Kullervo

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Kullervo (baʼzan Kallervo) — Karelian-fin eposining „Kalevala“ qahramoni, birinchi marta E. Lenrot tomonidan nashr etilgan, qasoskor qahramon[1].

Kullervo haqidagi runlar Peterburg viloyatining gʻarbiy qismida Lönrotning yordamchisi, folklorshunos Daniel Yevropeus[2] tomonidan Izhorada yozilgan va boshqa Boltiqboʻyi-Fin xalqlarining epik runalarida uchramaydi.

Kullervo tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kalevalaning 31 Rune-da ikkita aka-uka, Kalervo (Kalervo) va Untamo (Untamo) tasvirlangan. Ularning orasida olabugʻa[3]  tufayli janjal chiqdi. Untamo qoʻshinni toʻplab, butun Kalervo turini yoʻq qildi. Faqat bitta ayol omon qoldi. Tez orada u oʻgʻil tugʻdi va uni Kullervo (Kullervo) deb atadi. Kullervo bolaligida gʻayrioddiy kuchni topdi va bir marta Untamo bola oʻz oilasi uchun qasos olishga qasam ichganini eshitdi. Yovuz odam yetimni oʻldirishga harakat qildi, lekin uni suv ham, olov ham olmadi. Untamo yosh yigitni qul qilishga qaror qiladi, lekin Kullervo nima qilishni boshlamasin — hamma narsa buziladi va qulaydi. Keyin egasi uni Kareliyaga temirchi Ilmarinenga sotadi. Boshqa runlarda uning xoʻjayini yomon Syuetar boʻladi[4].

Temirchining xrafiqasi, eski Jodugar Louxining qizi, Kullervoni sigir podasini boqishga yubordi. Yovuz goʻzal unga yoʻlda pishirilgan tosh bilan non berdi. Yigit kun boʻyi podani boqadi va kechqurun, Kullervo nonni kesishni boshlaganda, u pichoqni buzadi. Ayniqsa, pichoq oʻlgan otasining yagona xotirasi ekanligi uni xafa qildi[5]. Kullervo podani botqoqqa haydab yubordi va uning oʻrniga boʻrilar va ayiqlarni chaqirib, sigirlarni va buzoqlarni oʻrab, uyiga olib ketdi. Ilmarinenning xrafiqasi sogʻish uchun ketadi va yovvoyi hayvonlar uni yirtib tashlaydi. Kullervo qullikdan qochib, uyiga qaytadi va uning barcha qarindoshlari tirikligini bilib oladi. Biroq, uyda uni onasidan tashqari hech kim uni yaxshi koʻrmaydi. Tez orada u bir qizni uchratadi va yoʻldan ozdiradi, haqiqatda u uning bolaligida yoʻqolgan singlisi ekanligini bilmaydi. Qiz oʻzining Kullervoning singlisi ekanligini bilib, uyatdan oʻz joniga qasd qiladi[6].

Ukko xudosi tomonidan taqdim etilgan qilichni olib, Kullervo Untamoga qarshi urush olib, dushmanning butun turini yoʻq qilib, kulbani kulga aylantiradi. Uyga qaytgach, Kullervo barcha qarindoshlari vafot etganini bilib qoladi. Qaygʻuga dosh berolmay, baxtsiz Kullervo qilichni yerga tutib, oʻzini ustiga tashlaydi[7].

Madaniyatga taʼsiri[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Jan Sibeliyning orkestr, yakkaxon va xor uchun „Kullervo“ (1892) simfoniyasi, shuningdek, Leevi Madetojaning „Kullervo“ simfonik poemasi (1913) qahramonga bagʻishlangan.
  • " Tugallanmagan ertaklar va Hurin bolalari " dagi Turin Turambar hikoyasi, J. R. R. Tolkien muallif tomonidan Kullervo haqidagi afsonalar asosida maqsadli qurilgan. Xuddi shu voqea yozuvchi tomonidan tugallanmagan „Kullervo tarixi“ da gavdalanadi.
  • Kullervo obrazi Maykl Murkokni Melnibondan oʻzining Elrikini yaratishga ilhomlantirdi.
  • Kullervo obrazi Poul Andersonni „Singan qilich“ (1954) romanini yozishga ham ilhomlantirgan.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Ку́ллерво“,Мифологический словарь. Москва: Советская энциклопедия, 1991 — 297 bet. ISBN 5-85270-032-0. 
  2. ↑ „Европеус Даниэль (1820—1884)“. 2013-yil 10-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 12-sentyabr.
  3. ↑ „Yhdesneljättä runo“. 2019-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 5-iyun.
  4. ↑ Петрухин В.Я.. Мифы финно-угров. М. : Астрель : АСТ : Транзиткнига, 2005 — 131 bet. 
  5. ↑ „Kolmasneljättä runo“. 2018-yil 23-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 5-iyun.
  6. ↑ „Viidesneljättä runo“. 2018-yil 23-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 5-iyun.
  7. ↑ „Kuudesneljättä runo“. 2019-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 5-iyun.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kullervo&oldid=3456725" dan olindi