Turkiston (viloyat): Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k r2.7.3) (Bot qoʻshdi: lt:Pietų Kazachstano sritis
Qator 156: Qator 156:
[[kk:Оңтүстік Қазақстан облысы]]
[[kk:Оңтүстік Қазақстан облысы]]
[[ko:옹튀스틱카작스탄 주]]
[[ko:옹튀스틱카작스탄 주]]
[[lt:Pietų Kazachstano sritis]]
[[lv:Dienvidkazahstānas apgabals]]
[[lv:Dienvidkazahstānas apgabals]]
[[mk:Јужен Казахстан (покраина)]]
[[mk:Јужен Казахстан (покраина)]]

4-Fevral 2013, 19:47 dagi koʻrinishi

Janubiy Qozogʻiston viloyati
{{{rasmiy_nomi}}}ning rasmiy gerbi
Gerb
43°00′0″N 068°30′0″E / 43.00000°N 68.50000°E / 43.00000; 68.50000 G OKoordinatalari: 43°00′0″N 068°30′0″E / 43.00000°N 68.50000°E / 43.00000; 68.50000 G O
Mamlakat Qozogʻiston
viloyat Janubiy Qozogʻiston viloyati
Hukumat
 • Akim Mirzaxmetov Asqar Isabekovich
Ilk eslatilishi 1932
Maydon [convert: invalid number]
Markazi balandligi 506 m
Rasmiy til(lar)i qozoqcha
Aholisi
 (2012)
2 621 523[1]
Zichligi 22,36 kishi/km2
Milliy tarkib qozoqlar 70,24 %
o'zbeklar 17,50 %
ruslar 5,96 %
ozarbayjonlar 1,26 %
tojiklar 1,07 %
tatarlar 0,88 %
turklar 0,87 %
koreyslar 0,40 %
ukrainlar 0,33 %
Vaqt mintaqasi UTC+6
Telefon kodi +7 725
Pochta indeks(lar)i 16 xxxx
Avtomobil kodi X
Turkiston xaritada

Janubiy Qozogʻiston viloyati — Qozogʻiston Respublikasining janubida joylashgan. 1932-yili 10-martda tashkil topgan. 1962 — 92-yili Chimkent viloyati deb ataldi. Hududi 117,3 ming km2. Aholisi 2 621 523 kishi (2012). Markazi — Chimkent shahri. Shimoliy tarafidan Qaragʻandi, Sharqiy tarafida Jambul, gʻarbiy tarafidan Qiziloʻrda viloyatlari bilan chegaradosh, janubida Oʻzbekiston Respublikasi bilan chegaradosh. Viloyat tarkibida 13 ta tuman, 4 ta shaharcha, 7 ta shahar (Chimkentdan boʻlak), 13 ta kent, 171 ta qishloq okrugi, 932 ta qishloqlari bor.

Tarixi

Hududiy boʻlinishi

  1. Chimkent shahri,
  2. Oris shahri,
  3. Kentov shahri,
  4. Turkiston shahri,
  5. Boydibek tumani, markazi — Shayan
  6. Qazigʻurt tumani, markazi — Qazigʻurt
  7. Maqtaaral tumani, markazi — Jetisay
  8. Ordabasi tumani, markazi — Temirlanovka
  9. Oʻtror tumani, markazi — Shavildir
  10. Sayram tumani, markazi — Oqsuvkent
  11. Sariagʻash tumani, markazi — Sariagʻash
  12. Soʻzoq tumani, markazi — Shoʻlaqoʻrgʻan
  13. Toʻlebiy tumani, markazi — Lenger
  14. Tulkibosh tumani, markazi — Turar Risqulov
  15. Shardara tumani, markazi — Shardara

Aholisi

A.
Chimkent shahri

Janubiy Qozogʻiston viloyatida respublika aholisining 15 %-i yashashadi (2011). Aholining oʻrtacha zichligi 1 km2-ga 22,36 kishidan toʻgʻri keladi. Respublika boʻyicha tabiiy oʻsish boʻyicha (1000 kishiga 22,6 chaqaloqdan keladi) va aholi sonining tabiiy oʻsishining eng yuqori koʻrsatkichiga (32,5-ming kishidan oshdi) yetdi.

Millatlar tarkibi:[2][3]
Aholi soni
1989-yil
% Aholi soni
1999-yil
% Aholi soni
2009-yil
%
Barchasi 1823528 100,00 % 1978339 100,00 % 2469357 100,00 %
Qozoqlar 1017470 55,80 % 1340889 67,78 % 1785992 70,24 %
O'zbeklar 285042 15,63 % 332202 16,79 % 401630 17,50 %
Ruslar 278473 15,27 % 162098 8,19 % 136538 5,96 %
Ozarbayjonlar 27049 1,48 % 24732 1,25 % 28956 1,26 %
Tojiklar 19593 1,07 % 21370 1,08 % 29742 1,17 %
Tatarlar 34615 1,90 % 23672 1,20 % 21429 0,88 %
Turklar 11051 0,61 % 18665 0,94 % 20995 0,87 %
Koreyslar 11430 0,63 % 9780 0,49 % 9717 0,40 %
Kurdlar 6306 0,35 % 6661 0,34 % 8399 0,34 %
Ukrainlar 33033 1,81 % 13039 0,66 % 7948 0,33 %
Olmonlar 44526 2,44 % 5261 0,27 % 5788 0,15 %
Uyg'urlar 3752 0,21 % 3258 0,16 % 3485 0,16 %
Forslar 2511 0,14 % 2312 0,12 % 2860 0,12 %
Chechenlar 3573 0,20 % 2260 0,11 % 2465 0,10 %
Qirg'izlar 1435 0,08 % 985 0,05 % 2007 0,08 %
Yunonlar 20856 1,14 % 1685 0,09 % 1036 0,06 %
Boshqurtlar 2401 0,13 % 1211 0,06 % 995 0,04 %
boshqa millatlar 20412 1,64 % 8259 0,83 % 8264 0,34 %

Geografiyasi

Transporti

A.
Chimkent aeroporti.

Viloyat iqtisodining rivojlanishiga temit yoʻl xizmatining ulushi katta. Asosiy temir yoʻl tarmoqlari: Orenburg — Toshkent, Turkiston — Sibir temir yoʻli. Temir yoʻlning umumiy uzunligi 443 km.dan oshadi, xizmat koʻrsatish postlari Shengeldi — Oris va Turkiston — Oris — Tulkibosh stansiyalarning oraliqlari. Avtomabil yoʻlining umumiy uzunligi 5200 km, unung 800 km.dan ortigʻi respublikalik, 4470 km asosiy ahamiyatga ega yoʻllar. Viloyatdagi katta avtomagistrallar: Almati — Toshkent, Chimkent — Qiziloʻrda, Chimkent — Juantoʻbe. Havo yoʻllarida „Shimkent auejayi“ AAQ xalqarolik jonli va tranzitlik aviareyslari foydalanishga qulay. Viloyatdan Buxoro — Chimkent — Almati gaz quvuri, Omsk — Pavlodar — Chimkent neft quvuri oʻtadi.

Iqlimi

Viloyatning iqlimi kontinental. Qishi qisqa, qor kam yogʻadi, tez erib ketadi. Yanvar oyining yillik oʻrtacha harorati shimolida −7 — 9 °C, janubida −2 — 4 °C. Yozi uzoq, issiq, qurgʻoq yomgʻir kam yogʻadi. Iyul oyining yillik oʻrtacha harorati 25 — 29 °C. Choʻlli hududlarida yogʻingarchilikning yillik oʻrtacha miqdori 100—150 mm, togʻ yonida 300—500 mm, baland togʻli joylarida 800 mm.

Manbalar