам бир неча минг байтдан иборат. Бундан ташқари, «Мактубот», «Фиҳи мо фихий» («Нимаки ундадир - ундандир») номли асарлари ҳам мавжуд.
-Румий асарлари жахоннинг кўп тилларига таржима қилинган, «Маснавий маънавий» ва «Фиҳи мо фихий»нинг усмонли туркча таржималари мавжуд.
+Jaloliddin ota yurtiga qaytib kelmadi va oʻzini anatoliyalik hisoblab, Rumiy degan taxallus oldi.
-«Фиҳи мо фихий» асари эса, олим Улуғбек Хамдам (Абдувахоб ўғли) томонидан туркчадан ўзбекчага таржима қилди.
+== Ijodiy faoliyati va asarlari ==
+Ilmiy doiralarda Uni goh Kant, goh Spinoza, goh Hegel kabi faylasuflar bilan qiyoslaydilar. Ammo Mavlono Rumiy hech kimga oʻxshamaydi, u muazzam Sharq tafakkurining moʻʼjizali bir xaykalidirkim, unda tasavvuf taraqqiyoti ham, ilmu hikmat va falsafa ham, sheʼriyat va maʼnaviyat ham birlashib, oliy koʻrinishda namoyon boʻladi. Jaloliddin Rumiy oʻzidan keyingi Sharq sheʼriyati, fikriy va maʼnaviy taraqqiyotiga ulkan taʼsir oʻtkazgan ijodkordir. [[Alisher Navoiy]] uni ilohiy ishq kuychisi, buyuklikning koʻz ilgʻamas choʻqqisi deb sharaflaydi.
+Mavlono Jaloliddin Rumiyning ilmiy va adabiy merosi gʻoyat katta. Gʻazal, masnaviy va ruboiylarni oʻz ichiga oladigan „Devoni kabir“ („Ulugʻ devon“)da uch mingdan ortiq sheʼr bor. Falsafiy-soʻfiyona mushohadalar, ruhiyat dialektikasini kashf etib, inson aqlini lol qoldiradigan teranlik bilan yozilgan „Masnaviy-maʼnaviy“ ham bir necha ming baytdan iborat. Bundan tashqari, „Maktubot“, „Fihi mo fihiy“ („Nimaki undadir — undandir“) nomli asarlari ham mavjud.
+Rumiy asarlari jahonning koʻp tillariga tarjima qilingan, „Masnaviy maʼnaviy“ va „Fihi mo fihiy“ning usmonli turkcha tarjimalari mavjud.
+„Fihi mo fihiy“ asari esa, olim Ulugʻbek Hamdam (Abduvahob oʻgʻli) tomonidan turkchadan oʻzbekchaga tarjima qilgan.
+== Manbalar ==
+{{manbalar}}
+== Havolalar ==
+* [http://www.shchedrovitskiy.ru/theology.php#RUMI Руми Джалаладдин. Дорога превращений: суфийские притчи] перевод [[Щедровицкий, Дмитрий Владимирович|Дмитрия Щедровицкого]]
+* [http://www.sufism.ru/rumi/ Сайт, посвященный Руми — биография, переводы, исследования]
+* [http://www.pritchi.net/modules/arms/view.php?w=sec&idx=16 Притчи, афоризмы, «Китаб ал-Маснави» Руми]
+* [http://pritchi.ru/?part=39 Притчи от Руми на Притчи.ру]
+* [http://first-principle.narod.ru/mymusic/Pesn_Svireli.mp3 «Песнь Свирели» — вступление к поэме Маснави в музыкальном исполнении (по переводу В.Державина)]
+* [http://fway.org/onlinelib/52-rumi.html Сокровища вспоминания перевод Леонида Тираспольского на fway.org]
+* [http://askimam.ru/publ/37-1-0-371 Как Ислам относится к Джалалуддину Руми (р.а.)?]
+* [http://lib.ru/POEEAST/RUMI/stihi.txt Джалаладдин Руми. Стихи]
+[[Turkum:Afgʻonistonda tugʻilganlar]]
+[[Turkum:Философы XIII asr faylasuflari]]
+[[Turkum:XIII asr shoirlari]]
+[[Turkum:Soʻfiylar]]
+{{Link FA|mk}}
+[[am:ሩሚ]]
+[[ar:جلال الدين الرومي]]
+[[arz:جلال الدين الرومى]]
+[[az:Mövlana Cəlaləddin Rumi]]
+[[bg:Руми]]
+[[bn:জালাল উদ্দিন মুহাম্মদ রুমি]]
+[[bs:Mevlana Dželaludin Rumi]]
+[[ca:Rumi]]
+[[ceb:Rumi]]
+[[ckb:مەولانای ڕۆمی]]
+[[cs:Džaláleddín Balchí Rúmí]]
+[[cy:Jalal al-Din Muhammad Rumi]]
+[[da:Jalal ad-Din Rumi]]
+[[de:Dschalal ad-Din ar-Rumi]]
+[[el:Τζελαλεντίν Ρουμί]]
+[[en:Rumi]]
+[[eo:Ĝalal-ed-din Mohammad Rumi]]
+[[es:Yalal ad-Din Muhammad Rumi]]
+[[et:Jalāl-ad-Dīn Rūmī]]
+[[fa:مولوی]]
+[[fi:Jalal ad-Din Muhammad Balkhi-Rumi]]
+[[fr:Djalâl ad-Dîn Rûmî]]
+[[fy:Tjelal ed-Din Rûmy]]
+[[gan:努眉]]
+[[he:ג'לאל א-דין רומי]]
+[[hi:जलालुद्दीन रूमी]]
+[[hu:Dzsalál ad-Dín Rúmí]]
+[[hy:Ռումի]]
+[[id:Jalaluddin Rumi]]
+[[it:Gialal al-Din Rumi]]
+[[ja:ジャラール・ウッディーン・ルーミー]]
+[[jv:Jalaluddin Rumi]]
+[[kk:Жалаладдин Руми]]
+[[ko:루미]]
+[[ku:Celaledînê Rûmî]]
+[[ky:Мевлана Желаледдин Руми]]
+[[lt:Rumi]]
+[[lv:Rūmī]]
+[[mk:Џалалудин Руми]]
+[[ml:റൂമി]]
+[[ms:Jalaluddin Muhammad Rumi]]
+[[nl:Jalal ad-Din Rumi]]
+[[no:Rumi]]
+[[pa:ਰੂਮੀ]]
+[[pl:Rumi]]
+[[ps:مولانا جلال الدين محمد بلخي]]
+[[pt:Jalal ad-Din Muhammad Rumi]]
+[[ro:Jalal al-Din Muhammad Rumi]]
+[[sh:Dželaludin Rumi]]
+[[simple:Rumi]]
+[[sk:Džalál ad-Dín Rúmí]]
+[[sq:Rumi]]
+[[sr:Џелалудин Руми]]
+[[sv:Jalal al-din Rumi]]
+[[ta:ரூமி]]
+[[te:జలాలుద్దీన్ ముహమ్మద్ రూమి]]
+[[tg:Мавлоно Ҷалолуддини Муҳаммади Румии Балхӣ]]
+[[tk:Jelaleddin Rumy]]
+[[tl:Rumi]]
+[[tr:Muhammed Celaleddin-i Rumi]]
+[[ug:مەۋلانا جالالىددىن رۇمى]]
+[[uk:Джалаледдін Румі]]
+[[ur:مولانا جلال ‌الدین محمد بلخی رومی]]
+[[vi:Rumi]]
+[[war:Rumi]]
+[[yo:Rumi]]
+[[zh:鲁米]]