Kimval
Kimval (grekcha: κύμβαλον, lotincha: cymbalum), asosan koʻplikda qoʻllaniladi, jinlar (grekcha: κύμβαλα, lotincha: cymbala, inglizcha: cymbala, nemischa: Kymbala) — juft zarbli cholgʻu asbobi, zamonaviy tarelkaning ajdodi. Qadim zamonlardan beri maʼlum.
Qisqacha tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kimval kichik (5 dan 18 sm gacha) bronza tarelka boʻlib, uning oʻrtasiga oʻng qoʻlga kiyish uchun kamar (yoki chilvir) bogʻlangan. Kimvalni chap qoʻlga taqiladigan boshqa kimval bilan urilgan.
Antik davrda kimvallar Dionis va Kibel kultlarida aysh-ishrat marosimlariga tegishli edi. Aynan shu nuqtai nazardan, kimval qadimgi yunon (Pindar, Menandr, Ksenofont va boshqalar) va qadimgi Rim (Propersiy, Vergiliy, Katull va boshqalar) adabiy asarlarida koʻp tilga olinadi. Qoʻlida kimval tutgan Dionisiy kultiga xizmat qiluvchi musiqachilar va mifologik personajlar (satiralar, menadalar va boshqalar) aks etgan koʻplab tasvirlar (haykallar, vaza rasmlari, freskalar) saqlanib qolgan. Rimda Sharqdagi istilolar munosabati bilan zarbli cholgʻu asboblari (odatda timpan, krotal va kimval) va puflama (odatda avlos) cholgʻu asboblari koʻchada va tamaddixonalarda (qarang: qadimgi Rim mozaikasining namunasi) omma vaqtichogʻlik qilishi uchun oʻziga xos „sharqiy ekzotika“ sifatida keng tarqaldi. Arxeologlar tomonidan topilgan kimvalning asl namunalari Britaniya muzeyi[1], Metropoliten muzeyi[2] va Neapol Milliy arxeologiya muzeyida saqlanadi.
Cherkov slavyancha va rus tilidagi hamd-sanolarning tarjimalaridagi „kimval“ soʻzi (bu Septuagintadan olingan) taxminan qadimgi yahudiycha kult idiofon — „selselim“ tarelkalarini anglatadi.
Kimvalni Belorussiya, Ukraina, Moldova va Bolqonda keng tarqalgan koʻp torli cholgʻu bilan chalkashtirmaslik kerak.
Bundan tashqari, (qadimgi) kimvalni simfonik orkestrning Gektor Berlioz tomonidan kiritilgan „antik tarelkalar“ [3] cholgʻusi bilan chalkashtirmaslik kerak.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Opisanie i izobrajenie na veb-sayte muzeya[sayt ishlamaydi].
- ↑ Izobrajenie i podrobnoe opisanie na veb-sayte muzeya.
- ↑ Кимвалы // Большая российская энциклопедия. Том 13. Москва, 2009, с. 681.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Kymbala // Riemann Musiklexikon. Sachteil. 12te Aufl. Mayns, 1967, SS. 499-500.
- Kolyada E. A. Bibliyadagi musiqa asboblari. Moskva, 2003-yil.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
 |
Vikilugʻatda кимвал nomli maqola mavjud. |
- N. S. Kimval // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1895. — T. XV. — S. 60.