Malayziya — Turkiya munosabatlari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Malayziya — Turkiya munosabatlari

Malayziya
Turkiya
Diplomatik vakolatxona
Malayziya elchixonasi Anqarada Turkiya elchixonasi Kuala Lumpurda
Elchixona
Abdel Rizk Abdel Vahob Merve Safa Kavakcı

Malayziya — Turkiya munosabatlari Malayziya va Turkiya oʻrtasidagi ikki tomonlama diplomatik munosabatlardir. Turkiya elchixonasi Kuala-Lumpurda, Malayziya elchixonasi Anqarada joylashgan[1]. Mamlakatlar JST va IKT aʼzosi boʻlib, ikkalasi ham mintaqaviy kuchlar hisoblanadi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mamlakatlar oʻrtasidagi munosabatlar Malay sultonliklari va Usmonli imperiyasi mavjud boʻlgan vaqtdan beri mavjud[2]. XIX asrdan boshlab mamlakatlar oʻrtasidagi munosabatlar ajralmas boʻlib qoldi, Istanbulga bir necha bor tashrif buyurgan Sulton Abu Bakar davridagi shaxsiy aloqalar yanada mustahkamlandi[2]. 1890-yilgi tashriflaridan birida u akasi bilan turk ayollariga uylanadi[2]. Bu nikohlar nafaqat ikki tomonlama munosabatlarning mustahkamlanishiga, balki aralash nikohlarning paydo boʻlishiga olib keldi, buning natijasida, masalan, Ungku Abdul Aziz va Husayn Onn[3] tugʻilgan. Zamonaviy Turkiya va Malayziya oʻrtasidagi munosabatlar 1964-yilda, Malayziya davlati tashkil topgandan soʻng deyarli darhol oʻrnatilgan[4]. 2014-yilda Malayziya Bosh vaziri Najib Tun Razak ikki tomonlama munosabatlarni kengaytirish va erkin savdo shartnomasini imzolash maqsadida Turkiyaga tashrif buyurdi. Natijada nafaqat strategik hamkorlik va erkin savdo toʻgʻrisidagi shartnomalar imzolandi[5][6], balki viza tartibi ham bekor qilindi[5][7][8]. Har ikki davlat savdo va sarmoya, ayniqsa, islom bank ishi sohasida hamkorlikni mustahkamlamoqda[9]. Turkiya Malayziyadan Janubi-Sharqiy Osiyo davlatlari orasida asosiy savdo sherigi boʻlishini kutmoqda[10].


Xavfsizlik munosabatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hozirda turk mudofaa kompaniyalari malayziyalik hamkorlar bilan zirhli texnika ishlab chiqarish bo‘yicha 600 million dollarlik bir qancha shartnomalar imzolagan. Yana bir turk firmasi ham Malayziyaning harbiy tizimini modernizatsiya qilish uchun Malayziya kompaniyasi bilan hamkorlik qilishga rozi bo‘ldi.

2017-yil 12-may kuni Malayziya Turkiya hukumati tomonidan tashkilot deb topilgan Gulen harakati bilan aloqadorlikda gumon qilingan uch nafar turk fuqarosini deportatsiya qildi[11]. Shu munosabat bilan, Malayziya hukumati Stokgolm Ozodlik Markazi (SCF) tomonidan Prezident Rajab Toyyib Erdoʻgʻan davrida hukumatni tanqid qilganlarning taʼqib qilinishiga yordam berganlikda ayblangan. Malayziya Bosh vaziri oʻrinbosari Ahmad Zohid Hamidiyhibsga olishning Turkiya hukumati buyrug‘i asosida amalga oshirilganini inkor etish bilan birga, hibsga olish Qarshi xabarlar markazidan (CMC) o‘z mamlakatlaridagi noqonuniy tashkilotlarga aloqadorliklari haqida maʼlumot olganidan keyin amalga oshirilganini ham tushuntirdi[12].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Relations between Turkey and Malaysia“ (en). Republic of Turkey Ministry of Foreign Affairs. 2015-yil 30-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 28-dekabr.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Asmady Idris and Ömer Kurtbağ. „Malaysia-Turkey Relations in History and Today“ (en). Middle East Institute (2013-yil 19-noyabr). 2016-yil 4-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 28-dekabr.
  3. ↑ Abd Jalil Borham. „PENGARUH KHILAFAH OTHMANIYYAH TURKI DALAM PENTADBIRAN KERAJAAN JOHOR BAGI MEMARTABATKAN SEBUAH NEGARA ISLAM MERDEKA DI ASIA TENGGARA“ (ms). UMP.edu.my. 2018-yil 28-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 28-dekabr.
  4. ↑ Selcuk Colakoglu. „A new page in Turkey-Malaysia relations“. Turkish Weekly (2014-yil 20-yanvar). 2014-yil 21-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 22-yanvar.
  5. ↑ 5,0 5,1 „Malaysia-Turkey ties set to grow stronger, says Najib“. The Borneo Post (2011-yil 25-fevral). 2017-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 28-dekabr.
  6. ↑ „Malaysia-Turkey Free Trade Agreement (MTFTA)“. Ministry of International Trade and Industry, Malaysia (2012-yil 27-noyabr). 2013-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 28-dekabr.
  7. ↑ „No visa necessary for Turkey travel“. The Malaysian Insider (2011-yil 23-fevral). 2013-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 28-dekabr.
  8. ↑ „Turkey, Malaysia seek 'strategic' ties, sign deals“. Hurriyet Daily News (2011-yil 23-fevral). 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 28-dekabr.
  9. ↑ Mushtak Parker. „Malaysia and Turkey exploring opportunities in ‘New Silk Route’“. Arab News (2011-yil 7-noyabr). 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 28-dekabr.
  10. ↑ Omar Mirzan. „Turkey wants Malaysia to be main Asean trade partner“. The Edge Financial Day, The Edge Malaysia (2012-yil 15-fevral). 2013-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 28-dekabr.
  11. ↑ Mehmet Ozay; Sertac Bulur; Meryem Goktas „Malaysia hands over 3 FETO suspects to Turkey“. Anadolu Agency (2017-yil 12-may). Qaraldi: 2017-yil 14-may.
  12. ↑ „Zahid denies trio arrested on orders from Turkish govt“. Bernama. The Borneo Post (2017-yil 18-may). Qaraldi: 2017-yil 18-may. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Malayziya_—_Turkiya_munosabatlari&oldid=3876636" dan olindi