Ma’lumotlarni himoya qilish kuni
Maʼlumotlarni himoya qilish kuni (inglizcha: Data Protection Day[1] yoki Maʼlumotlar maxfiyligi kuni) ― har yili 28-yanvarda nishonlanadigan xalqaro kun[2]. Maʼlumotlarni himoya qilish kunining maqsadi xabardorlikni oshirish va maxfiylik va maʼlumotlarni himoya qilishning eng yaxshi usullarini targʻib qilishdir. Endi u AQSh, Kanada va Yevropa Kengashiga aʼzo 47 ta davlatda nishonlanadi.
Maqsad[tahrir | manbasini tahrirlash]
Maʼlumotlarni himoya qilish kuni shaxsiy maʼlumotlarni shaxsiy nazorat qilish uchun texnologik vositalarni ishlab chiqishni ragʻbatlantiradigan chora-tadbirlarni ilgari suradi, maxfiylik toʻgʻrisidagi qonunlarga rioya qilishni va maʼlumotlar himoyasini yaxshilashdan manfaatdor tomonlar oʻrtasida muloqotlarni yaratishni ragʻbatlantiradi. Ushbu kunning xalqaro miqyosda nishonlanishi hukumatlar, sanoat, olimlar, mutaxassislar, jamoat va taʼlim tashkilotlarini hamkorlikka jalb etishga xizmat qilmoqda.
Dastlab, Maʼlumotlarni himoya qilish kuni taʼlim tashabbusi biznes va foydalanuvchilarning shaxsiy onlayn maʼlumotlarini, ayniqsa ijtimoiy media kontekstida himoya qilish haqida xabardorligini oshirishga qaratilgan. Soʻnggi yillarda taʼlim sohasida sezilarli darajada kengaydi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Birinchi Yevropa maʼlumotlarini himoya qilish kuni Yevropa Kengashi tashabbusi bilan 2007-yilda boshlangan. Ikki yil oʻtgach 2009-yil 26-yanvarda AQSh Vakillar palatasi HR 31 rezolyutsiyasini bir ovozdan qabul qildi, bu qaror 28-yanvarni Milliy maʼlumotlar maxfiyligi kuni deb eʼlon qildi[3]. 2009-yil 28-yanvarda AQSh Senati tegishli rezolyutsiyani qabul qildi, shuningdek, 2010- va 2011-yillarda Maʼlumotlarning maxfiyligi kunini tan oldi.
Shuningdek, maʼlumotlarning maxfiyligi Inson huquqlari boʻyicha Yevropa konventsiyasining 8-moddasi bilan himoyalangan.
2001-yilda qabul qilingan Kiberjinoyat konvensiyasi (Budapesht konvensiyasi) ham maʼlumotlar tizimlarining yaxlitligini va shu tariqa kibermakondagi maxfiylikni himoya qilishga qaratilgan[4].
1981-yil 28-yanvarda Yevropa Kengashi shaxsiy maʼlumotlarni avtomatik qayta ishlash boʻyicha shaxslarni himoya qilish toʻgʻrisidagi konvensiyani imzoladi[5]. Konvensiya texnologik ishlanmalar keltirib chiqaradigan yangi muammolarni aks ettirish uchun yangilanish jarayonida oʻzgartirilmoqda.
Ishtirok etgan tashkilotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Maʼlumotlar maxfiyligi kunida ishtirok etuvchi tashkilotlarga quyidagilar kiradi: Fishingga qarshi ishchi guruhi, Kaliforniya Maxfiylikni himoya qilish boshqarmasi, Kibermaʼlumotlar-xavf menejerlari, EDUCAUSE, Jorjtaun universiteti, Federal savdo komissiyasi, Federal aloqa komissiyasi, Federal tergov byurosi, Bosh prokuror Yangi. York, Onlayn Trust Alliance, Buyuk Britaniya axborot komissari va boshqalar[6][7].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 28 January — Data protection day
- ↑ Peter Fleischer, Jane Horvath, Shuman Ghosemajumder (2008)
- ↑ Конвенция Совета Европы от 28 января 1981 № 108 «О защите лиц в связи с автоматизированной обработкой персональных данных» (официальный перевод)
- ↑ Конвенция о киберпреступности
- ↑ H.Res.31 Expressing support for the designation of January 28, 2009 as «National Data Privacy Day», 2012-07-18da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2022-06-03
- ↑ Data Privacy Day 2012 website (Wayback Machine saytida 2012-01-04 sanasida arxivlangan)
- ↑ European Privacy Day 2012 website
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Online Trust Alliance Data Privacy & Protection website. Online Trust Alliance
- Stay Safe Online website. National Cyber Security Alliance
- DATA PRIVACY DAY and THE INTERNET PANOPTICON — Studies Says Webcam Users Under Serious Threat
- Convention 108 of data protection
[[Turkum: it sohasida bayramlar]