Lyudmila Rudenko
Lyudmila Vladimirovna Rudenko (ruscha: Людми́ла Влади́мировна Руде́нко ukraincha: Людмила Володимирівна Руденко;1904-yil 27-iyul — 1986-yil 4-mart) — sovet shaxmatchisi va 1950-yildan 1953-yilgacha ayollar oʻrtasida shaxmat boʻyicha ikkinchi jahon chempioni.[1]
U 1950-yilda FIDE xalqaro usta (IM) va ayol xalqaro usta (WIM), 1976-yilda esa ayol grossmeyster (WGM) unvonlariga sazovor boʻlgan. U xalqaro usta unvoniga sazovor boʻlgan birinchi ayol edi. Rudenko 1952-yilda ayollar oʻrtasida SSSR chempioni ham boʻlgan.
Bolalik va suzish faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rudenko 1904-yilda hozirgi Ukrainaning Poltava viloyatidagi Lubniy shahrida tugʻilgan.[2] 10 yoshida Rudenkoga otasi shaxmat oʻynashni oʻrgatgan — lekin Rudenko dastlab suzishga koʻproq qiziqqan. Oʻrta maktabni tugatgandan soʻng, u Odessaga koʻchib oʻtdi va iqtisodchi diplom oldi.[2] Rudenko 400 mga brass usulida suzish usuli boʻyicha Odessa chempioni boʻldi. 1925-yilda u Ukrainaning suzish boʻyicha vitse-chempioni edi. U Sovet Ittifoqida iqtisodiy rejalashtirish boʻyicha ish boshladi va shaxmat uning sevimli mashgʻulotiga aylandi.
Rudenko 1925-yilda Moskvaga koʻchib oʻtgandan keyin turnir shaxmatini oʻynay boshladi. 1928-yilda u Moskva ayollar chempionatida gʻolib chiqdi. Keyin u Leningradga koʻchib oʻtdi va u yerda olim Lev Davidovich Goldshteyn bilan uchrashdi va unga turmushga chiqdi; 1931-yilda ular oʻgʻil koʻrdilar.[2] 1929-yilda Leningradda u shaxmat ustasi Pyotr Romanovskiy bilan mashq qildi. U uch marta Leningrad ayollar chempionatida gʻolib chiqdi.
Ikkinchi jahon urushida Rudenko bolalarni Leningrad qamalidan evakuatsiya qilish uchun poezd tashkil qildi. U buni hayotidagi eng muhim yutuq deb taʼrifladi.[2]
Ayollar oʻrtasidagi jahon chempioni Vera Menchik 1944-yilda havo hujumi paytida vafot etdi. Urushdan soʻng, 1949-1950 – qishda FIDE Jahon shaxmat federatsiyasi Moskvada ayollar oʻrtasida yangi chempionni aniqlash uchun turnir oʻtkazdi. Oʻn ikki mamlakatdan 16 nafar ayol bellashishdi, toʻrtta sovet futbolchisi birinchi toʻrtta oʻrinni egalladi. Oʻsha paytda 45 yoshda boʻlgan Rudenko turnirda gʻalaba qozondi va maydondan toʻliq ochko oldinda boʻldi (toʻqqiz gʻalaba, bitta magʻlubiyat va besh durang). U 1953-yilda keyingi chempionat tsiklida Elisaveta Bykovaga yutqazmaguncha ayollar oʻrtasidagi jahon chempionati unvonini saqlab qoldi. Uning hisobi 6-8 (besh gʻalaba, etti magʻlubiyat va ikkita durang).
Rudenko 2015-yilda Butunjahon shaxmat shon-shuhrat zaliga kiritildi[3] 2018-yil 27-iyulda tavalludining 114 yilligi munosabati bilan u Google Doodle bilan taqdirlandi.[4]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Graham, John. Women in Chess, Players of the Modern Age. McFarland & Company, 1987.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 E. Bishard about L. Rudenko. e3e5.com. 28 July 2004.
- ↑ „Lyudmila Rudenko (1904—1996)“. World Chess Hall of Fame (2015).
- ↑ „Google Doodle Celebrates Chess Grandmaster Lyudmila Rudenko's on What Would Have Been Her 114th Birthday“. Time. Qaraldi: 27-iyul 2018-yil.