Johor bo‘g‘ozi

Johor boʻgʻozi (Tebrau boʻgʻozi, Johor boʻgʻozlari, Selat Johor, Selat Tebrau va Tebrau Reach nomlari bilan ham tanilgan, shuningdek Johore Strait deb ham yoziladi) — Janubi-Sharqiy Osiyoda joylashgan xalqaro oqim boʻgʻozi boʻlib, Singapur va Malayziya yarimoroli oʻrtasida joylashgan.

Geografiyasi

Boʻgʻoz shimolda Malayziya yarimorolidagi Johor shtatini janubda Singapur va uning orollaridan ajratib turadi. U gʻarbda Malakka bo‘g‘ozi, janubi-sharqda esa Singapur bo‘g‘ozi bilan tutashadi.

Johor daryosining quyilish joyi va deltasi Malayziyaning shimoli-sharqiy qismida joylashgan.

Koʻpriklari

Hozirda boʻgʻozni kesib oʻtuvchi ikkita koʻprik mavjud. Oddiy „Koʻprik“ nomi bilan tanilgan Johor-Singapur koʻprigi Johor Bahru va Singapurdagi Vudlendsni (Woodlands) bogʻlaydi. Malayziya-Singapur ikkinchi bogʻlanish koʻprigi esa boʻgʻozning gʻarbrogʻida joylashgan boʻlib, Malayziyadagi Iskandar Puterini Singapurdagi Tuas bilan bogʻlaydi.

2003-yilda Malayziya mavjud „Koʻprik“ning oʻrniga yangi koʻprik qurish istagini bildirdi, ammo Singapur bilan muzokaralar muvaffaqiyatli yakunlanmadi. Oʻzgarishning asosiy sabablari quyidagicha edi:

a yangi koʻprik boʻgʻozning ikkala tomonida suvning erkin oqimini taʼminlardi. Avvalgi „Koʻprik“ qurilishi bilan bu oqim sunʼiy ravishda ikkiga boʻlingan edi (bu esa kemalarga Singapur portini chetlab oʻtishga imkon berar edi);

a yangi koʻprik Johor Bahrudagi tirbandlikni kamaytirishga yordam berar edi.

2003-yil avgustida Malayziya yumshoq qiyalikli, egri shakldagi koʻprik qurish rejasini eʼlon qildi, u Singapur tomonidagi mavjud Causeway bilan tutashishi kerak edi. Rejaga temiryoʻl liniyasi uchun aylanma koʻprik ham kiritilgan edi.

Biroq 2006-yilga kelib, Malayziya koʻprik qurish rejasidan voz kechdi. Bunga sabab, Singapur koʻprik qurilishiga rozilik bildirish evaziga muzokaralarga boshqa ikki tomonlama masalalarni, jumladan Singapur havo kuchlarining Malayziya havo hududidan foydalanishi hamda Malayziyadan suv va qum resurslarini sotib olish kabi masalalarni kiritishni taklif etgani boʻldi. Malayziya esa bu taklifni oʻz suverenitetiga tahdid sifatida qabul qildi^[1].

Boshqa taklif etilgan koʻprik loyihalari orasida Johor Bahru-Singapur tezkor tranzit tizimi va Kuala-Lumpur-Singapur yuqori tezlikdagi temir yoʻli mavjud. Bu ikki loyihaning qurilishi 2019-yilda boshlanishi kutilgan edi. Biroq, 2018-yilda Malayziyada siyosiy rahbariyatning oʻzgarishi hamda Najib Razak boshqaruvi davrida toʻplangan davlat qarzlarini kamaytirish boʻyicha davom etayotgan harakatlar tufayli loyihalar kechiktirildi^[2]^[3].

Irmoqlari

Johor boʻgʻoziga quyiladigan asosiy irmoqlar:

Johor daryosi
Pelentong daryosi
Pulai daryosi
Segget daryosi
Tebrau daryosi
Sungai Sengkuang
Sungai Haji Rahmat
Sungai Kempas
Sungai Sri Buntan
Sungai Abd Samad
Sungai Air Molek
Sungai Stulang
Sungai Setanggong
Sungai Tampoi
Sungai Sebulong
Sungai Bala
Sungai Pandan
Sungai Tengkorak
Sungai Senibong

Malay tilida Sungai soʻzi „daryo“ degan maʼnoni anglatadi.

Ekologiyasi

Johor bo‘g‘ozi sezilarli darajada ifloslangan^[4].

Hudud, shuningdek, Malayziya va Singapur o‘rtasidagi ekologik nizolarning manbai hisoblanadi. Bunga “Ko‘prik” ikki tomonida olib borilayotgan yerlarni qaytarib olish loyihalari sabab. Ayrim manbalarda qayd etilishicha, bunday loyihalar Malayziya tomonidagi dengiz chegarasiga, kema qatnov yo‘llariga va suv ekologiyasiga ta’sir ko‘rsatishi mumkin^[5]. Shuning uchun, masalan, “O‘rmon shahar” loyihasida bo‘lgani kabi, har qanday qurilishdan oldin Atrof-muhitga ta’sirni baholash (EIA) o‘tkazilishi talab qilinadi^[6].

Yerlarni qaytarib olish ishlari bo‘g‘ozda yashovchi va shu yerda oziqlanadigan dugonglarning yashash joyi va oziq manbalarini xavf ostiga qo‘yishi ham mumkin.

Tarixi

Johor bo‘g‘ozi Ikkinchi jahon urushi davrida ikki marta Victoria Cross ordeni bilan bog‘liq voqeaga guvoh bo‘lgan. Bu mukofot Leytenant Ian Edward Fraser va Yetakchi dengizchi vazifasini bajaruvchi James Joseph Magennisga berilgan. Ular 1945-yil 31-iyulda 9 850 tonnalik yapon kreyseri Takaoni cho‘ktirganliklari uchun taqdirlangan^[7].

Qiziqarli joylar

Johor bo‘g‘ozidagi eng mashhur sayyohlik maskanlaridan biri — Lido Beach. U Johor Bahru shahrida, Malayziya tomonida joylashgan^[8]^[9]. Bu yerda mehmonlar 2 km uzunlikdagi sohil bo‘ylab piyoda yurish yoki velosipedda sayr qilishlari mumkin. Sohil bo‘yida ko‘plab restoranlar va oziq-ovqat do‘konlari ham mavjud.

Manbalar

↑ „Singapore objected to bridge to replace Causeway“ (2003-yil 17-fevral). 2003-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
↑ Nur Asyiqin Mohamad Salleh. „JB-Singapore RTS link still on, says minister“ (en). The Straits Times (2018-yil 31-may). Qaraldi: 2019-yil 24-avgust.
↑ „KL-Singapore High-Speed Rail formally postponed; service targeted to start by Jan 2031“ (en). CNA. 2018-yil 5-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 24-avgust.
↑ „Clean-up of Johor Straits to begin in September“. AsiaOne (2008-yil 16-iyun). 2016-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 18-fevral.
↑ Chong, Zi Liang. „Singapore concerned over Johor Strait projects“. AsiaOne. Qaraldi: 2016-yil 18-fevral.
↑ „Press Releases“. MINISTRY OF THE ENVIRONMENT AND WATER RESOURCES. 2016-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 18-fevral.
↑ Andoza:London Gazette
↑ „Reclaimed land in JB caves in“. The Star (2010-yil 14-noyabr). 2016-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 18-fevral.
↑ „Malaysian workers use risky shortcut to evade Causeway jam“. Sin Chew Daily (2015-yil 21-iyun). 2015-yil 22-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 18-fevral.

Havolalar

Vikiomborda Straits of Johor mavzusiga oid fayllar bor

[1] „Singapore objected to bridge to replace Causeway“ (2003-yil 17-fevral). 2003-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan.

[2] Nur Asyiqin Mohamad Salleh. „JB-Singapore RTS link still on, says minister“ (en). The Straits Times (2018-yil 31-may). Qaraldi: 2019-yil 24-avgust.

[3] „KL-Singapore High-Speed Rail formally postponed; service targeted to start by Jan 2031“ (en). CNA. 2018-yil 5-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 24-avgust.

[4] „Clean-up of Johor Straits to begin in September“. AsiaOne (2008-yil 16-iyun). 2016-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 18-fevral.

[5] Chong, Zi Liang. „Singapore concerned over Johor Strait projects“. AsiaOne. Qaraldi: 2016-yil 18-fevral.

[MEWR18022016-6] „Press Releases“. MINISTRY OF THE ENVIRONMENT AND WATER RESOURCES. 2016-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 18-fevral.

[Gazette-7] Andoza:London Gazette

[LidoReclaimation-8] „Reclaimed land in JB caves in“. The Star (2010-yil 14-noyabr). 2016-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 18-fevral.

[Lido-9] „Malaysian workers use risky shortcut to evade Causeway jam“. Sin Chew Daily (2015-yil 21-iyun). 2015-yil 22-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 18-fevral.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]