Maktak
Maktak (inuit. Maktak, „muktuk“ varianti ham uchraydi; Chuk. itgilgin, manʼtak) — eskimos va chukchi oshxonalarining anʼanaviy taomi, muzlatilgan kit terisi va choʻchqa yogʻi. Ayrim shevalarda, xususan, Inuinnaqtun, „maktak“ soʻzi faqat yeyiladigan terini bildiradi[1][2].
Tayyorlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koʻpincha maktak kamon kitidan tayyorlanadi, garchi baʼzan beluga kiti yoki narvalning terisi va yogʻi ham ishlatiladi. Odatda maktak xom holda isteʼmol qilinadi, garchi uni ingichka boʻlaklarga boʻlib, nonga solib, yogʻda qovurib, soya sousi bilan xizmat qilish mumkin. Bundan tashqari, maktak marinadlanadi[3].
Ozuqaviy qiymati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Maktak C vitamini manbai boʻlib, kit epidermisida 100 grammda 38 mg gacha askorbin kislotasi mavjud[4][5]. Yogʻ tarkibida D vitamini mavjud.
Foydali moddalardan tashqari, yogʻ tarkibida tabiiy ravishda paydo boʻlgan polixlorli bifenillar, asab, immun va reproduktiv tizimlarga taʼsir qiluvchi toksik kanserogenlar mavjud[6][7].
Imlosi[tahrir | manbasini tahrirlash]
- itgilgin — Chukchi,
- maktaaq (ᒪᒃᑖᖅ) — siglitun, kivallik, ayvilik, Shimoliy Baffin, Sharqiy Baffin, Janubiy Baffin[8],
- maktak (ᒪᒃᑕᒃ) — Iñupiat[9] Siglitun, Shimoliy Baffin[10],
- maktaq — inuinnaqtun[1], inuvialuktun[11],
- mattak — Labrador, Grenlandiya[12],
- mungtuk, yuit tillari.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 Ohokak, G.; M. Kadlun, B. Harnum. Inuinnaqtun-English Dictionary. Kitikmeot Heritage Society.
- ↑ „edible whale skin“. Asuilaak Living Dictionary. 2012-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 23-noyabr.
- ↑ „10 Weirdest Foods in the World — AOL Travel News“. 2012-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 30-iyun.
- ↑ Geraci, Joseph R.; and Smith, Thomas G. (1979-06). Vitamin C in the Diet of Inuit Hunters From Holman, Northwest Territories. Arctic, Volume 32, Number 2 (June 1979), pp 135—139. Retrieved from http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic32-2-135.pdf (Wayback Machine saytida 2018-08-19 sanasida arxivlangan).
- ↑ Fediuk, Karen; Hidiroglou, Nick; Madere, René; and Kuhnlein, Harriet V. (2002). Vitamin C in Inuit traditional food and womenʼs diets. Journal of food composition and analysis. Retrieved from http://cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=13924632 (Wayback Machine saytida 2010-11-26 sanasida arxivlangan).
- ↑ „Chemical Compounds Found In Whale Blubber Are From Natural Sources, Not Industrial Contamination“. 2012-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 29-noyabr.
- ↑ „Japan warned on 'contaminated' blubber“. BBC News (2001-yil 24-yanvar). 2012-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 31-dekabr.
- ↑ „maktaaq“. Asuilaak Living Dictionary. 2012-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 23-noyabr.
- ↑ Uqaluktuat: 1980 Elders' Conference, Womenʼs Session ISBN 1-881246-01-9
- ↑ „maktak“. Asuilaak Living Dictionary. 2012-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 23-noyabr.
- ↑ „maktaq“. Asuilaak Living Dictionary. 2012-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 23-noyabr.
- ↑ „mattak“. Asuilaak Living Dictionary. 2012-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 23-noyabr.