Jeyn Seymour
| Jeyn Seymour | |
|---|---|
 | |
| Tugʻilishi | 1508-yil |
| Vafoti |
1537-yil 12-noyabr Hampton Court saroyi, Angliya |
| Dafn etilgan joy |
Avliyo Jorj ibodatxonasi, Vindzor qal'asi |
| Turmush oʻrtogʻi | Henry VIII |
| Farzandlari | Edvard VI |
| Uy | Seymour |
| Otasi | John Seymour |
| Onasi | Margery Wentworth |
| Dini | Katolik cherkovi |
 | |
Jane Seymur (inglizcha: Jane Seymour ; - Angliya qiroli Genrixning uchinchi xotini. Uka -singillari Edvard Seymur, Tomas Seymur va Elizabet Seymur.
Seymurlar oilasi qadimgi zodagonlar oilasiga mansub[1] kuchli aristokratik urugʻlar, xususan, Xovardlar oilasi bilan bogʻliq edi. Anna Boleynning onasi Elizabet Xovard xonim Jeynning onasining amakivachchasi edi, Jeyn va Anna ikkisi amakivachchalar edi. Seymurlar kamtarona hayot kechirishni afzal koʻrishgan, garchi ser Jon Seymur yoshligida qirol Genrix VII ning saroy aʼyonlaridan biri boʻlgan. Bir nechta harbiy yurishlarda qatnashgan[2]. Uning rafiqasi Margaret Ventvort (yoki Margeri Uentvort) Genrix VII saroyidagi eng eʼtiborli xonimlaridan biri va shoir Jon Skeltonning do‘sti[3] edi.
Boʻlajak qirolicha otasining Uilshirdagi Vulfxall mulkida tugʻilib oʻsgan deb ishoniladi. Uning tugʻilgan sanasini aniqlash juda qiyin, ammo koʻpchilik tadqiqotchilar u 1508 yoki 1509[4] da tugʻilgan va ser Jon va Ledi Margaretning qizlarining eng kattasi boʻlganini taʼkidlab kelishadi.
Qirolning oldingi xotinlaridan farqli oʻlaroq, Jeyn oʻrtacha maʼlumotga ega edi, u faqat oʻqish va yozishni bilar edi. 16-asrda zodagon oilalardan boʻlgan qizlarni tarbiyalashda asosiy eʼtibor xotin-qizlarning tikuvchilik, uy-roʻzgʻorchilik kabi anʼanaviy faoliyatiga qaratildi.
U birinchi marta sudda 1520-yillarning oʻrtalarida Aragonlik Ketrinni kutayotgan ayol sifatida paydo boʻlgan. Uning akasi Edvard Seymur oʻsha vaqtga kelib saroy aʼzosi sifatida bir oz muvaffaqiyatga erishgan edi: bolaligida u „fransuz qirolichasi“ Meri Tyudorning mulozimlari sahifasida xizmat qilgan va Angliyaga qaytib kelganida, qirol va kardinal Volsi qoʻl ostida turli lavozimlarda ishlagan.
1533-yilda Genrix va Ketrinning nikohi qirolning Anne Boleyn bilan nikohi bekor qilinganidan soʻng bo‘lib o‘tdi. Jeyn va uning singlisi Elizabet yangi qirolichaning shtabiga o'tkazildi.
1533-yil yozida imperator Charlzning elchisi Eustache Chapuis, qirolicha Anna „tashvishga tushib qolgani sababsiz emas“[5], deb hisobotlarda qayd etdi. Qirolning kutayotgan xonimlar bilan qisqa muddatli aloqalari dastlab uning mavqeiga hech qanday xavf tugʻdirmadi, lekin qizi Elizabet (koʻp kutilgan oʻgʻli oʻrniga) tugʻilgandan keyin va bir nechta homilasidan ayrilganidan keyin Genrix xotinidan uzoqlasha boshladi. 1535-yil sentabrda qirol va qirolicha mamlakat boʻylab sayohat qilish chogʻida Seymurlarning meros mulki boʻlgan Vulfxallda toʻxtashdi. Aynan oʻsha erda Genrix birinchi marta uy egasining qizi Jeyn Seymurga eʼtibor qaratgan. U tashqi koʻrinishida ham, feʼl-atvorida bobida ham Annaning mutlaqo teskarisi edi: sargʻish sochlar, rangpar yuz, vazmin va kamtarin feʼl atvor. Agar hamma ozgʻin, qora sochli va qora koʻzli, bundan tashqari, beadab va injiq Annani jodugarga qiyoslagan boʻlsa, Jeyn axloq va kamtarlik timsoli boʻlgan yorqin farishtaga oʻxshardi.
Tarixchilar Jeyn va Genrix oʻrtasidagi birinchi uchrashuv uchun har xil sanalarni aytishadi, lekin shubhasiz, ular Geynrixning Vulfholga tashrifidan oldin ham bir-birlarini tanishgan. 1533-yil Rojdestvo bayramida qirol bir necha kutuvchi xonimlarga sovgʻalar bergani cherkov daftarlaridagi yozuvlardan maʼlum boʻlib, ular orasida Seymur xonim ham bor edi[6].
Jeynning katta akalari — Edvard va Tomas qirol ularning singlisiga hamdard ekanini payqab, imkon qadar birga vaqt oʻtkazishlari uchun qoʻllaridan kelganini qilishdi. Bundan tashqari, 1535-yil oxiriga kelib Genrix va Anna oʻrtasidagi munosabatlar juda taranglashgani aniq boʻldi va qirol u bilan ajrashish haqida oʻylay boshladi. Jeyn va uning atrofidagilar uni Anna bilan nikohining notoʻgʻri ekanligi tobora koʻproq oʻylashga majbur qilishdi va tez orada u allaqachon „sehr bilan bu nikohga jalb qilingan“ va „boshqa xotin olishi kerak“ deb ochiq eʼlon qildi[7].
1536-yil mart oyida Genri Jeynga ochiqchasiga sovgʻalar berdi va u bilan birga bayramlarga tashrif buyurdi, bu malikaning gʻazabiga sabab boʻldi. Saroy aʼzolari yangi sevimliga hurmat koʻrsatishga shoshilishdi, Annaning barcha tarafdorlari uni tark etishdi. 1536-yil yanvar oyida Anna yana bir homilasidan ayrilganidan soʻng, uning taqdiri hal qilindi: u oʻsha yilning 19-mayda „vatanga xiyonat va zino“ degan soxta ayblov bilan boshini kesib tashladi.
= "Itoat qilishga va xizmat qilishga tayyormiz"[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ann Boleyn qatl etilgandan soʻng, qirolning shaxsiy kengashi unga tezda oʻziga yangi xotin topishni tavsiya qilishdi. Bu odatiy rasmiyatchilik edi, chunki 20-mayda, Anna oʻlimidan keyingi kun Genrix va Jeyn yashirincha unashtirilgan va 30-may kuni Kenterberi arxiyepiskopi Tomas Krenmer Uaytxoll cherkovida ularni nikohlagandi. 4-iyun kuni u rasman Angliya qirolichasi deb eʼlon qilindi, ammo Genrix yangi turmush oʻrtogʻi bepusht emasligiga ishonch hosil qilguncha unga toj kiydirishga shoshilmadi.
Qirolicha sifatida Jeyn deyarli hammaga mos edi: mehribon, sokin, taqvodor va bundan tashqari, u eski dinning izdoshi boʻlib qoldi va sharmanda qilingan malika Meri bilan hamdard edi. Faqat protestantizm tarafdorlari Jeyn cherkov islohotlariga qarshilik qilishidan qoʻrqib, norozi boʻlib qolishdi. Ammo u siyosatdan uzoq edi. U faqat bir marta " Muborak ziyorat „[8] ishtirokchilari uchun Genrixga qarshi turishga jur’at etdi va Genrixga hech boʻlmaganda baʼzi monastirlarni qayta tiklashni iltimos qilib, uning gʻazabini qoʻzgʻatdi. Podshoh unga keskin baqirdi va oldingi malika buning uchun oʻz hayoti bilan tovo toʻlaganini eslatib, davlat ahamiyatiga ega boʻlgan ishlarga aralashmaslikni buyurdi[9].
Jeyn qirolning harakatlariga boshqa taʼsir oʻtkazishga urinmadi. Bundan buyon uning hayotining mazmuni unga toʻgʻri oilaviy muhitni yaratish istagi edi. „Itoat qilishga va xizmat qilishga tayyor“ (inglizcha: Bound to obey and serve) — bunday shiorni yangi malikaning tanlovi edi va unga umrining oxirigacha amal qildi. U koʻp vaqtini kutayotgan xonimlari bilan tikuvchilik bilan oʻtkazdi, ularning eng yaqinlari singlisi Elizabet va Edvardning rafiqasi Enn Seymur xonim edi. Jeynning iltimosiga koʻra, qirol oʻzining toʻngʻich qizi Meri xonimga 1536-yilning yozida sudga qaytishga ruxsat berdi (uni hujjatga imzo chekishga majbur qilgandan soʻng, u Genrixni Angliyadagi cherkov boshligʻi deb tan olgan va uning Aragonlik Ketrin bilan nikoh haqiqiy emas deb topilgan edi) va 1536-yil Rojdestvoda oilasining toʻliq tarkibi bilan uchrashdi, shu jumladan Meri taklifi bilan Xertfordshirdan olib kelingan kichkina xonim Elizabet ham qirollik saroyida edi.
1537-yilning bahorida Jeyn Genrixga homiladorligi haqida xabar berdi. Podshoh xotinini misli koʻrilmagan gʻamxoʻrlik qila boshladi va uning barcha talablari injiqliklarini bajo keltirdi. Qirolichani mamnun qilish uchun u hatto uning akasi Edvardni Maxfiylik kengashi aʼzosi etib tayinladi.
Sentabr oyida u Xempton sudiga koʻchib oʻtdi va 1537-yil 12-oktabrda Jeyn oʻzining oʻgʻli — Uels shahzodasi Edvardni dunyoga keltirish orqali qirolning orzusini amalga oshirdi. Bir necha kundan keyin qirolichaning ahvoli yomonlashdi va 24-oktabrda u tugʻruqdan keyingi isitmadan vafot etdi. U Vindzor qasridagi Avliyo Jorj ibodatxonasiga dafn qilindi.
Genrix VIIIning soʻzlariga koʻra, Jeyn Seymur uning eng sevimli xotini edi. Oʻlimidan oldin uning yoniga dafn qilishni vasiyat qilgan[10].
Sanʼatdagi tasvir[tahrir | manbasini tahrirlash]
Musiqada:
- Gaetano Donizettining " Anna Boleyn " (1831) romanida asosiy qahramonlardan biri Jeyn Seymurdir.
- Ingliz rokchilarining mashhur balladasi The Rolling Stones «Lady Jane»[en] Jeyn Seymur haqida hikoya qiladi va qirol Genrining maktublariga asoslangan. VIII. Qoʻshiqda Anna Boleyn (Anna lady Anne) va uning singlisi Meri (Mary) haqida ham aytilgan. Uch ayolning har biri oʻzlariga bagʻishlangan oʻz sheʼrlariga ega.
- „Jeyn Seymur“ The Six Wives of Henry VIII albomidagi treklardan biridirThe Six Wives of Henry VIII (1973) ingliz musiqachisi Rik Ueykman.
- «The Death of Queen Jane»[en] ingliz balladasi boʻlib, uning asosiy mavzusi qirolicha Jeynning qiyin tugʻish holati va keyingi oʻlimi holatlarini tasvirlaydi. Balada matniga koʻra, Jeyn tugʻilishi paytida qirol Genri jarrohlik aralashuviga rozilik berish uchun yuboriladi, bu esa uni qiyin tanlov oldiga qoʻyadi: merosxoʻrni yoki uning sevimli xotinini qurbon qilish, chunki oʻsha davrda bunday operatsiya deyarli boʻlmagan. muqarrar ravishda tugʻruq paytida ayolning oʻlimiga olib keldi.
Oskar Isaak, Mariya Doyl-Kennedi, Alfred Deller („Qirol Genri“ nomi ostida) va boshqa koʻplab musiqachilar tomonidan yozilgan balladaning koʻplab zamonaviy versiyalari mavjud.
Kinematografiyada:
- Birinchi marta Jeyn Seymur obrazi 1920-yilda nemis filmi Ann Boleynda Aud Egede-Nissen tomonidan ekranda gavdalantirilgan.
- 1933-yilda rejissor Aleksandr Kordaning "Genrixning shaxsiy hayoti " filmida.<span about="#mwt99" data-cx="[{"adapted":true,"targetExists":true}]" data-mw="{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Nbsp","href":"./Andoza:Nbsp"},"params":{},"i":0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwvw" typeof="mw:Transclusion mw:Entity"> </span>VIII "Jeyn rolini britaniyalik aktrisa Vendi Barri, Geynrixni esa Charlz Lotton ijro etgan.
- 1969-yilda suratga olingan „ Annaning ming kuni“ filmida Jeyn Seymur kichik qahramon (aktrisa Lesli Paterson) rolini oʻynaydi.inglizcha: Lesley Paterson). Genri rolini Richard Burton, Enn Boleyn esa Jenevyev Bujold oʻynagan.
- 1972-yilda Geynrix filmiga moslashtirilgan VIII va uning olti xotini" (inglizcha: Henry VIII and His Six Wives) qirol — Keyt Mishel rolida, Jeyn — Jeyn Asher rolida.
- Filippa Gregorining „ Boleynning boshqa qizi“ (2003) romanining televizion moslashuvida Naomi Benson Jeynning kamo rolida paydo boʻladi.inglizcha: Naomi Benson).
- 2003-yil Geynrix dramatik miniserialida<span about="#mwt110" data-cx="[{"adapted":true,"targetExists":true}]" data-mw="{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Nbsp","href":"./Andoza:Nbsp"},"params":{},"i":0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mw1Q" typeof="mw:Transclusion mw:Entity"> </span>VIII "Jeyn Seymur rolini Emiliya Foks ijro etgan.
- Showtimeʼning " Tyudorlar " filmida Jeyn rolida Anita Briem (ikkinchi mavsumda) va Annabel Uollis (uchinchi mavsumda) suratga tushadi.
- Filippa Gregorining „ Bolaning boshqa qizi“ (2008) romanining soʻnggi filmiga moslashuvida Seymur xonim roli Korinna Galloveyga tushdi (inglizcha: Corinne Galloway).
- Hilari Mantelning " Wolf Hall " va "Bring in the Bodies " romanlari asosida „ Bi-bi-si ikki“ produserida " Wolf Hall " (2015) filmida Jeyn Seymur rolini Keyt Fillips ijro etgan[11].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Seymur (angl. Seymour) — angliyskaya dvoryanskaya familiya, vozvodyaщaya svoyu genealogiyu do epoxi zavoevaniya Anglii Vilgelmom Zavoevatelem. Po materialam „Ensiklopedicheskogo slovarya Brokgauza i Yefrona“.
- ↑ Norton, Elizabeth. Jane Seymour: Henry VIII’s True Love. — Amberley Publishing, 2009. — p. 8. — ISBN 978-1-84868-102-6(ingl.)
- ↑ Perfilev, O. Jyoni Siney Borodi. — M.:OLMA-PRYeSS, 1999. — str. 271. — ISBN 5-224-00599-X
- ↑ Izvestno, chto na seremonii poxoron Djeyn v 1537 godu eyo katafalk soprovojdali Lua xatosi in Modul:Unité at line 669: attempt to index field 'unit' (a nil value)., tak kak, soglasno traditsiyam togo vremeni, ix kolichestvo sootvetstvovalo kolichestvu let, projitix usopshey. Takim obrazom, naibolee tochnim godom eyo rojdeniya mojno schitat 1508. Alison Weir. The Six Wives of Henry VIII. — New York, 1991. — ISBN 0-8021-3683-4
- ↑ Lindsey, K. Razvedyonnie. Obezglavlennie. Uselevshie. — M.:KRON-PRYeSS, 1996. — str. 165. — ISBN 5-232-00389-5
- ↑ Lindsey, K. Razvedyonnie. Obezglavlennie. Uselevshie. — M.:KRON-PRYeSS, 1996. — str. 167. — ISBN 5-232-00389-5
- ↑ Perfilev, O. Jyoni Siney Borodi. — M.:OLMA-PRYeSS, 1999. — str. 278—280. — ISBN 5-224-00599-X
- ↑ “Blagodatnoe palomnichestvo" (angl. The Pilgrimage of Grace) — vosstanie v severnix grafstvax Anglii v 1536-37 gg. Odnoy iz osnovnix ego prichin bilo nedovolstvo serkovnimi reformami (vosstavshie vistupali za vosstanovlenie katolitsizma i monastirey) i visokimi nalogami.
- ↑ Lindsey, K. Razvedyonnie. Obezglavlennie. Uselevshie. — M.:KRON-PRYeSS, 1996. — str. 196—197. — ISBN 5-232-00389-5
- ↑ Perfilev, O. Jyoni Siney Borodi. — M.:OLMA-PRYeSS, 1999. — str. 318. — ISBN 5-224-00599-X
- ↑ „Wolf Hall (2015)“ (en). IMDb.com. Qaraldi: 14-oktyabr 2015-yil.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Линдсей, Карен.. Разведённые. Обезглавленные. Уцелевшие. Жёны короля Генриха VIII. {{[[Andoza:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}: KRON-PRYeSS, 1996. ISBN 5-232-00389-5.
- Перфильев, Олег.. Жёны Синей Бороды. В спальне Генриха VIII. {{[[Andoza:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}: OLMA-PRYeSS, 1999. ISBN 5-224-00599-X.
- Starkey, David.. Six Wives: The Queens of Henry VIII. New York: HarperPerennial, 2004. ISBN 0-06-0005505.
- Weir, Alison.. The Six Wives of Henry VIII. New York: Grove Press, 1991. ISBN 0-8021-3683-4.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Jane Seymour: TudorPlace.com“ (en). 14-fevral 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi.
- „Jane Seymour: EnglishHistory.net“ (en). 14-fevral 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi.
- „Jane Seymour: Тюдоры в кинематографе“ (en). 14-fevral 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi.