Katta Mahdiy masjidi
| Katta Mahdiya masjidi | |
|---|---|
 | |
| Joylashuv | Mahdiya |
| Turi | Masjid |
| Balandligi | 75 metr |
| Eni | 55metr |
| Qurila boshlagan | X asr 1961-1968 yillar |
| Xarita | |
| Koordinatalari | 35°30′14.03″N 11°4′19.39″E / 35.5038972°N 11.0720528°E G OKoordinatalari: 35°30′14.03″N 11°4′19.39″E / 35.5038972°N 11.0720528°E G O |
Mahdiyadagi (arabcha: الجامع الكبير في المهدية roman. Jomiy al-Kabir) — buyuk Fotimiylar[1] masjidi, Tunisning Mahdiya shahrida, 910- (yoki 916[2])[3] yilda qurilgan.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
XIII asr tarixchilarining xabar berishicha[3] masjid 909-yildan 934-yilgacha hukmronlik qilgan xalifa Ubaydulloh al-Mahdiy davrida qurilgan[2]. Ayvon va hovlining shimoliy binosidan tashqari, uning hovlisida hech narsa saqlanib qolmagan, ammo 1961—1968 yillarda fransuz arxitektori va tarixchisi loyihasiga binoan bino toʻliq restavratsiya qilingan[3].(Arxeolog Александр Лезин). Shu bilan birga, bino bundan ilgari ham qayta qurilgan (Ziridlar sulolasi va Usmonli imperiyasi davrida). Zirid davrida qibla mehrobi qulagandan keyin, XI asrda masjidning yangi mehrobi qurilgan, u ham 1960-yillarda qayta tiklangan[3]. Vaholanki, Mahdiyadagi masjid fotimiylarning eng qadimgi masjidlaridan biri edi.
Masjiddan unchalik uzoq boʻlmagan joyda, Usmonli Kebir qal’asi joylashgan hisoblanadi Бордж эль-Кебир XVI asrda qurilgan)[4].
Arxitekturasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Masjid meʼmorchiligiga Qayruandagi Uqba masjidining paydo boʻlishi taʼsir koʻrsatgan[5]. Masjid binosi toʻrtburchak shaklda boʻlib, devorlari qalin va mustahkam qilib qurilgan, uzunligi taxminan 75 metr va eni 55 metr[3]. Taxminlarga koʻra, masjidning minorasi boʻlmagan va azon ovozi devor burchaklaridagi minoralarning biridan eshitilib turgan. Masjidning ayvonchasi Rim zafar arklarini eslatadi, u taqa shaklida boʻlib, har ikki tomonida mehrobga oʻxshash oʻyiqlar boʻlib, tekis arklar bilan bezatilgan.
Masjidning shimoliy galereyasidagi arklar uchli, qolganlarida taqa shaklida qilingan[3]. Qayta tiklangan mehrob ustidagi gumbaz ikki ustun va gumbaz bilan mustahkamlangan.
Musulmon meʼmorchiligiga taʼsiri[tahrir | manbasini tahrirlash]
X asrning asl binosidan saqlanib qolgan Mahdiyadagi Katta masjidning ayvonchasi Magʻrib diniy meʼmorchiligi yodgorliklarining birinchisi hisoblanadi[2]. Uning Fotimiylar yodgorliklarining o‘ziga xos xususiyati hisoblangan tekis ravoqlar bilan bezatilganligi Ziridlar sulolasi uchun meros bo‘lib qolgan[3]. Bundan tashqari, Mahdiyadagi masjidning arxitekturasi Misr masjidlarining, xususan, al-Hakim va Мечеть аль-Акмар masjidlarining tashqi koʻrinishiga taʼsir koʻrsatganligi taʼkidlangan Qohirada[3].
Fototasvirlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
-
X asrdagi asl ayvonning tashqi ko'rinishi.
-
Katta masjid tasvirlari.
-
Hovli.
-
Masjid hovlisida xufton namozi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Great Mosque of Mahdia“. dla.library.upenn.edu. Qaraldi: 2019-yil 26-dekabr. [sayt ishlamaydi]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „Qantara - Great Mosque of Mahdiyya“. www.qantara-med.org. Qaraldi: 2019-yil 26-dekabr.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 „Discover Islamic Art - Virtual Museum - monument_ISL_tn_Mon01_21_en“. islamicart.museumwnf.org. 2021-yil 25-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 26-dekabr.
- ↑ „Mahdia | Tunisia“ (en). Encyclopedia Britannica. 2019-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 26-dekabr.
- ↑ {{{заглавие}}}.