Kontent qismiga oʻtish

Matsuyama qalʼasi (Iyo)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

 

Matsuyama Castle (yaponcha: 松山城 Matsuyama-jō?)Yaponiyaning Exime prefekturasidagi Matsuyama shahrida, Katsuyama tog'ida 1603-yilda qurilgan "tekislik-tog'" uslubidagi yapon qal'asi. Qal'a o'n ikkita yapon qal'alaridan biri bo'lib, hali ham o'zining asl tenshusiga ega. Qal'a 1952 yildan beri milliy tarixiy obida sifatida himoyalangan[1]. Uni Okayamadagi Bitchū Matsuyama qal'asidan ajratish uchun uni Iyo-Matsuyama qal'asi deb ham atashadi. Tsuyama qal'asi va Ximeji qal'asi ham xuddi shu davrda xuddi shunday uslubda qurilgan.

Tarix

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muromachi davrida markaziy Iyo viloyatini Kono klani Yuzuki qal'asidagi qal'asidan boshqargan. Biroq, Sengoku davri boshlangandan so'ng, Kono urug'i ichki nizolar tufayli zaiflashdi va Mori urug'i yoki Chosokabe urug'i kabi kuchli qo'shni sarkardalarga bo'ysundi. Toyotomi Xideyoshi Shikokuni zabt etgandan so'ng, uning generali Kato Yoshiaki Shizugatake jangidagi xizmatlari uchun mukofotlandi va 1583 yilda 60 000 kokudan iborat kokudaka bilan Masaki xo'jayini etib tayinlandi. Xideyoshining o'limidan so'ng, Kato Sekigahara jangida Tokugava Ieyasu bilan qo'shildi va mukofot sifatida Tokugava syogunati ostida Iyo-Matsuyama domenining Daimyosi sifatida tasdiqlandi va uning kokudakasi 200 000 kokugacha ko'tarildi. 1602 yilda u o'z o'rnini Matsuyama qal'asiga ko'chirdi. Qal'a 1627 yilgacha qurib bitkazilmadi va qurilishi tugashidan bir oz oldin Kato Yoshiaki Aizu domeniga ko'chirildi va uning o'rniga Gamo Tadatomo qo'yildi. Gamō Tadatomo]] ostida katta besh qavatli tenshu qurib bitkazildi. Gamo Tadatomo 1634 yilda Matsuyama shahrida Ninomaru baileyni tugatgandan so'ng, merosxo'rlarsiz vafot etdi. Keyin syogunat Kuwana domenidan Matsudaira Sadayukini hududni boshqarish uchun tayinladi, uning hajmi 150 000 kokugacha qisqartirildi. Uning Matsudaira urug'i bo'limi, "Xisamatsu-Matsudaira" shinpan Daimyo urug'i bo'lib, hukmron Tokugava urug'i bilan chambarchas bog'liq hisoblangan va Matsuyamani Meiji qayta tiklash uchun boshqaradi[2]. Matsudaira Sadayuki davrida tenshu 1642-yilda kichikroq miqyosda qayta qurilib, balandligi besh qavatdan uch qavatga qisqartirildi.

Domenning doimiy moliyaviy muammolariga qaramay, tenshu 1854 yilda 12-daymyo Matsudaira Katsuyoshi tomonidan qayta qurildi, garchi u 1784 yilda yetmish yil oldin chaqmoq bilan vayron qilingan bo'lsa ham.

Meiji restavratsiyasidan keyin , qal'a darvozalari, <i id="mwTw">yagura</i> qo'riqlash minoralari va boshqa tuzilmalarning ko'pchiligi yangi Meiji hukumati tomonidan buzib tashlangan va bo'shatilgan uchinchi beyli prefektura shtab-kvartirasi joyiga aylandi va ichki Beyli 1874-yilda jamoat parkiga aylandi. 1886-yildan boshlab ikkinchi beyley va uchinchi baileyning bir qismi garnizonga aylandi va Yaponiya imperatorlik armiyasining 12-piyoda polki uchun shtab-kvartiraga aylandi. Bu hudud 1945-yilgacha harbiy nazorat ostida edi[3].

Qal'aning hozirgi holati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tenshu, oltita yagura qo'riqchi minoralari va bir nechta darvozalar asl qal'adan qolgan, shuningdek, bir nechta rekonstruksiya qilingan binolar mavjud. 1935-yilda tenshu va 34 ta boshqa tuzilmalar Muhim madaniy ob'ektlar sifatida belgilandi; ammo, Ikkinchi jahon urushida Matsuyama havo hujumida 11 ta bino (jumladan, Tenjin yagura ) vayron qilingan. 1949-yilda Tsutsu darvozasi va uning sharqiy va g'arbiy yaguralari o't qo'yish natijasida vayron qilingan. 1989 yilda Matsuyama qal'asi bog'i Yaponiyaning "Eng yaxshi 100 ta olcha gullari joylari" dan biri sifatida tanlandi.

Matsuyama qal'asi 2006-yilda Yaponiya qal'asi jamg'armasi tomonidan Yaponiyaning eng yaxshi 100 ta qal'asi ro'yxatiga kiritilgan .2019-yilda qo'shimcha to'qqizta tuzilma Ro'yxatga olingan moddiy madaniy ob'ektlar nomini oldi.

Qal'a JR Shikoku Matsuyama stantsiyasidan 20 daqiqalik yo'lda(piyoda) joylashgan. [4]

Qal'a arxitekturasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tonashimon

Matsuyama qal'asi uzunligi taxminan 400 metr va kengligi 100 metr bo'lgan tekis tepalik maydoniga tarqalgan Xonmaru (asosiy muhofaza), Ninomaru (ikkilamchi korpus) va Sannomaru (uchinchi darajali qo'riqxona) dan iborat. Bu hudud janubiy, shimoli-g'arbiy va shimoli-sharqda uchta masugata uslubidagi darvozalarga ega. Honmaru ichki kvadrat markaziy hudud bo'lib, uchta burchakli yagura tenshuni o'rab turgan kazarma darvozalari bilan bog'langan. Markaziy hududning janubiy va g'arbiy chekkalari tabiiy himoyaning bir qismi sifatida qoyadan foydalangan holda qurilgan egri tosh devorlar bilan himoyalangan. Ninomaruda Daimyo qarorgohi va bog'i mavjud bo'lib, uzunligi taxminan 200 metr kvadratni tashkil etadi. Bu ikkinchi darajali hududga kirish baland tosh devorlar va suv xandaklar bilan himoyalangan. Sannomaru 500 metr uzunlikdagi kvadrat bo'lib, baland loy devorlari va eni 50 metrli suv xandaqlaridan iborat edi. Endi u katta parkga aylandi..

Matsuyama qal'asida Eshiksiz darvoza ( Tonashimon ) bor va u orqali o'tgan odamlar Tonashimonning tomi bilan mustahkam mustahkamlangan Tsutsuimonga duch kelishadi. Tsutsuimon yonida kutilmagan hujumlar uchun ishlatilishi mumkin bo'lgan yashirin darvoza ( Kakuremon ) mavjud.

Shimoliy va janubiy burchak minorasi

Shimoliy burchak minorasi (chap tomoni) va janubiy burchak minorasi (o'ng tomoni) bir-biri bilan yo'laklar orqali bog'langan. Janub-burchak minorasi ( Minami-sumi-yagura ) va shimoliy-burchak minorasi ( Kita-sumi-yagura ) mavjud.

Baraban minorasi

Tonashimonga qaragan Taka-ishigaki tosh devorlarida toshli derazalari bo'lgan baraban minorasi ( Taiko-yagura ) joylashgan. Qal'aning ichki muhofazasiga yaqinlashib kelayotgan dushmanlar haqida ogohlantirish uchun Taiko barabanlari o'rnatildi.

Madaniy xususiyatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Milliy muhim madaniy ob'ektlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Tenshu (yaponcha: 天守閣 Tenshukaku?), rebuilt in 1854, but in its original style with black-colored wooden walls. It has three floors and one basement, and its interior is quite simple compared with the towers built at earlier period. It was designated an Important Cultural Property (ICP) in 1935.[5]
  • San-no-mon South Turret (yaponcha: 三ノ門南櫓 San-no-mon minami yagura?) [6]
  • Ni-no-mon South Turret (yaponcha: 二ノ門南櫓 Ni-nomon minami yagura?) [7]
  • Ichi-no-mon South Turret (yaponcha: 一ノ門南櫓 Ichi-no-mon minami yagura?) [8]
  • Inui Turret (yaponcha: 乾櫓 Inui yagura?)[9]
  • Nohara Turret (yaponcha: 野原櫓 Nohara Yagura?) [10]
  • Partition Gate (yaponcha: 仕切門 Shikirimon?)[11]
  • San-no-mon Gate (yaponcha: 三ノ門 San-no-mon?)[12]
  • Ni-no-mon Gate (yaponcha: 二ノ門 Ni-no-mon?)[13]
  • Ichi-no-mon Gate (yaponcha: 一ノ門 Ichi-no-mon?)[14]
  • Shichikumon Gate (yaponcha: 紫竹門 Shichikumon?)[15]
  • Kakuremon Gate (yaponcha: 隠門 Kakuremon?)[16]
  • Kakuremon Tsuzuki Turret (yaponcha: 隠門続櫓 Kakuremon Tsuzuki Yagura?)[17]
  • Tonashi Gate (yaponcha: 戸無門 Tonashimon?)[18]
  • Partition Gate Inner Wall (yaponcha: 仕切門内塀 Shikirimon nai hei?)[19]
  • Sannomon East Wall (yaponcha: 三ノ門東塀 Sannomon Higashi hei?)[20]
  • Iron Gate East Wall (yaponcha: 筋鉄門東塀 Sujitetsu Higashi hei?)[21]
  • Ninomon East Wall (yaponcha: 二ノ門東塀 Ninomon Higashi hei?)[22]
  • Ichinomon East Wall (yaponcha: 一ノ門東塀 Ichinomon Higashi hei?)[23]
  • Shichikumon East Wall (yaponcha: 紫竹門東塀 Shichikumon Higashi hei?)[24]
  • Shichikumon West Wall (yaponcha: 紫竹門西塀 Shichikumon Nishi hei?)[25]

Ro'yxatga olingan moddiy madaniy boyliklar.

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Matsuyama Castle Internal Gate (yaponcha: 松山城内門 Matsuyama-jō Naimon?) [26]
  • North Corner Turret (yaponcha: 北隅櫓 Jōhoku sumi yagura?) [27]
  • Matsuyama Castle Entry (yaponcha: 松山城玄関 Matsuyama-jō genkan?)[28]
  • Entrance Tamon Turret (yaponcha: 玄関多聞櫓 Genkan Tamon yagura?)[29]
  • Small Keep (yaponcha: 小天守閣 Kotenshukaku?) [30]
  • Ten-ken Corridor (yaponcha: 十間廊下 Tenken roka?)[31]
  • Reinforced Iron Gate (yaponcha: 筋鉄門 Sujitetsumon?)[32]
  • Tamon Turret (yaponcha: 多聞櫓 Tamon yagura?)[33]
  • Tsutsui Gate (yaponcha: 筒井門 Tsutsui mon?)[34]
  • Tsutsui Gate West Tower (yaponcha: 筒井門西続櫓 Tsutsuimon nishi zoku yagura?)[35]
  • Tsutsui Gate Higashizukuri Turret (yaponcha: 筒井門東続櫓 Tsutsui Montō zoku yagura?)[36]
  • South Corner Turret (yaponcha: 南隅櫓 Minami sumi yagura?)[37]

Fotogalereya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • The Castle Mountain views
    Qal'a tog'ining manzaralari
  • The view from Matsuyama Castle Tower
    Matsuyama qal'asi minorasidan ko'rinish
  • The Matsuyama castle Ropeway&Chairlift
    Matsuyama qal'asi
  • An aerial view of Matsuyama Castle (1974)
    Matsuyama qal'asining tepadan ko'rinishi (1974)
  • The view of Matsuyama city from Matsuyama castle
    Matsuyama qal'asidan Matsuyama shahrining ko'rinishi

Adabiyot

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „松山城跡“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  2. ↑ Murdoch, James. A History of Japan Longford: . London: Kegan Paul, Trench, Trubner, 1926 — 18-bet. 
  3. ↑ Oleg Benesch,"Japan's Castles: Citadels of Modernity in War and Peace"(United Kingdom; New York: TJ International Ltd. Padstow Cornwall: 2019),
  4. ↑ Isomura, Yukio. (国指定史跡事典) National Historic Site Encyclopedia. 学生社, 2012. ISBN 978-4311750403. Isomura, Yukio; Sakai, Hideya (2012). (国指定史跡事典) National Historic Site Encyclopedia. 学生社. ISBN 978-4311750403.(yaponcha)
  5. ↑ „松山城天守“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  6. ↑ „松山城三ノ門南櫓“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  7. ↑ „松山城二ノ門南櫓“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  8. ↑ „松山城一ノ門南櫓“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  9. ↑ „松山城乾櫓“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  10. ↑ „松山城野原櫓櫓“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  11. ↑ „松山城仕切門“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  12. ↑ „松山城三ノ門“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  13. ↑ „松山城二ノ門“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  14. ↑ „松山城一ノ門“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  15. ↑ „松山城紫竹門“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  16. ↑ „松山城隠門“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  17. ↑ „松山城隠門続櫓“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  18. ↑ „松山城戸無門“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  19. ↑ „松山城仕切門内塀“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  20. ↑ „松山城三ノ門東塀“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  21. ↑ „松山城筋鉄門東塀“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  22. ↑ „松山城二ノ門東塀“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  23. ↑ „松山城一ノ門東塀“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  24. ↑ „松山城紫竹門東塀“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  25. ↑ „松山城紫竹門西塀“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  26. ↑ „松山城内門“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  27. ↑ „松山城北隅櫓“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  28. ↑ „松山城玄関“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  29. ↑ „松山城玄関多聞櫓“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  30. ↑ „松山城小天守閣“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  31. ↑ „松山城十間廊下“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  32. ↑ „松山城筋鉄門“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  33. ↑ „松山城多聞櫓“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  34. ↑ „松山城筒井門“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  35. ↑ „松山城筒井門西続櫓“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  36. ↑ „松山城筒井門東続櫓“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
  37. ↑ „松山城南隅櫓櫓“ (Japanese). Cultural Heritage Online. Agency for Cultural Affairs. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.

Tashqi havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
 Vikiomborda Matsuyama qalʼasi (Iyo)
haqida turkum mavjud 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Matsuyama_qalʼasi_(Iyo)&oldid=4999944" dan olindi