Mantiqiy sxema

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Mantiqiy maʼlumotlar modeli yoki mantiqiy sxema maʼlum bir maʼlumotlar bazasini boshqarish mahsuloti yoki saqlash texnologiyasidan (fizik maʼlumotlar modeli) mustaqil ravishda ifodalangan, lekin maʼlumotlar tuzilmalari nuqtai nazaridan ifodalangan muayyan muammoli domenning maʼlumotlar modelidir, masalan, relyatsion jadvallar va ustunlar, ob’ektga yoʻnaltirilgan sinflar yoki XML teglari. Bu texnologiyadan foydalanmasdan tashkilotning semantikasini tavsiflovchi kontseptual maʼlumotlar modelidan farqli oʻlaroq.

Umumiy koʻrinish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mantiqiy maʼlumotlar modellari axborot sohasining mavhum tuzilishini ifodalaydi. Ular koʻpincha diagrammatik xarakterga ega va asosan tashkilot uchun muhim boʻlgan narsalarni va ularning bir-biri bilan qanday bogʻliqligini koʻrishga intiladigan biznes jarayonlarida qoʻllaniladi. Tasdiqlangan va tasdiqlangandan keyin, mantiqiy maʼlumotlar modeli fizik maʼlumotlar modelining asosiga aylanishi va maʼlumotlar bazasi dizaynini tashkil qilishi mumkin.

Mantiqiy maʼlumotlar modellari oldingi kontseptual maʼlumotlar modelida aniqlangan tuzilmalarga asoslanishi zarur, sababi bu mantiqiy model ham aks ettirishi kerak boʻlgan axborot kontekstining semantikasini tavsiflaydi. Shunga qaramay, mantiqiy maʼlumotlar modeli aniq bir hisoblash tizimida amalga oshirilishini kutganligi tufayli, mantiqiy maʼlumotlar modelining mazmuni maʼlum samaradorlikka erishish uchun oʻrnatiladi.

„Mantiqiy maʼlumotlar modeli“ atamasi baʼzan „domen modeli“ning sinonimi yoki domen modeliga muqobil sifatida ishlatiladi. Ikkala tushuncha bir-biri bilan chambarchas bogʻliq va bir-biriga mos keladigan maqsadlarga ega boʻlsa-da, domen modeli ushbu domen bilan bogʻliq boʻlgan maʼlumotlarning tuzilishiga emas, balki muammoli domendagi tushunchalarni olishga qaratilgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

ANSI/SPARC uch darajali arxitekturasi „maʼlumotlar modeli tashqi model (yoki koʻrinish), kontseptual model yoki jismoniy model boʻlishi mumkinligini koʻrsatadi. Bu maʼlumotlar modellarini koʻrishning yagona yoʻli emas, lekin bu, ayniqsa modellarni taqqoslashda foydali usuldir.“

ANSI birinchi marta 1975-yilda mantiqiy sxema gʻoyasini ilgari surganida, tanlovlar ierarxik va tarmoq edi. Relyatsion model — maʼlumotlar jadvallar va ustunlar nuqtai nazaridan tasvirlangan — hozirgina maʼlumotlarni tashkil etish nazariyasi sifatida tan olingan, biroq bu yondashuvni qoʻllab-quvvatlaydigan dasturiy taʼminot mavjud emas edi. Oʻsha vaqtdan boshlab maʼlumotlarni modellashtirishga ob’ektga yoʻnaltirilgan yondashuv — bu yerda maʼlumotlar sinflar, atributlar va assotsiatsiyalar nuqtai nazaridan tasvirlangan — ham joriy etildi.

Mantiqiy maʼlumotlar modeli mavzulari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mantiqiy maʼlumotlar strukturasini qurish sabablari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Biznes maʼlumotlari elementlari va talablarini umumiy tushunishga yordam beradi
  • Maʼlumotlar bazasini loyihalash uchun asos yaratadi
  • Maʼlumotlarning ortiqcha boʻlishining oldini olishga yordam beradi va shu bilan maʼlumotlar va biznes tranzaksiyalarining nomuvofiqligini oldini oladi
  • Maʼlumotlarni qayta ishlatish va almashishni osonlashtiradi
  • Rivojlanish va texnik xizmat koʻrsatish vaqtini va narxini pasaytiradi
  • Mantiqiy jarayon modelini tasdiqlaydi va taʼsir tahliliga yordam beradi.

Maʼlumotlarning kontseptual, mantiqiy va fizik modeli[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mantiqiy maʼlumotlar modeli baʼzan notoʻgʻri fizik maʼlumotlar modeli deb nomlanadi, bu ANSI odamlari buni nazarda tutmagan. Maʼlumotlar bazasining fizik dizayni maʼlumotlar bazasini boshqarishning muayyan texnologiyasidan chuqur foydalanishni oʻz ichiga oladi. Masalan, jadval/ustun dizayni dunyoning turli burchaklarida joylashgan kompyuterlar toʻplamida amalga oshirilishi mumkin. Bu fizik modelning domenidir.

Maʼlumotlarning kontseptual, mantiqiy va fizik modellari oʻz maqsadlari va mazmuni jihatidan juda farq qiladi. Quyida qayd etilgan asosiy farqlar.

Kontseptual maʼlumotlar modeli (CDM) Mantiqiy maʼlumotlar modeli (LDM) Jismoniy maʼlumotlar modeli (PDM)
Yuqori darajadagi maʼlumotlar konstruktsiyalarini oʻz ichiga oladi Ob’ektlar (jadvallar), atributlar (ustunlar/maydonlar) va munosabatlar (kalitlar) oʻz ichiga oladi. Jadvallar, ustunlar, kalitlar, maʼlumotlar turlari, tekshirish qoidalari, maʼlumotlar bazasi triggerlari, saqlangan protseduralar, domenlar va kirish cheklovlarini oʻz ichiga oladi.
Barcha darajadagi rahbarlar va menejerlar Arxitektura tavsifining maʼlumotlar bazasini tushunishlari uchun texnik boʻlmagan nomlar Tashkilotlar va atributlar uchun biznes nomlaridan foydalanadi Maʼlumotlar bazasini boshqarish tizimi (DBMS) va har qanday kompaniya tomonidan belgilangan standartlar bilan cheklangan jadvallar va ustunlar uchun qisqartirilgan ustun nomlari kabi aniqroq va kamroq umumiy oʻziga xos nomlardan foydalanadi.
Texnik boʻlmagan shartlarda Arxitektura tavsiflari yaratilgan umumiy yuqori darajadagi maʼlumotlar konstruksiyalaridan foydalanadi Texnologiyadan mustaqil (platforma, DBMS) Maʼlumotlarga tezkor kirish uchun asosiy kalitlar va indekslarni oʻz ichiga oladi.
DIV-1 nuqtai nazarida ifodalangan (DoDAF V2.0) DIV-2 Viewpoint (DoDAF V2.0) va OV-7 View (DoDAF V1.5) da taqdim etilgan. DIV-3 Viewpoint (DoDAF V2.0) va SV-11 View (DoDAF V1.5) da taqdim etilgan.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]