Lingual papillae

Til so'rg'ichlari tilning yuqori yuzasida joylashgan kichik tuzilmalar bo'lib, unga o'ziga xos dag'allikni beradi. Inson tilidagi to'rt turdagi papillalar turli xil tuzilishga ega va shunga ko'ra kosasimon, zamburug'li, ipsimon va bargli deb tasniflanadi. Filiform papilladan tashqari barcha ta'm kurtaklari bilan bog'langan.^[1]

Tuzilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tirik organizmda lingual papillalar til quruq bo'lsa, osonroq ko'rinadi.^[2] Tilda to'rt xil papilla (so'rg'ich) mavjud:

Ipsimon so'rg'ichlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ipsimon papillalar til so'rg'ichlarining eng ko'p soni hisoblanadi.^[1] Ular tilning orqa qismining katta qismini qoplaydigan mayda so'rg'ichlardir. Ular tilga o'z tuzilishini berish uchun javobgardir va teginish hissi (bosim) uchun javobgardir. Papillalarning boshqa turlaridan farqli o'laroq, Ipsimon papillalarda ta'm kurtaklari mavjud emas.^[1] Ular til yuzasining oldingi uchdan ikki qismini qoplaydi.^[2]

Ular juda kichik , konussimon yoki silindrsimon shakllarda tilning yuzasida ko'rinadi. Sulcus terminalisga parallel holatda joylashgan. Til uchida bu so'rg'ichlar ko'ndalang bo'lib joylashadi.^[2]

Ushbu papillalar epiteliyning qalinligi va zichligi tufayli oq rangga ega. Bu epiteliy o'ziga xos modifikatsiyaga uchradi, chunki hujayralar konussimon bo'lib, cho'zilgan zich, bir-biriga yopishgan, cho'tkasimon iplarga aylangan. Ular, shuningdek, bir qator elastik tolalarni o'z ichiga oladi, bu ularni papillalarning boshqa turlariga qaraganda qattiqroq va elastikroq qiladi. Ushbu guruhning kattaroq va uzunroq papillalari ba'zan papillae conicae deb ataladi.

Zamburug'simon papilla, kattalashtirilgan va kesma diagrammasi.

Zamburug'li papillalar tilda kulcha shaklidagi so'rg'ichlar bo'lib, odatda qizil rangga ega. Ular tilning uchida, filiform papillalar orasida tarqalgan, lekin asosan tilning uchida va yon tomonlarida joylashgan. Ularning yuqori yuzasida to'rtta ta'mni ajrata oladigan ta'm kurtaklari mavjud: shirin, nordon, achchiq, sho'r. Ular biriktiruvchi to'qimalarning yadrosiga ega. Qo'ziqorin shaklidagi papillalar ettinchi kranial nerv tomonidan, aniqrog'i, submandibular ganglion, chorda tympani va miya sopidagi solitar yadroga ko'tarilgan genikulyar ganglion orqali innervatsiya qilinadi.

Bargsimon papilla[tahrir | manbasini tahrirlash]

Quyondagi bargsimon papillalar orqali vertikal kesmaning kattalashtirilgan diagrammasi.

Bargsimon papillalar kalta vertikal burmalar bo'lib, tilning har ikki tomonida mavjud.^[2] Ular tilning orqa tomonidagi yon tomonlarda, arcus palatoglossus oldida joylashgan,^[3]^[2] To'rt yoki beshta vertikal burmalar mavjud^[2] va ularning kattaligi va shakli o'zgaruvchan.^[3] Bargsimon papillalar shilliq qavatning qizil rangli, bargga o'xshash .^[2] Ular epiteliya bilan qoplangan, keratin yo'q va shuning uchun yumshoqroq va ko'plab ta'mli kurtaklarga ega.^[2] Ular odatda ikki tomonlama nosimmetrikdir. Ba'zan ular kichik va ko'zga tashlanmaydigan ko'rinadi, ba'zan esa ular ko'zga tashlanadi. Ta'm kurtaklari, ta'm sezgi retseptorlari, ularning yuzasining shilliq qavatida tarqalgan. Shilliq bezlardan seroz suyuqlik burmalariga oqib chiqadi va tozalovchi vazifasini bajaradi.Til murtaklari ushbu so'rg'ichlarni ortida joylashgan va bu uning shaklini ifodalashda ishtirok etadi.

Kosasimon papillalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vertikal kesmada aylanasimon papilla, ta'm sezgilari va nervlarning joylashishini ko'rsatadi.

Kosasimon papilla (yoki vallate papillae ) inson tilidagi gumbaz shaklidagi tuzilmalar bo'lib, ularning soni 8 dan 12 gacha. Ular til yuzasida ko'r teshigi va sulcus terminalis oldida joylashgan bo'lib, har ikki tomonda bir qator hosil qiladi; ikki qator orqaga va medial tomonga yuradi va o'rta chiziqda uchrashadi. Papilla kesilgan konusga o'xshaydi, kichikroq uchi pastga yo'naltirilgan va tilga biriktirilgan, kengroq qismi yoki asosi til yuzasidan bir oz yuqorida joylashgan va ko'plab kichik ikkilamchi papillalar bilan qoplangan va qatlamli tangasimon epiteliy bilan qoplangan.

Vazifasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Til so'rg'ichlari, xususan, filiform papillalar tilning sirt maydonini oshiradi va til bilan oziq-ovqat o'rtasidagi aloqa va ishqalanish maydonini oshiradi.^[2]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Norton N. Netter's head and neck anatomy for dentistry, illustrations by Netter FH, Philadelphia, Pa.: Saunders Elsevier, 2007 — 402 bet. ISBN 978-1929007882. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Norton2007" defined multiple times with different content
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Susan Standring (editor in chief)] „Chapter 33: NECK AND UPPER AERODIGESTIVE TRACT“,. Gray's anatomy : the anatomical basis of clinical practice, 40th, [Edinburgh]: Churchill Livingstone/Elsevier, 2008. ISBN 978-0443066849. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Gray's40e" defined multiple times with different content
↑ ^3,0 ^3,1 Scully C. Oral and maxillofacial medicine : the basis of diagnosis and treatment, 3rd, Edinburgh: Churchill Livingstone, 2013 — 401, 402 bet. ISBN 9780702049484.

[Norton2007-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Norton N. Netter's head and neck anatomy for dentistry, illustrations by Netter FH, Philadelphia, Pa.: Saunders Elsevier, 2007 — 402 bet. ISBN 978-1929007882. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Norton2007" defined multiple times with different content

[Gray's40e-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Susan Standring (editor in chief)] „Chapter 33: NECK AND UPPER AERODIGESTIVE TRACT“,. Gray's anatomy : the anatomical basis of clinical practice, 40th, [Edinburgh]: Churchill Livingstone/Elsevier, 2008. ISBN 978-0443066849. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Gray's40e" defined multiple times with different content

[Scully2013-3] 3,0 ^3,1 Scully C. Oral and maxillofacial medicine : the basis of diagnosis and treatment, 3rd, Edinburgh: Churchill Livingstone, 2013 — 401, 402 bet. ISBN 9780702049484.

[1]

[2]

[3]