Malana (Himachal-Pradesh)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
(Malana, Himachal-Pradeshdan yoʻnaltirildi)
Malana
qishloq
Skyline of Malana
32°3′45″N 77°15′37″E / 32.06250°N 77.26028°E / 32.06250; 77.26028 G OKoordinatalari: 32°3′45″N 77°15′37″E / 32.06250°N 77.26028°E / 32.06250; 77.26028 G O
Mamlakat [[ India]]
[[Shtat]] [[Himachal Pradesh]]
Aholisi
 (July 2017[1])
4 700
Zichligi kishi kishi/km2
[[File:|290px|Malana xaritada]]
Malana
Malana

Malana — Himachal Pradesh shtatidagi qadimgi hind qishlogʻi. Kullu vodiysining shimoli-sharqidagi Parvati vodiysining yon vodiysi boʻlgan Malana Naladagi yagona qishloq, bu qishloq dunyoning qolgan qismidan ajratilgan. Chanderxani va Deo Tibba choʻqqilari qishloqqa soya solib turadi. U Malana daryosi boʻyida, 2,652 metr (8,701 ft) olis platoda joylashgan. Dengiz sathidan yuqori. Malananing oʻziga xos turmush tarzi va ijtimoiy tuzilishi bor va odamlar oʻz urf-odatlariga qatʼiy rioya qilishadi. Malana turli hujjatli filmlarning mavzusi boʻlgan, jumladan, „Malana: Himoloy qishlogʻining globallashuvi“ . va Malana, yoʻqolgan joy[2]. Malana aholisining anʼanaviy tili boʻlgan Kanashi avtoxton tilida soʻzlashuvchilar soni taxminan 1700 kishini tashkil qiladi. 1961-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, oʻsha paytda tilda soʻzlashuvchilar 563 kishi edi, ammo bugungi kunda Malana aholisi 40 yil avvalgidan kamida uch baravar koʻp[3]. Qishloqqa eng keng tarqalgan marshrut — Jari shahridan taksi yoki avtobusda. Malana qishlogʻi trekking darvozasiga yoʻllar ishlab chiqilgan.

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mahalliy rivoyatlarga ko‘ra, bu yerda Jamlu rishi (donishmand) yashab, qonun-qoidalar tuzgan. Mahalliy aholining taʼkidlashicha, bu dunyoning eng qadimgi demokratik davlatlaridan biri boʻlgan. Ularning devta (xudo) Jamlu rishi tomonidan boshqariladigan yaxshi tashkil etilgan parlament tizimi mavjud[4]. Garchi Jamlu hozirda Puranaslik donishmand bilan tanilgan boʻlsa-da, bu nisbatan yaqinda sodir boʻlgan voqea. Jamlu ruhoiylardan oldingi davrda ham sig‘inilgan deb ishoniladi. Penelopa Chetvud Malanaga tashrif buyurgan va mahalliy aholiga oʻz xudolarining nasl-nasabi va keyinchalik baxtsiz ruhoniyning boshiga nima tushgani haqida maʼlumot berishga harakat qilgan pravoslav brahmin ruhoniysi haqidagi ertakni aytib beradi[5].

Malana dunyodagi „eng qadimgi demokratik davlatlardan biri“ deb atalgan[6][7]. Qishloq aholisi oriy sivilizatsiyasining avlodi, deb hisoblashadi[8][9].

Toʻgʻon loyihasi, Malana gidroelektr stansiyasi, Malanani dunyoning qolgan qismiga yanada yaqinroq olib keldi va mintaqaga daromad keltirdi. Yangi yoʻl yurish vaqtini bir necha kundan atigi 4 soatgacha qisqartirgan edi. Hydro Malana loyihasi ham vodiyning goʻzalligini buzdi. 2008-yil 5-yanvarda qishloqda 5 soatdan koʻproq yonib ketgan shiddatli yongʻin qishloqda joylashgan madaniy inshootlar va qadimiy ibodatxonalarning bir qismini vayron qildi[10]. 2017-yilda qishloq, go‘yoki Jamlu xudoning buyrug‘i bilan o‘nga yaqin mehmon uylari va restoranlarni yopishga buyruq bergan[1].

Hukumat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qishloq Hindistonning Himanchal-Pradesh shtatida joylashgan boʻlsa-da, bu qishloq aholisi ularni Hindistonning bir qismi deb hisoblamaydi. Ularning ham o‘z sud tizimi mavjud. Qishloq Kanishthang deb nomlangan quyi palata va Jayeshthang deb nomlangan yuqori palatadan iborat ikki palatali parlament tomonidan boshqariladi[1]. Hozirgi panchayat — Bhagi Ram[1].

Til[tahrir | manbasini tahrirlash]

Malana aholisi Kanashi / Raksh tilida gaplashadi (taxminan u erda qadimgi odamlarning lahjasi deb bilinadi)[11], buni tilni faqat qishloq aholisi tushunadi. „Malana tili boʻlgan Kanashi, uning qoʻshnisida gapiriladigan lahjalarning hech biriga oʻxshamaydi, lekin sanskrit va bir nechta tibet lahjalarining aralashmasi kabi koʻrinadi“[12]. Etnologlar Malana tilini hind-evropa tillari aʼzosi sifatida emas, balki tibet-birma tili sifatida tasniflaydi va Kanashi Kinnaurning biron bir tibet-birman tili bilan tushunarli emasligini taʼkidlaydi“[13], garchi Malana hind tili bilan oʻralgan -Ariy tilida soʻzlashuvchi aholi boʻlsa ham. 

Iqtisodiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Malana iqtisodiyoti anʼanaviy ravishda kanopdan savat, arqon va shippak yasashga asoslangan edi[1]. Marixuana asrlar davomida qonuniy ekin sifatida etishtirilgan. 1980-yillardan boshlab, Malana oʻyin-kulgi qora dori turizmi uchun maqsadli joy boʻldi[1]. Qishloqda makkajoʻxori va kartoshka ham yetishtiriladi. Hozirda turizm qishloq uchun asosiy daromad manbai bo‘lsa-da, sayyoh qishloqdan tashqarida faqat Marley Shed, Baba kafesi, Rudra kafesi va boshqalar kabi kafelarda bo‘lishi mumkin, lekin qishloq ichida yoki ilgari ruxsat berilgan xonadonlarda sotish mumkin emas.

Madaniyat va turmush tarzi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qishloq maʼmuriyati demokratik va mahalliy aholi uni dunyodagi eng qadimgi respublika deb biladi[14].

Qal’alar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qishloqda bir nechta qadimiy ibodatxonalar mavjud.

(1) Katkuni uslubida qurilgan, yogʻoch oʻymakorligi va kiyik boshlari bilan qurilgan Jamlu ibodatxonasi[10]

(2) Rukmini ibodatxonasi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bisht, Gaurav. „'Deity orders' closure of joints, guest houses at Malana village famous for hash“. Hindustan Times (2017-yil 11-iyul). 2017-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  2. [1]
  3. Malana : Shangrila in the Himalayas
  4. Kulu The End of the Habitable World By Penelope Chetwode page 89 ISBN 81-85113-20-3
  5. Kulu The End of the Habitable World By Penelope Chetwode page 90 ISBN 81-85113-20-3
  6. „Malana - World's Oldest Democracy - Kullu“. kullutourism.com. 2017-yil 25-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 9-yanvar.
  7. „यहां सदियों से गांव की संसद ही तय करती है कायदा कानून - Amarujala“ (en). Amar Ujala. Qaraldi: 2018-yil 9-yanvar.
  8. „Residents of this Himachal village claim to be the descendants of Alexander The Great“ (en). dailybhaskar (2014-yil 13-dekabr). Qaraldi: 2018-yil 9-yanvar.
  9. „Experts to study Alexander's 'last descendants' in Himachal - Times of India“. The Times of India. Qaraldi: 2018-yil 9-yanvar.
  10. 10,0 10,1 Joshi, Namratha. „Jamlu's fire“. Outlook magazine. M/s Kasturi ad sons (2008-yil 26-yanvar). Qaraldi: 2015-yil 12-iyul.
  11. "About Malana" „About Malana“. 2011-yil 20-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 26-iyul.
  12. Dr. Virendra Bangroo, "Malana: A Lost Utopia In The Himalayas, „ http://ignca.nic.in/nl002401.htm
  13. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named e25xns
  14. Giroti, R; Talwar, I (Apr 2010). "The Most Ancient Democracy in the World is a Genetic Isolate: An Autosomal and Y-Chromosome Study of the Hermit Village of Malana (Himachal Pradesh, India)". Hum. Biol. 82 (2): 123–41. doi:10.3378/027.082.0201. PMID 20649396. https://archive.org/details/sim_human-biology_2010-04_82_2/page/123.