Kalibr (qanotli raketa)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
OKR „Kalibr“
NATO kodi:SS-N-27 «Sizzler»

3M-14E raketasi, yer ustidagi nishonlarni yo'q qilish uchun mo'ljallangan suv osti kemalarini qurollantirish uchun raketa
Turi Uzoq masofaga moʼljallangan qanotli raketa
Xizmat tarixi
Qachon ishlab chiqarilgan „Novator“ Tajriba konstruktor byurosi[ru],
NITI(B) (VU)
Qurolli kuchlarida  Rossiya
 Hindiston
 Xitoy
 Jazoir
Status qurolli kuchlarda ishlatiyapti
Ishlab chiqarilish tarixi
Islab chiqarilgan 1983 yil
Islab chiqaruvchi „Novator“ Tajriba konstruktor byurosi[ru]

OKB „Kalibr“ (ilgari "Turkuaz" OKB bilan birlashtirilgan) — NATOning SS-N-27 „Sizzler“ kodifikatsiyasiga koʻra, Rossiyaning qanotli raketalari (ingliz tilidan tarjima qilinganda — juda issiq kun manoni bildiradi.[1]). OKB tomonidan ishlab chiqilgan va ishlab chiqarilgan „Novator“ .

„Kalibr“ — oilasiga mansub raketa davlat operatorlari

„Kalibr“ oilasining raketalari ikkita loyiha asosida yaratilgan:1975-yildan 1984-yilgacha boʻlgan vaqt oraligʻida yaratilgan jangovar radiusi 2500 km boʻlgan 3M10 strategik yadroviy qanotli raketa „Novator“ maxsus konstruktorlik byurosida ishlab chiqilgan va „Alfa“ kemaga qarshi raketalar tanlovida (OKB „Turkuaz“).

Dastlab, „Turkuaz“ OKB tanlovida faqat „Yaxont“ tovushdan tez kemaga qarshi raketa ishtirok etdi, ammo uni ishlab chiqish kechiktirildi va raketa qimmatga tushdi. Shu bilan birga, 3M10 loyihasi rejalashtirilgan Oʻrta va uzoq masofali yadroviy kuchlar shartnomasi tufayli muammolarga duch keldi. Va Novator konstruktorlik byurosi oʻz tashabbusi bilan 1986 yilda „KS-122“ raketasining dengiz yadrosiz versiyasi tanlovga taklif qilindi, ammo u subsonik hujum tezligi tufayli tanlov komissiyasiga mos kelmadi. . Ish davom etdi va 1990 yilda dushman mudofaa tizimlarini yorib oʻtish uchun tovushdan tez kuchaytirgichi bilan tugallangan versiya paydo boʻldi. Biroq, SSSR parchalanishining boshlanishi ushbu mahsulotni joriy etishni toʻxtatdi.

Shuningdek, parallel ravishda katta hajmli va eskirgan „Vodopad“ va "Rastrub-B " komplekslarini almashtirish uchun „KS-122“ asosida suv osti kemalariga qarshi kompleksni ishlab chiqish amalga oshirildi. Ushbu yoʻnalishdagi raketaning birinchi versiyasi 1997 yilda taqdim etildi.

„Kalibr“ oilasi raketalari birinchi marta „MAKS-93“ da keng ommaga taqdim etildi.

2019-yildan boshlab Rossiya dengiz floti „Kalibr“ raketa tizimi bilan qurollangan. Ochiq manbalardan olingan maʼlumotlarga koʻra, subsonik tezlikda uchadigan ushbu kompleksdan 3M14 qanotli raketaning maksimal otish masofasi taxminan 2000 km ga etadi. Yer usti kemalari uchun „Kalibr“-NK kompleksining varianti, suv osti kemalari uchun „Kalibr“-PL ishlab chiqilgan. „Kalibr“, xususan, 22350-loyihadagi Rossiya fregatlari, 21631-loyihadagi „Buyan-M“ korvetlari, 885-loyihadagi „Ash“ koʻp maqsadli yadro suv osti kemalari, 877 va 636.3 -loyihalarning yadrosiz suv osti kemalari va boshqa kemalar bilan qurollangan. .

2018-yilning 8-yanvarida OAVda „Kalibr“-M" raketasining o‘zgartirilgan versiyasini yaratish bo‘yicha ishlar boshlangani haqida xabarlar paydo bo‘ldi. Manbaga ko‘ra, "Dengiz kuchlari uchun maksimal otish masofasi 4500 km dan ortiq bo‘lgan eng so‘ngi yuqori aniqlikdagi kemaga asoslangan Kalibr-M qanotli raketasi ishlab chiqilmoqda. Raketani yaratish tadqiqot va ishlanmalar bosqichida va Mudofaa vazirligi tomonidan moliyalashtiriladi . Raketa — 533 mm kalibrda boʻlishi shart emas.

Manbaning qo‘shimcha qilishicha, yangi raketa xizmat ko‘rsatish bo‘yicha kalibrlardan ham kattaroq otish masofasi, ham o‘lchamlari bilan farq qiladi. "Raketa sezilarli darajada katta boʻladi, uning jangovar kallagi ogʻirligi 1 tonnaga yaqinlashadi", dedi u. Agentlik suhbatdoshining so‘zlariga ko‘ra, yangi raketa bilan fregatlardan boshlab yirik yer usti kemalarini, shuningdek, atom suv osti kemalarini jihozlash rejalashtirilgan. „Kalibr“-M quruqlikdagi nishonlarni yoʻq qilish uchun moʻljallangan oddiy va yadroviy kallaklarni olib yurishga qodir boʻladi"[2].

2019-yil 5-fevral kuni Rossiya mudofaa vaziri Sergey Shoygu AQShning INF shartnomasidagi ishtirokini toʻxtatib qoʻygani munosabati bilan 2019-2020 yillar davomida"Kalibr" majmuasining yerdagi versiyasini ishlab chiqish zarurligini eʼlon qildi[3].

Kaspiy dengizi suvidan Suriyadagi ISIS ob’ektlariga" „Kalibr“ raketalari bilan katta zarba

Raketa nomenklaturasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Kalibr“ (Klub) (E) raketa tizimining eksport modifikatsiyasining xususiyatlari keltirilgan. Rossiya armiyasi bilan xizmatga kiruvchi tizimning aniq xususiyatlari haqida ochiq malumot yoq, 885-loyihadagi yadro suv osti kemalari uchun raketalar haqidagi nashr bundan mustasno[4].

Kemaga qarshi raketalar (eksport versiyasi uchun ochiq maʼlumotlarga koʻra berilgan)


• 3M-54K / 3M-54T (3M-54KE / 3M-54TE) va 3M-54KE1 / 3M-54TE1 (standart NATO TA ga mos kelish uchun qisqartirilgan) — transportga joylashtirilgan va yuqori portlovchi penetratsion jangovar kallakka ega standart konfiguratsiya raketalari. ishga tushirish konteyner / shisha;
• 3M-54KEK (3M-54TEK) va 3M-54KEK1 (3M-54TE1K) — tashish va uchirish konteyneriga (transport va uchirish stakaniga) joylashtirilgan, oʻqitish uchun moʻljallangan, inert kallakli boshqaruv raketalari;
• 3M-54KEUD (3M-54TEUD), 3M-54KE1UD (3M-54TE1UD), 3M-54KEUS (3M-54EUS), 3M-54E1US, 3M-54KERM (3M-54TERM) va 3M-54KE1RM (3M-54TERM) −541 amaliy mashgʻulotlarni oʻtkazish va mashq qilish uchun transport va uchirish konteyneriga (tashish va uchirish kubogi) joylashtirilgan oʻquv va ekspluatatsiya, oʻquv stendlari (suyuq yoqilgʻi bilan toʻldirish boʻyicha mashgʻulotlar uchun) va kompleksning TCB dan raketalarning oʻquv va kesish maketlari. xodimlarning raketalarni ishlatish va texnik xizmat koʻrsatish koʻnikmalari;
• 3M-54KEGVM va 3M-54TEGVM — yuk ortish va tushirish operatsiyalarida xodimlarni oʻrgatish uchun moʻljallangan ogʻirlik va oʻlchamdagi maketlar.

Yerdagi nishonlarga qarshi raketalar (eksport versiyasi uchun ochiq maʼlumotlarga koʻra berilgan)


• 3M-14K / 3M-14T (3M-14KE / 3M-14TE) — tashish va uchirish konteyneriga / oynasiga joylashtirilgan yuqori portlovchi jangovar kallakli standart raketa;
• 3M-14KEK (3M-14TEK) — tashish va uchirish konteyneriga (transport va uchirish kubogi) joylashtirilgan oʻquv uchirilishi uchun moʻljallangan inert kallakli boshqaruv raketasi;
• 3M-14KEUD (3M-14TEUD), 3M-14KEUS (3M-14EUS) va 3M-14KERM (3M-14TERM) — mos ravishda oʻquv va ekspluatatsiya, oʻquv dastgohi (suyuq yoqilgʻi bilan yonilgʻi quyish boʻyicha mashgʻulotlar uchun) va mashgʻulotni kesish maketi- raketalarni ishlatish va ularga texnik xizmat koʻrsatish boʻyicha xodimlarning amaliy koʻnikmalarini oʻrgatish va mashq qilish uchun transport-uchirish konteyneriga (transport-uchirish kubogi) joylashtirilgan kompleks TCB tarkibidan raketalarni koʻtarish;

Suv osti kemalarini qurollantirish uchun suv osti kemalariga qarshi raketa 91RE1

• 3M-14TEGVM — yuk koʻtarish va tushirish operatsiyalarida xodimlarni oʻqitish uchun moʻljallangan ogʻirlik va vaznli modellar.
• Raketa-torpedo 91R1, 91RU, 91RUK (91RE1)
• Raketa-torpedo 91RT2 (91RTE2)

Taktik va texnik xususiyatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossiya Qurolli Kuchlarida xizmat koʻrsatadigan Kalibr oilasi raketalarining ishlash xususiyatlari aniq maʼlum emas.

2012 yildagi maʼlumotlarga koʻra, Kalibr raketalarining dengiz nishonlariga oʻq uzish masofasi 375 km, quruqlikdagi nishonlarga esa 2600 km[5].

Bir qator boshqa maʼlumotlarga koʻra, 3M14 masofasi 2000 km[6] dan 2600 km gacha (termoyadroviy jangovar texnikada)[7].

2016 yil 11 mart kuni Admiral Grigorovich fregatida Andreevskiy bayrogʻini koʻtarish marosimida Rossiya Harbiy-dengiz floti Qora dengiz floti qoʻmondoni ushbu kema otishma paytida 800 ming km² jangovar maydonga ega ekanligini aytdi. dengiz nishonlarida va quruqlikdagi nishonlarni otishda 7 million km². Bu kemaning taxminan 500 km radiusdagi yer usti nishonlarini, 1500 km radiusdagi yerdagi nishonlarni (yadroviy boʻlmagan kallak bilan) urish qobiliyatini koʻrsatadi[8].

2017-yil 19-oktabr kuni Rossiya Federatsiyasi Qurolli Kuchlari Oliy qo‘mondoni, Rossiya Prezidenti V.V.Putin Valday klubidagi munozaralar doirasida so‘zga chiqib, dengizda joylashgan „Kalibr“ raketa tizimining uchish masofasini — 1400 km[9] atadi.[10].

Davlat tuzilmalaridagi yuqori martabali manbalarning 2019-yil fevral oyi boshida xabar berishicha, dengizda joylashgan „Kalibr-NK“ raketasi quruqlikka uzatilsa, uchish masofasi 2,6 ming km gacha bo‘ladi. km[11].

Eksport versiyasida raketalarning taktik va texnik xususiyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Raketa 3M-54E 3M-54E1 3M-14E 91RE1 91RTE2
Tashqi koʻrinish
3M54E
3M54E
3M54E1
3M54E1
3M14E
3M14E
91RE1
91RE1
91RTE2
91RTE2
Uzunlik, m 8.22 6.20 6.20 7.65 6.20
Diametri, mm 533 533 533 533 533
Boshlangʻich vazni, kg 2000 1500 1770 2100 1200
Jang kallagi Kiruvchi yuqori portlovchi
200 kg 		Kiruvchi yuqori portlovchi
400 kg 		Yuqori portlovchi yoki kirib boruvchi kuchli portlovchi
450 kg 		Torpedo APR-3 ME Torpedo MPT-1 UME
Parvoz diapazoni 220 km 300 km 300 km[12] 50 km 40 km
Parvoz tezligi, Mach raqamlarida (M) Martda: 0,8
Maqsadga erishish: 2.9 		0,8 0,8 2.5 2.0
Traektoriya (parvoz balandligi) Yurishda: 20 m
Maqsadda: 10 m 		20 m Dengiz ustida: 20 m
Quruqlik ustida: 50-150 m 		ballistik ballistik
Nazorat tizimi INS + RLGSN INS + RLGSN INS + RLGSN
+ maʼlumotlarni tuzatish
GLONASS yoki GPS 		INS INS

ARGS-54E radar boshi[tahrir | manbasini tahrirlash]

ARGS-54E qanotli raketalarni 3M-54E raketalarining parvoz yoʻlining oxirgi qismida yer usti nishoniga aniq yoʻnaltirish uchun moʻljallangan.

Asosiy ishlash xususiyatlari


• U raketalarni bir martalik va guruhli ishlatish uchun ham ishlatilishi mumkin.
• Azimutda ± 45 ° burchaklar sektorida, +10 ° dan −20 ° gacha balandlikda nishonga raketa yoʻnalishini taʼminlaydi.
• Maksimal masofa 65 km gacha.
• Kunning istalgan vaqtida −5 °C dan +10 °C gacha boʻlgan muhit haroratida, yomgʻir va tumanda, dengiz toʻlqinlarida 6 ballgacha foydalanish mumkin.
• Ogʻirligi va oʻlchamlari maʼlumotlari:
• pardasiz vazni — 40 kg dan oshmasligi kerak;
• diametri (maksimal) — 420 mm;
• uzunligi — 700 mm[13].

ARGS-14E radar boshi[tahrir | manbasini tahrirlash]

ARGS-14E Kruiz raketalarini qarshi choralar ostida Club-N va Club-S raketalarining parvoz yoʻlining yakuniy qismida yerdagi nishonlarga aniq boshqarish uchun moʻljallangan.

Asosiy taktik-texnik ishlash xususiyatlari


• U raketalarni bir martalik va guruhli ishlatish uchun ham ishlatilishi mumkin.
• Turli traektoriyalar boʻylab +10 ° dan −2 ° gacha boʻlgan balandlikda — azimutda ± 45 ° burchaklar sektorida yer nishonlarini aniqlashni taʼminlaydi.
• Maksimal masofa 20 km gacha.
• Kunning istalgan vaqtida −50 °C dan +50 °C gacha boʻlgan muhit haroratida, har qanday geografik kenglikdagi noqulay ob-havo sharoitida foydalanish mumkin.
• Ogʻirligi va oʻlchamlari maʼlumotlari:
• pardasiz vazni — 40 kg dan oshmasligi kerak;
• diametri (maksimal) — 514 mm;
• uzunligi — 660 mm.

"Kalibr" qanotli raketa tashuvchilari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dengiz tizimlari[tahrir | manbasini tahrirlash]


• raketa tizimi „Kalibr-NK“ (Club-N), yer usti kemalarida oʻrnatilgan. 3S14 vertikal ishga tushirish moslamasiga oʻrnatilgan.
• modulli raketa tizimi Club-U, sirt kemalariga oʻrnatilgan.
• raketa tizimi Calibre-PL (Club-S), suv osti kemalarida oʻrnatilgan. 533 mm torpedo naychalariga birlashtirilgan. Kalibrli raketa raketa torpedasi boʻlib, avval torpedo ishga tushiriladi, shundan soʻng torpedo qismi chiqariladi, soʻngra raketa raketa kabi havo qismlarini kuzatib boradi[14].

Aviatsiya tizimlari[tahrir | manbasini tahrirlash]


• „Kalibr-A“ (Club-A) raketa tizimlari, samolyotlarga oʻrnatilgan.

Yer tizimlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

MZKT-7930 asosidagi Club-M oʻziyurar ishga tushirgich

500 km dan ortiq masofaga uchadigan raketalardan foydalanish sharti bilan kompleksning quruqlikdagi variantlari eng munozarali hisoblanadi, chunki ular INF shartnomasini buzishi mumkin. AQSh razvedkasi maʼlumotlariga koʻra, „Kalibr“ qanotli raketalari boʻlgan bunday komplekslar Rossiya Federatsiyasida nafaqat prototip versiyasida yaratilgan, balki foydalanishga topshirilgan va " Iskandar " OTRK bazasida ishga tushirilgan va ishga tushirishni boshqarish tizimlari ishlab chiqilgan[15][16][17]. Markaziy razvedka boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, jangovar navbatchilikda bunday raketalarning katta zaxirasiga ega boʻlgan 8 ta oʻziyurar raketalardan iborat bunday komplekslarning 2 ta boʻlinmasi mavjud. Yana bir versiyaga koʻra, ushbu komplekslar tomonidan ishlatiladigan raketa Calibre[18], balki X-101 raketasining erdagi versiyasidir.


• OTRK " Iskander-K "[16][17] (ehtimol)
• Club-K konteyner raketa tizimi . 20ft va 40ft ISO konteynerlarda integratsiya qilingan.

Tashuvchilar[tahrir | manbasini tahrirlash]

3S14 Ishga tushurgich modeli

Rossiya va xorijiy flotlarning quyidagi kemalari „Kalibr“-NK va „Kalibr“-PL oilalarining raketalari bilan jihozlangan:

Harbiy-dengiz kuchlarining sobiq bosh qoʻmondoni Viktor Chirkovning soʻzlariga koʻra, yaqin kelajakda Rossiya harbiy-dengiz flotining Sovet Ittifoqi tomonidan qurilgan koʻpgina kemalari, shu jumladan loyiha 1144 kreyserlari, 956 loyiha esmineslari va 1155 loyihasining yirik suv osti kemalariga qarshi kemalari modernizatsiya, Calibre va Onyx raketalari bilan raketa tizimlarini oladi[19].

"Soʻnggi yillarda Rossiya harbiy-dengiz kuchlarining soʻnggi kemalarida joylashtirilgan 3K14, 3M55, 9K, 3K96 raketa tizimlari, shuningdek, kichik oʻlchamli „Paket“ torpedo tizimi uchun ishga tushirish uskunalari va yuklash moslamalari ishlab chiqildi. ishga tushirilmoqda yoki ishga tushirilmoqda. 3S14 tipidagi er usti kemalari uchun vertikal ishga tushirish moslamalari oilasi NK-da 1161K, 21631, 11356M 3K14 kompleksi [KRO „Kalibr“] mahsulotlarini va NK-da 22350, 20342, 114M loyihalarini joylashtirishni taʼminlaydi. Bundan tashqari, 3M55 komplekslari [PKR „Onyx“] va 9K [PLUR — OKB Novator raketa-torpedalari] mahsulotlari. KBSM 3K14 va 9K komplekslari mahsulotlari uchun buzilmaydigan qopqoqli kompozit materiallardan tayyorlangan ommaviy ishlab chiqarilgan transport va uchirish nozullarini ishlab chiqaruvchi va yetkazib beruvchi hisoblanadi. Ushbu komplekslarning mahsulotlarini NK ishga tushirgichga yuklash uchun SM-456 tipidagi yuklash moslamalari majmualari (KSP) yaratildi"[20]. Baʼzi UKKSlarda Onyx SCRC ning qoʻllanilmasligi oʻq-dorilarning oʻlchamiga bogʻliq boʻlishi dargumon, chunki 3M14 va 3M55 (TPSsiz) taxminan bir xil uzunlikda (baʼzi manbalarga koʻra, taxminan 8,1 va 8,6 m). Ehtimol, 3S14 oʻq-dorilar yuki boshqaruv tizimi tufayli sunʼiy ravishda qisqartirilgan. Bu, ayniqsa, 20385 (Oniksli korvet) va 11356 (Onikssiz fregat)[21][22] misolida kulgili koʻrinadi.

Operatorlar[tahrir | manbasini tahrirlash]


•  Rossiya: 2012 yildan 2020 yilgacha Rossiya Federatsiyasining strategik yadro boʻlmagan kuchlariga tegishli kruiz raketalari soni 37 baravar koʻpaydi. Ushbu turdagi qurollarga dengiz bazasidagi kruiz raketalari (KRMB), „Kalibr“ aviatsiya X-101 va er osti P-500 kiradi. Hindiston
•  Hindiston
•  Xitoy

Jangovar foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

2016-yil 15-noyabr kuni Suriyadagi terrorchilar ob’yektlarining „Kalibr“ va „Bastion“ kruiz raketalarini ishga tushirish va magʻlub etish

Suriyada jangovar foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kalibr oilasining qanotli raketalari bir necha marta[23] Rossiya qoʻshinlari tomonidan Suriyada[24][25][26] qoʻllanilgan, bu erda ular birinchi marta janglarda ishlatilgan[24] .

Suriya kampaniyasi paytida KR „Kalibr“ ning uchirilishi
Sana Raketa Miqdori Tashuvchi Maqsad
07.10.2015 3M14T 26 RK " Dogʻiston "
RTO " Grad Sviyajsk "
RTO " Uglich "
RTO " Velikiy Ustyug " 		Suriyadagi 1500 km dan ortiq masofadagi 11 ta nishon[24]
20.11.2015 3M14T oʻn sakkiz Kaspiy flotiliyasining kemalari Suriyaning Raqqa, Idlib va Halab viloyatlaridagi terrorchilarning 7 ta nishoni uchun[27]
08.12.2015 yil 3M14K toʻrtta " Rostov-na-Don " dizel-elektr suv osti kemasi Suriyaning Rakka hududidagi „Islomiy davlat“ terrorchilarining ikkita asosiy nuqtasiga hujum[28][29]
19.08.2016 3M14T 3 RTO " Zeleny Dol "
RTO " Serpuxov " 		„Jebhat an-Nusra“ terrorchilik guruhining Suriyadagi maqsadlariga koʻra[30]
11/15/2016 3M14T 3 " Admiral Grigorovich " fregati Suriyaning Idlib va Homs viloyatlaridagi terrorchilar haqida[31]
31.05.2017 3M14T/K toʻrtta TFR " Admiral Essen "
" Krasnodar " dizel-elektr suv osti kemasi 		Palmira sharqida joylashgan jangarilar pozitsiyalariga koʻra
23/06/2017 3M14T/K 6 Frigate „Admiral Essen“
„Admiral Grigorovich“ fregati
„Krasnodar“ dizel-elektr suv osti kemasi 		Suriyadagi „Islomiy davlat“ (ID) nishonlariga hujum[32]
09/05/2017 3M14T 6 Frigate „Admiral Essen“ IShIDning Suriyadagi Deyr-az-Zor hududidagi obyektlariga ko‘ra[33]
14.09.2017 3M14K 7 " Velikiy Novgorod " dizel-elektr suv osti kemasi
" Kolpino " dizel-elektr suv osti kemasi 		IShID guruhining Suriyadagi obyektlari haqida.
Zarba masofasi 500 dan 670 km gacha[34]
22.09.2017 3M14K 3 „Veliy Novgorod“ dizel-elektr suv osti kemasi „Jebhat an-Nusra“ terrorchilik guruhining Idlib viloyatidagi obyektlarida.
Nishonlarga masofa taxminan 300 km[35][36] edi.
05.10.2017 3M14K oʻn „Veliy Novgorod“ dizel-elektr suv osti kemasi
„Kolpino“ dizel-elektr suv osti kemasi 		Rossiyada Suriyada taqiqlangan IShID guruhining terrorchilarini Kalibr qanotli raketalari bilan nishonga olish[37]
31.10.2017 3M14K 3 „Veliy Novgorod“ dizel-elektr suv osti kemasi IShID jangarilarining Al-Bukemal viloyatidagi Dayr-az-Zor provinsiyasidagi obyektlariga ko‘ra[38][39]
03.11.2017 3M14K 6 „Kolpino“ dizel-elektr suv osti kemasi IShID jangarilarining Al-Bukemal viloyatidagi Dayr-az-Zor provinsiyasidagi obyektlariga ko‘ra[40][41]

Ukrainada jangovar foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Kalibr" qanotli raketalari rus qoʻshinlari tomonidan urushning birinchi kunidan boshlab ishlatilgan. Mutaxassislarning taʼkidlashicha, zarbalar Ukraina qurollarini yoʻq qilish zonalaridan tashqarida joylashgan Rossiya dengiz flotining kemalari va suv osti kemalari tomonidan amalga oshirilgan[42][43]. Shunday qilib, birinchi kunida kamida 30 ta raketa uchirilganligi, asosiy maqsadi Ukraina mudofaasini zaiflashtirish ekanligi taʼkidlandi[44][42] . Bu qanotli raketalar, shuningdek, Ukrainaning Nikolaev yaqinidagi yoqilgʻi omborlariga, Chernigov viloyatining Nijin shahridagi tanklarni taʼmirlash va texnik xizmat koʻrsatish ob’ektlariga[43], shuningdek, Shimoliy va Sharqiy Ukrainadagi radar stansiyalari, qoʻmondonlik punktlari va aerodromlarga[42] zarba berdi.

Mart oyida ekspertlar Kalibr qanotli raketalari, ehtimol, Ukraina gʻarbidagi nishonlarga, shuningdek, keyinchalik RF Qurolli Kuchlari tomonidan amalga oshirilgan Polshadan qurol yetkazib berish yoʻllariga qarshi xuddi shunday zarbalar berishda foydalanishda davom etishini taʼkidladilar[42].

Ukraina rasmiylari Rossiya Qurolli Kuchlari urushning dastlabki haftalarida Kalibr raketalari zaxirasini tugatadi deb umid qilishgan, ammo ekspertlarning taʼkidlashicha, Rossiya qanotli raketalarining davom etayotgan zarbalari bu hisob amalga oshmaganligini va Ukrainadagi nishonlarga hujumlar davom etmoqda.[43]. Garchi ulardan foydalanishni davom ettirishda muhim nuqta — bu Rossiya yangi raketalarni omborlardan jangovar boʻlinmalarga etkazib berishni tashkil qiladimi va ularni ishlab chiqarishni koʻpaytiradimi[43] .

Mutaxassislarning fikriga koʻra, Kalibr raketalari ruscha, ehtimol ancha ilgʻor, Amerikaning Tomahawk qanotli raketasining analogidir va Ukraina havo mudofaasini osonlikcha engib oʻtishga qodir[42]. Raketaning pastdan uchishi, parvoz paytida boshqarilishi va manevrlanishi, havo hujumiga qarshi mudofaa radarlaridan qochishi mumkinligi, uni Ukraina havo mudofaasi bilan urish vazifasini juda qiyinlashtiradi[43] va ukrainaliklar oxir-oqibat Kalibrga qarshi himoyasi yoʻqligini aniqlaydilar.[42] . Mutaxassislarning taʼkidlashicha, yuqori aniqlikdagi uzoq masofali raketalardan foydalanish Rossiyaning yangi urush usuli hisoblanadi[43] .

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]


• R-500
• Kh-55/555
• Kh-101/102
• BGM-109 Tomahawk
• AGM-158JASSM
• Bo'ron soyasi/SCALP
• Zirkon (3M22)

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]


• „Club-N“, „Club-S“ (Club-N, Club-S), raketa tizimlari
• Loyiha 885 „Ash“ sayti „Stealth Machines“
• Yuqori aniqlikdagi qanotli raketa 3M-14E
• 91RE1 va 91RE2 suv osti kemalariga qarshi raketalar
• Kemaga qarshi raketa 3M-54E / 3M-54E1
• Видео: Club-K Контейнерный комплекс ракетного оружия YouTubeda
• Видео: Club-M Береговой комплекс ракетного оружия YouTubeda
• Видео: Универсальный корабельный стрельбовой комплекс YouTubeda
• Видео: Пуски и поражение крылатыми ракетами комплексов «Калибр» и «Бастион» объектов террористов в Сирии YouTubeda
• Suriyada IShIDga qarshi hujum Rossiyaning „Tomaqavk“laridan janglarda foydalanishning birinchi holati bo‘ldi.
• Kruiz raketasi modeli tasviri — http://etpgpb.ru/procedure/tender/etp/63723 (Wayback Machine saytida 2016-08-21 sanasida arxivlangan)
• Nima uchun Rossiyaning dushmanlari Kalibr qanotli raketasidan qoʻrqishadi — Nima uchun Rossiya dushmanlari Kalibr qanotli raketasidan qoʻrqishadi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Sizzler definition and meaning | Collins English Dictionary“.
  2. ↑ „Источник: в России разрабатывают новую крылатую ракету "Калибр-М"“. ТАСС. Qaraldi: 2019-yil 14-yanvar.
  3. ↑ „Шойгу поставил задачу создать сухопутную версию "Калибра" до конца 2020 года“. ТАСС. Qaraldi: 2019-yil 12-fevral.
  4. ↑ „АПЛ «Северодвинск» вооружат уникальной сверхзвуковой крылатой ракетой“. vz.ru.
  5. ↑ „Каспий будет охранять новый корабль с ракетным комплексом «Калибр-НК»“. Росбалт. Qaraldi: 2016-yil 21-mart.
  6. ↑ „ВМФ: крылатые ракеты «Калибр» имеют дальность поражения до 2 тысяч км“. РИА Новости (2015-yil 24-oktyabr).
  7. ↑ „Меч Каспия - ракетный комплекс ”Калибр-НК” | Центр военно-политических исследований“. eurasian-defence.ru.
  8. ↑ Россия 24. „Новый фрегат «Адмирал Григорович» ждут в Севастополе“ (2016-yil 11-mart). Qaraldi: 2016-yil 21-mart.
  9. ↑ „Путин: У России есть ракеты, летающие подальше «Калибров»“. eadaily.com.
  10. ↑ „Путин: У России есть ракеты, летающие подальше «Калибров»“. eadaily.com.
  11. ↑ {{{заглавие}}}.
  12. ↑ „Высокоточная крылатая ракета 3М-14Э“. ИС «Ракетная техника». БГТУ «Военмех» им. Д.Ф. Устинова. Qaraldi: 2015-yil 7-oktyabr.
  13. ↑ „НПП «Радар ММС» | Katalog produksii Radiolokatsionnaya golovka ARGS-54E“. 2016-yil 13-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 12-oktyabr.
  14. ↑ „Подводная лодка "Великий Новгород" нанесла 14 ударов "Калибрами" по сирийским боевикам“. avia.pro.
  15. ↑ Dave Majumdar. „Russia's Dangerous Nuclear Forces are Back“ (en). The National Interest. Qaraldi: 2017-yil 24-fevral.
  16. ↑ 16,0 16,1 „Якобы развернута, будто бы нарушила“. Qaraldi: 2017-yil 24-fevral.
  17. ↑ 17,0 17,1 Афанасьев, Михаил. „Не смешите мои «Искандеры»: США хотят наказать РФ за «неправильную» ракету“. Федеральное агентство новостей No.1. 2017-yil 6-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 24-fevral.
  18. ↑ Ведомости. „США: Россия получила ракету, нарушающую договор РСМД“ (2017-yil 14-fevral). Qaraldi: 2017-yil 24-fevral.
  19. ↑ „Россия модернизирует старый антипиратский флот“. Известия. Qaraldi: 2016-yil 21-mart.
  20. ↑ ОАО «КБСМ». 70 лет, КБСМ для ВМФ, 2015 — 51—52 bet. 
  21. ↑ „Комплекс 3К-14 / С-14 Калибр, ракеты 3М-54 / 3М-14 - SS-N-27 / SS-N-30 SIZZLER | MilitaryRussia.Ru — otechestvennaya voennaya texnika (posle 1945g.)“. militaryrussia.ru. Qaraldi: 2017-yil 27-sentyabr.
  22. ↑ navy_korabel. „КБСМ: УКСК с «Ониксом» и без“. Флот открытого океана: третья попытка (2017-yil 21-avgust). Qaraldi: 2017-yil 24-avgust.
  23. ↑ Primenenie krilatix raket „Kalibr“ v siriyskoy kampanii. Dose
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 „Российским "Калибром" по Сирии: зачем это было надо?“. eadaily.com (8 окт. 2015 г.).
  25. ↑ „МРК «Зелёный Дол» и «Серпухов» выполнены пуски крылатых ракет «Калибр» по целям террористической группировки «Джебхат ан-Нусра» на территории Сирии“. function.mil.ru (2016-yil 19-avgust). Qaraldi: 2016-yil 19-avgust.
  26. ↑ „Пуск ракет «Калибр» с фрегата «Адмирал Григорович»“. www.youtube.com.
  27. ↑ „Каспийская флотилия выпустила 18 ракет "Калибр" по ИГ в Сирии. ВИДЕО - РИА Новости, 02.03.2020“.
  28. ↑ „Россия впервые нанесла удар по ИГ с подводной лодки“. www.ntv.ru.
  29. ↑ Rossiya nanesla udar po IG s podvodnoy lodki
  30. ↑ „МРК «Зеленый Дол» и «Серпухов» выполнены пуски крылатых ракет «Калибр»“.
  31. ↑ „Новейший фрегат «Адмирал Григорович» ударил «Калибром» по террористам в Сирии“.
  32. ↑ „Два фрегата и подлодка «Краснодар» выпустили шесть «Калибров» по террористам в Сирии“.
  33. ↑ „Admiral Essen“ unichtojil „Kalibrami“ obʼekti IG v Sirii
  34. ↑ „Российские подлодки атаковали «Калибрами» позиции террористов в Сирии“ (ru). РИА Новости. Qaraldi: 2017-yil 14-sentyabr.
  35. ↑ „Российская подлодка нанесла удар ракетами «Калибр» по террористам в Сирии“.
  36. ↑ „Российская подлодка «Калибрами» уничтожила пытавшихся захватить военных полицейских в Хаме“. vz.ru.
  37. ↑ Voenniy ekspert: „Kalibri“ atakuyut samie vajnie obʼekti terroristov v Sirii
  38. ↑ Рычагов, Михаил „Подлодка «Великий Новгород» нанесла залповый ракетный удар «Калибрами» по террористам в Сирии“. tvzvezda.ru (31 окт. 2017 г.).
  39. ↑ Рычагов, Михаил „Кадры пуска ракет «Калибр» российской подлодкой из подводного положения“. tvzvezda.ru (31 окт. 2017 г.).
  40. ↑ „Ту-22М3 и подлодка «Колпино» ВС России нанесли удар по боевикам ИГ в Сирии“ (ru). ТАСС. Qaraldi: 2017-yil 3-noyabr.
  41. ↑ „Видео ракетных ударов ВКС РФ в Сирии“ (ru). tass.ru (2017-yil 3-noyabr). Qaraldi: 2017-yil 3-noyabr.
  42. ↑ 42,0 42,1 42,2 42,3 42,4 42,5 Brent M. Eastwood. „Kalibr: Russia's Very Own 'Tomahawk' Cruise Missiles Is Hitting Ukraine“ (en-US). 19FortyFive (2022-yil 8-mart). Qaraldi: 2022-yil 5-may.
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 43,3 43,4 43,5 Brent M. Eastwood. „Putin's Revenge: Russia Is Hitting Ukraine with Mach 3 Kalibr Cruise Missiles“ (en-US). 19FortyFive (2022-yil 21-mart). Qaraldi: 2022-yil 5-may.
  44. ↑ „Russia attacks Ukraine: Kalibr cruise missiles 'tested' in Syrian battlefield“ (en). WION. Qaraldi: 2022-yil 5-may. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kalibr_(qanotli_raketa)&oldid=3732453" dan olindi