Katta masjid (Hamo)

Masjid
Katta masjid جَامِعُ حَمَاةَ الْكَبِيرُ
Mamlakat	Suriya
Shahar	Hamo
Asosiy sana: 8-asr
Gumbazlar soni	5 ta
Gumbazlar soni	5 ta
Minoralar soni	2 ta
Minoralar soni	2 ta

Hamo katta masjidi (جَامِع حَمَاة ٱلْكَبِير) – Suriyaning Hamo shahridagi masjid. U qal’adan taxminan 400 metr (1,300 ft) gʻarbda joylashgan. Milodiy 8-asrda qurilgan boʻlib, 1982-yilgi Hamo qirgʻini paytida katta qismi vayron qilingan va keyinchalik qayta tiklangan.

Tarixi

Masjid hovlisi va uning Mamluklar tomonidan qurilgan minorasi (1427-yilda qoʻshilgan), 1919-yilda K. A. C. Creswell tomonidan olingan surat

Bino joyi dastlab 3-asrga oid Rim ziyoratgohi boʻlgan. Vizantiya davrida, ehtimol 6-asrda cherkovga aylantirilgan. Islomning dastlabki davrlarida masjidga aylantirilgan boʻlsa-da, bu oʻzgarishning aniq sanasi olimlar orasida bahsli mavzu boʻlib kelgan. Keyinchalik vayron qilinishidan oldin, binoda Rim yoki nasroniy Vizantiya davriga oid koʻplab qayta ishlangan elementlar topilgan. 14-asr musulmon tarixchisi Abu al-Fido shaharning 636–637-yillarda xalifa Umar davrida bosib olinganidan soʻng darhol cherkov masjidga aylantirilganini daʼvo qilgan, ammo zamonaviy olimlar bu sanani ishonchsiz deb hisoblashadi. Bernard OʻKane kabi baʼzilar bu oʻzgarish Umaviylar davrida (7-asr oxiri yoki 8-asr boshlarida) sodir boʻlgan degan fikrni ilgari surishgan, Maria Gvidetti esa bu 8-asr oxirida Abbosiylar davrining boshlarida boʻlishi mumkinligini taʼkidlagan.

Hamo katta masjidida ikkita minora mavjud. Biri namozxona yonidagi toʻrtburchak shaklidagi minora boʻlib, undagi yozuvga koʻra 1124-yilda qurilganligi aytilgan, ammo baʼzi olimlar uning poydevori Umaviylar davriga oid deb hisoblashadi. Ikkinchi minora sakkiz qirrali shaklda boʻlib, Mamluklar tomonidan 1427-yilda qurilgan. Asosiy shimoliy hovlining yonida 13-asr Ayyubiylar podsholarining qabrlari joylashgan kichikroq kvadrat hovli mavjud.

Masjid 1982-yilda Hamo shahridagi fuqarolar nizosi paytida Suriya hukumati tomonidan shaharning tarixiy qismi bilan birga deyarli butunlay vayron qilingan. Keyinchalik u Suriya hukumati Qadimiyotlar boʻlimi tomonidan qayta tiklangan. 2001-yilga kelib qayta qurish ishlari tugallangan. Qayta qurish tarixiy binoning dizayniga mos ravishda amalga oshirilgan boʻlsa-da, qayta qurilgan masjid toʻlaligicha asl nusxasiga mos kelmaydi.

• Masjidning hozirgi holati (qayta qurilgandan keyin)
• 
  Spolia bilan jihozlangan masjidning sharqiy kirish joyi
• 
  Masjid hovlisi, oʻng tomonda gumbazli xazina (bayt al-mal)
• 
  Birinchi minora, masjidning janubi-sharqiy burchagida joylashgan
• 
  Mamluk minorasi, masjidning shimoliy tomonida joylashgan
• 
  Hovlidan namozxonaga markaziy kirish joyi
• 
  Namozxona ichi, chap tomonda mehrob va minbar

Adabiyotlar

• Guidetti, Mattia. In the Shadow of the Church: The Building of Mosques in Early Medieval Syria (en). Brill, 2016. ISBN 978-90-04-32883-9. 
• Mannheim, Ivan. Syria & Lebanon Handbook: The Travel Guide. Footprint Travel Guides, 2001. ISBN 978-1-900949-90-3. .
• O'Kane, Bernard „The Great Mosque of Hama Redux“, . Creswell Photographs Re-examined: New Perspectives on Islamic Architecture (en). American University in Cairo Press, 2009 — 219–246-bet. ISBN 978-977-416-244-2. 
• Ring, Trudy; Berney, K.A.; Salkin, Robert M.; La Boda, Sharon; Watson, Noelle. International Dictionary of Historic Places: Middle East and Africa. Routledge, 1996. ISBN 1-884964-03-6. .

Havolalar

• Hamo katta masjidi. Archnet Digital Library.