Yuriy Levada

Yuriy Aleksandrovich Levada (tug`ilganda -Morenis; 1930-yil, 24-aprel, Vinnitsa - 2006-yil, 16-noyabr, Moskva) - sovet va rus sotsiologi hamda siyosatshunosi. Falsafa fanlari doktori, professor. Levada markazi asoschisi va direktori.

Bolalik yillari va ta'lim[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yuriy Aleksandrovich Levada Vinnitsa mintaqaviy "Bilshovitska Pravda" gazetasi jurnalisti Natalya Lvovna Morenis va o'rta asr tarixchisi Muso Aleksandrovich Kogan oilasida tug'ilgan. Otasi keyinchalik professor va M. N. Pokrov nomidagi Leningrad pedagogika instituti tarix fakulteti dekani bo`ladi. 1930-yillarning o'rtalarida Natalya Lvovna Morenis yozuvchi Aleksandr Stepanovich Levadaga turmushga chiqadi. Bola asrab olgan (ularning turmushi kichik ukasi Yevgeniy (1939-2000) tug`ilganidan so`ng buziladi.Ulug` Vatan Urushidan so`ng o`gay ota ikkinchi xotini Kira Vasilevna bilan yashaydi. Tabiiyki, birinchi oila bilan deyarli aloqada bo'lmagan) . Uning bobosi farmasevt va sobiq ijtimoiy inqilobchi, professor Lev Konstantinovich Morenis^[1], Vinnitsa tibbiyot instituti (dastlab farmasevtika) asoschilaridan biri, farmakologiya kafedrasining birinchi mudiri (1933-1937);^[2]^[3]^[4] bobosining ukasi Yakov Konstantinovich Morenis esa biokimyo kafedrasining birinchi mudiri (1933-1936)^[5]^[6] bo`lgan. U bolaligini Vinnitsadagi 15-sonli Kotovskiy ko'chasi №15 dagi bobosining uyida o'tkazdi^[7] .

Ulug' Vatan urushi paytida - onasi va akasi bilan Tyumendagi evakuatsiyada bo`lishdi. Vinnitsadagi 4-sonli erkaklar oʻrta maktabini oltin medal bilan tugatgan^[8]. Bolaligidan maktabda birga o'qigan bo'lajak akademik F. G. Rutberg bilan do'st edi; matematikadan dars bergan oʻqituvchi Lev Moiseevich Shmulenson (?—1958)^[9]^[10]^[11] ikkalasiga ham katta taʼsir koʻrsatdi. Bolaligidan u G. V. Barabashev^[12] bilan ham do`st edi.

1952-yilda Levada Moskva davlat universitetining falsafa fakultetini tamomlagan. 1955-yilda “Xitoy xalq demokratiyasining oʻziga xos xususiyatlari toʻgʻrisida”^[13] mavzusida falsafa fanlari nomzodi ilmiy darajasini olish uchun nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi. 1966-yilda SSSR Fanlar akademiyasi Falsafa institutida “Din tanqidining sotsiologik muammolari” mavzusida falsafa doktori ilmiy darajasini olish uchun nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi^[14] .

1988-yilgacha bo`lgan ilmiy faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

1956-1988-yillarda Yuriy Levada SSSR Fanlar akademiyasining ilmiy institutlarida ishlagan. 1960-yillarda Moskva davlat universitetining jurnalistika fakultetida sotsiologiyadan ma’ruza o‘qigan.

BJFO`Mda ishlash[tahrir | manbasini tahrirlash]

1988-yildan 1992-yilgacha u Tatyana Zaslavskaya boshchiligida qayta qurish davrida yaratilgan Butunrossiya jamoatchilik fikrini o'rganish markazining ( BJFO`M ) nazariy tadqiqotlar bo'limi boshlig'i bo'lgan. 1992-yilda ushbu tashkilotga rahbarlik qilgan. BJFO`M jamoasi, asosan, ilgari ishlagan bir nechta tadqiqot guruhlarini birlashtirish orqali yaratilgan: T. I. Zaslavskaya , B. A. Grushin, B. M. Rutgaiser, Yu. A. Levada.

1991-yildan beri BJFO`M jamoasi Rossiyada prezidentlik saylovlari, Rossiya Davlat Dumasiga saylovlar, mamlakat viloyatlarining qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyat organlariga saylovlar arafasida bir qator tadqiqotlar olib boradi. Ushbu tadqiqotlar natijalari har safar rasmiy natijalarga yaqin bo'lib chiqdi, bu esa professional hamjamiyat vakillari tomonidan bir necha bor tasdiqlangan.

Bir qator o'zgarishlardan so'ng, 2003-yil 6-avgustda Rossiya Federatsiyasi Mulk munosabatlari vazirligi BJFO`M va boshqalarni korporativlashtirish va xususiylashtirishga qaror qildi. Shundan so'ng, Yuriy Levada boshchiligidagi BJFO`M xodimlari ilgari BJFO`M bilan parallel ravishda yaratilgan notijorat tashkilotga - BJFO`M tahlil xizmatiga (BJFO`M-T) ishlashga ketishdi.

Yuriy Levada 2006-yilning 16-noyabrida o`z kabinetida vafot etadi. Uni Troekurovskiy qabristoniga (Троекуровском кладбище) dafn etishadi.

Nashrlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sotsiologiya, jamoatchilik fikri, sotsiologiya nazariyasi va metodologiyasi, din sotsiologiyasi, ijtimoiy antropologiyaga oid bir qancha kitoblar, 200 dan ortiq maqolalar muallifi.

Monografiyalar:

Zamonaviy nasroniylik va ijtimoiy taraqqiyot. - M., 1962. - 208 b.
Dinning ijtimoiy tabiati. - M., 1965. (polyak tilida. - 1968, ruscha matn on line: [1] (Wayback Machine saytida 2008-06-13 sanasida arxivlangan) )
Sotsiologiya bo'yicha ma'ruzalar. - M., 1969 yil.
Bir fikr bor. - M., 1990 (hammualliflikda).
Sotsiologiya bo'yicha maqolalar. - M., 1993 yil.
Sovet oddiy odami . - M., 1993 (hammualliflikda).
Fikrlardan tushunishgacha: sotsiologik insholar 1993-2000. - M., 2000 yil.
Insonni qidirmoqda: sotsiologik insholar 2000-2005. - M., 2006 yil. ISBN 5-98379-070-6
Bugungi Rossiyada "elita" muammosi. - M., 2007 (hammualliflikda).
Ijtimoiy parchalanish va yangi sotsiologiyaning tug'ilishi: yigirma yillik monitoring. - M., 2008 yil. (mualliflar jamoasi bilan).
O'zgartirish vaqti: tadqiqotchining mavzusi va pozitsiyasi. - M., Yangi adabiy sharh, 2016, ("Daxlsiz zahira" jurnali kutubxonasi),

Ba'zi maqolalar:

"Teilhard fenomeni" va uning atrofidagi tortishuvlar // Falsafa savollari . - 1962. - 1-son.
Levada Yu.A. Ijtimoiy hayotga ilmiy yondashuv va ijtimoiy naqshlarning diniy buzilishi // Dinga qarshi fan: 3 kitobda. Kitob. 2: Jamiyat va din / Ed. kollegiya: P. N. Fedoseev va boshqalar; SSSR Fanlar akademiyasi. Falsafa instituti. akad. jamiyatlar. KPSS Markaziy Komiteti huzuridagi fanlar. Inst. ateizm; Rep. ed. E. A. Hasratyan . - M .: Fan, 1967. - S. 229 - 265. - 506 b.
Sotsiologiyada miqdoriy usullardan foydalanish muammolari // Ijtimoiy jarayonlarni modellashtirish. - M., 1970 yil.
Marksda iqtisodiy antropologiya muammolari // Iqtisodiyot va jamiyat. VNIISI asarlari to'plami. - 1983. - soni. sakkiz.
Ijtimoiy harakat tizimlarida o'yin tuzilmalari // Tizim tadqiqotlari. Uslubiy muammolar. 1984. - M., 1984 yil.
Asrlar ufqida jamoatchilik fikri // Jamoatchilik fikri monitoringi: iqtisodiy va ijtimoiy o'zgarishlar. - 2000. - 6-son.
Jamoatchilik fikri va jamiyat 1999 yil chorrahasida // Rossiya qayerga ketyapti?.. Kuch, jamiyat, shaxs. - M., 2000 yil.
Buzuq makondagi odam. Materiallar va tadqiqot sohalari bo'yicha mulohazalar // Jamoatchilik fikri monitoringi: iqtisodiy va ijtimoiy o'zgarishlar. - 2000. - 5-son.
Transformatsiya jarayonlarida elita va "omma" // Rossiyani kim va qayerga olib borishga intiladi?.. Zamonaviy transformatsiya jarayonining makro, mezo va mikro darajalari aktyorlari. - M., 2001 yil.
20-asr avlodlari: tadqiqot imkoniyatlari // Jamoatchilik fikri monitoringi: iqtisodiy va ijtimoiy o'zgarishlar. - 2001 yil - 5-son.
"Sovet odami": boshlang'ich shakllarni qayta qurish muammosi // Jamoatchilik fikri monitoringi: iqtisodiy va ijtimoiy o'zgarishlar. - 2001. - 2-son.
Jamoatchilik ishonchining mexanizmlari va funktsiyalari // Jamoatchilik fikri monitoringi: iqtisodiy va ijtimoiy o'zgarishlar. - 2001. - 3-son.
Inson nuqtai nazari: tushunish uchun zaruriy shart // Jamoatchilik fikri monitoringi: iqtisodiy va ijtimoiy o'zgarishlar. - 2001. - 4-son.
Moslashuvchan xatti-harakatlarning variantlari // Jamoatchilik fikri monitoringi: iqtisodiy va ijtimoiy o'zgarishlar. - 2002. - 1-son.
"Avlodlar muammosi" bo'yicha eslatmalar // Jamoatchilik fikri monitoringi: iqtisodiy va ijtimoiy o'zgarishlar. - 2002. - 2-son.
Jamoatchilik fikrida "haqiqat" va "haqiqat": tushunchalarni talqin qilish muammosi // Jamoatchilik fikri monitoringi: iqtisodiy va ijtimoiy o'zgarishlar. - 2002. - 3-son.
Armageddon qoldirildimi? 2001 yil 11 sentyabrdan bir yil o'tgach, Rossiya va dunyo jamoatchilik fikrida // Jamoatchilik fikri monitoringi: iqtisodiy va ijtimoiy o'zgarishlar. - 2002. - 5-son.
Tarixiy tanlovning ramkalari va variantlari: Rossiyadagi o'zgarishlarning borishi bo'yicha bir nechta mulohazalar // Jamoatchilik fikri monitoringi: iqtisodiy va ijtimoiy o'zgarishlar. - 2003. - 2-son.
Jamoatchilik fikridagi "kelajak" ning tarixiy doirasi // Rossiyaning yo'llari: mavjud cheklovlar va mumkin bo'lgan variantlar. - M., 2004 yil.
Paradokslar va baholarning ma'nolari: tushunishga urinish // Jamoatchilik fikri byulleteni. - 2005. - No 4. - 8-18-betlar.
Sovet va postsovet sharoitida elita tuzilmalari // Ijtimoiy fanlar va zamonaviylik. - 2007. - No 6. - 5-15-betlar.

Ommaviy ma'ruzalar:

Sovet odami (Wayback Machine saytida 2008-12-19 sanasida arxivlangan) ( "Polit.Ru" ommaviy ma'ruzalari, 2004 yil 8 aprel ).
Sotsiologiya nima qila oladi va nima qila olmaydi (Polit. Ru nashrining ommaviy ma'ruzalari , 2004 yil 16 dekabr . ).

Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „Морейніс — колишній член партії есерів“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 22-oktyabr.
↑ „Кафедра фармакології“. 2014-yil 12-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 22-oktyabr.
↑ „Фотопортрет Л. К. Морейниса“. 2014-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-oktyabr.
↑ „Списки кандидатов во Всероссийское Учредительное собрание по подольскому избирательному округу (1917)“. 2022-yil 23-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 22-oktyabr.
↑ „История кафедры биохимии ВНМУ им. Н. И. Пирогова“. 2012-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 9-aprel.
↑ „Переписка профессора Л. К. Морейниса (факсимиле)“. 2014-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-oktyabr.
↑ „Воспоминания и дискуссии об Юрии Александровиче Леваде“. 2014-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-oktyabr.
↑ „Моя Винница“. 2022-yil 23-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-aprel.
↑ „К 80-летию Ю. А. Левады“. 2016-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-oktyabr.
↑ „Л. Ярославский «Некоторые отрывочные воспоминания об Юрии Леваде»“. 2014-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-oktyabr.
↑ Л. М. Шмуленсон — автор работы «Формула перехода от одной системы логарифмов к другой» (Винница: Винницкий областной отдел народного образования и Областной методический кабинет, 1939).
↑ „Л. Ярославский «Некоторые отрывочные воспоминания о Юрие Леваде»“. 2016-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-oktyabr.
↑ Левада, Юрий Александрович. Об особенностях народной демократии в Китае: Автореферат дис. на соискание учён. степени кандидата философ. наук / Моск. гос. ун-т им. М. В. Ломоносова. Философ. фак. — Москва : [б. и.], 1955. — 16 с.
↑ Левада, Юрий Александрович. Социологические проблемы критики религии: Автореферат дис. на соискание учёной степени доктора философских наук / АН СССР. Ин-т философии. — Москва : [б. и.], 1964. — 27 с.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gabovich M. Yuriy Levadaning nazariy merosi haqidagi munozaraga // Jamoatchilik fikri xabarnomasi . - 2008. - No 4 (96). - S. 50-61.
Gudkov L. D. Yuriy Levada sotsiologiyasi (tizimlashtirish tajribasi) // Jamoatchilik fikri byulleteni. - 2007. - No 4 (90). — S. 8-27.
Gudkov L. D. Yuriy Levada sotsiologiyasida "sovet odami" // Ijtimoiy fanlar va zamonaviylik . - 2007. - No 6. - S. 16-30.
Shifokorlar B. Z. Yuriy Levada. Biografiya va taqdirni o'rganishga // Sotsiologik jurnal . - 2008. - No 2. - S. 109-118.
Shifokorlar B. Z. "Haqiqiy haqiqat" izlashda hayot. Yu. A. Levadaning tarjimai holi bo'yicha eslatmalar // Ijtimoiy haqiqat. - 2007. - No 6. - S. 67-82.
Dubin B. V. 1970-yillarda Yuriy Levada sotsiologiyasida so'nggi Sovet jamiyati // Jamoatchilik fikri byulleteni. - 2009. - No 4 (102). - bilan. 100-106.
Dubin B.V. Yuriy Levada sotsiologiyasida an'ana, madaniyat, o'yin // Ijtimoiy fanlar va zamonaviylik. - 2007. - No 6. - S. 31-38.
Xotirada: Yuriy Aleksandrovich Levada // Yangi adabiy sharh . - 2007. - No 5 (87) . - S. 228-250.
Pugacheva M. G. SSSR Fanlar akademiyasining aniq ijtimoiy tadqiqotlar instituti, 1968-1972 // Sotsiologik jurnal. - 1994. - No 2. - b. 158-172.
Yuriy Levada arxivi (Yuriy Levada haqidagi materiallar arxivi)
Shalin D.N. Jamoatchi: Yuriy Levada bilan Garvard intervyusi // Sotsiologik jurnal. - 2008. - No 1. - S. 126-154.
Shalin D.N. Nazariy amaliyotning fenomenologik asoslari: Yu.A.Levada haqidagi biologik tanqidiy eslatmalar // Jamoatchilik fikri byulleteni. - 2008. - No 4 (96). - S. 70-104.
Sheregi F. E. Yuriy Levada haqida. Uning ilmiy haqiqatni izlashi o'z shaxsiyligini izlashdir.
Sotsiologiya va hokimiyat. 1969-1972 yillar. - M., 2001 yil.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Levada Center - Levada Center rasmiy veb-sayti.
Yuriy Levada arxivi - ochiq "Yuriy Levada arxivi" - Nevada universitetining Internet loyihasi, Las-Vegas, Yuriy Levadaning maqolalari va u haqidagi materiallarni to'playdi.
Rossiya Fanlar akademiyasining Fizika instituti veb-saytida ma'lumot
Yuriy Levada " Skandal maktabi " teleko'rsatuvida (mavjud havola 19.05.2013 dan [3499 kunlar] - tarix )
Federal ta'lim portalidagi Yu.A.Levada sahifasi onlayn ishlaydi^{[sayt ishlamaydi]} (mavjud havola)
Yil odami
RuNetda Yuriy Levada . Ivan Labazov sahifasi.
Yu.ning xotira sahifasi.^{[sayt ishlamaydi]} VA.^{[sayt ishlamaydi]} Levada^{[sayt ishlamaydi]} (mavjud havola) — nekroloqlarga, nashrlarga havolalar.
Yuriy Levada xotirasiga
O'tgan buyuklikka taqlid qilish davri. Yuriy Levada bilan suhbat
Norozi odammi? Yuriy Levadaning so'nggi maqolasi
Jamoatchilik fikrida “haqiqat” va “haqiqat”: tushunchalarni talqin qilish muammosi. Yuriy Levadaning "Insonni qidiryapman" kitobidan bo'lim
Leon Aron. „The Man Who Knew Russia Too Much“. Washington Post (2006-yil 24-dekabr). 2009-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan.

Andrey Ashkerov Levada ishi
Gefter.ru saytida Yu. A. Levada haqidagi suhbatlar [2], [3], [4]

Video materiallar

Aleksandr Arxangelskiyning "Bo'lim" filmi, 2010 yil
"Yuriy Levada davrasida" (Wayback Machine saytida 2010-06-13 sanasida arxivlangan) . Lev Gudkov bilan video suhbat. " Polit" portalining "Katta odamlar" tsikli. ru »
"U mutlaqo aql bovar qilmaydigan yukni ko'tardi." (Wayback Machine saytida 2010-06-05 sanasida arxivlangan) Natalya Zorka va Aleksandr Xoffman bilan video suhbat. Yuriy Levadaning 80 yilligiga. " Polit" portalining "Katta odamlar" tsikli. ru »
"Jon va ehtiros" (Wayback Machine saytida 2010-07-08 sanasida arxivlangan) . Boris Dubin va Lev Gudkov bilan video suhbat. Yuriy Levadaning 80 yilligiga. " Polit" portalining "Katta odamlar" tsikli. ru »
"Mustaqil tadqiqotchining pozitsiyasi" (Wayback Machine saytida 2010-07-20 sanasida arxivlangan) . Oleg Genisaretskiy va Vladimir Dolgiy-Rappoport bilan video suhbat. Yuriy Levadaning 80 yilligiga. " Polit" portalining "Katta odamlar" tsikli. ru »
"O'z-o'zini ironiya qilish kuchi" (Wayback Machine saytida 2010-07-17 sanasida arxivlangan) . Teodor Shanin va Boris Yudin bilan video suhbat. Yuriy Levadaning 80 yilligiga. " Polit" portalining "Katta odamlar" tsikli. ru »
"Sotsiologning intellektual qiziqishi va fuqaroligi" (Wayback Machine saytida 2010-06-30 sanasida arxivlangan) . Igor Kon va Vladimir Yadov bilan video suhbat. Yuriy Levadaning 80 yilligiga. " Polit" portalining "Katta odamlar" tsikli. ru »
Telekonferensiya Moskva-Boston. " Yadro asri. Madaniyat va bomba (Wayback Machine saytida 2014-03-10 sanasida arxivlangan) "(1986) )

[1] „Морейніс — колишній член партії есерів“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 22-oktyabr.

[2] „Кафедра фармакології“. 2014-yil 12-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 22-oktyabr.

[3] „Фотопортрет Л. К. Морейниса“. 2014-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-oktyabr.

[4] „Списки кандидатов во Всероссийское Учредительное собрание по подольскому избирательному округу (1917)“. 2022-yil 23-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 22-oktyabr.

[5] „История кафедры биохимии ВНМУ им. Н. И. Пирогова“. 2012-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 9-aprel.

[6] „Переписка профессора Л. К. Морейниса (факсимиле)“. 2014-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-oktyabr.

[7] „Воспоминания и дискуссии об Юрии Александровиче Леваде“. 2014-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-oktyabr.

[8] „Моя Винница“. 2022-yil 23-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-aprel.

[9] „К 80-летию Ю. А. Левады“. 2016-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-oktyabr.

[10] „Л. Ярославский «Некоторые отрывочные воспоминания об Юрии Леваде»“. 2014-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-oktyabr.

[11] Л. М. Шмуленсон — автор работы «Формула перехода от одной системы логарифмов к другой» (Винница: Винницкий областной отдел народного образования и Областной методический кабинет, 1939).

[12] „Л. Ярославский «Некоторые отрывочные воспоминания о Юрие Леваде»“. 2016-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-oktyabr.

[13] Левада, Юрий Александрович. Об особенностях народной демократии в Китае: Автореферат дис. на соискание учён. степени кандидата философ. наук / Моск. гос. ун-т им. М. В. Ломоносова. Философ. фак. — Москва : [б. и.], 1955. — 16 с.

[14] Левада, Юрий Александрович. Социологические проблемы критики религии: Автореферат дис. на соискание учёной степени доктора философских наук / АН СССР. Ин-т философии. — Москва : [б. и.], 1964. — 27 с.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]