Jette

Jette (talaffuzi: Jette) Belgiyaning Bryussel poytaxt mintaqasidagi 19 ta munitsipalitetdan biri. Mintaqaning shimoli-gʻarbiy qismida joylashgan boʻlib, u Bryussel shahri, Ganshoren, Koekelberg va Molenbek-Sent-Jan, shuningdek Flamandning Asse va Vemmel munitsipalitetlari bilan chegaradosh. Bryusselning barcha munitsipalitetlari bilan bir qatorda, u qonuniy jihatdan ikki tilda (fransuz-golland) tilda.

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻrta asrlarning kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jette hududidan neolit davri qurollari va Gallo-Rim villasi qoldiqlari topilgan boʻlib, bu hududdagi ilk aholi punktlarining qariligini isbotlandi. Uning birinchi cherkovi Sank-Peterga bagʻishlanganligi ham erta nasroniylikni koʻrsatadi. Oʻrta asrlarda hududning bir qismi Brabant gersogligining feodal qaramligi edi. Dyuk himoyasi ostida Dielegem Abbey 1095-yilda Kembray episkopi tomonidan tashkil etilgan va Avgustin qonunlari tomonidan boshqarilgan. 1140-yilda Abbey rohiblari Premonstratensiya tartibi qoidalariga oʻtdilar. XIII-asrda Abbey munitsipalitet hududining yarmiga egalik qilgan va Fransiya inqilobigacha muhim ijtimoiy va iqtisodiy rol oʻynagan.

XVII-XX asrlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qadimgi rejim davrida Jette Belgiyaning zamonaviy Flamand Brabantida joylashgan Merchtem shahrining bir qismi edi. XVII-asrda, Ispaniya Gollandiyasi davrida, Archdukes Albert va Isabella boshchiligidagi moliya vaziri Jette yaqinidagi Ganshoren qishlogʻida XII-asrga oid eski Rivieren qal’asini sotib oldi va taʼmirladi. 1654-yilda vazirning oʻgʻli bu mulkni baroniyaga va keyingi besh yildan soʻng Jette va bir nechta qoʻshni qishloqlarni oʻz ichiga olgan okrugga aylantirdi.

1790-yillarda Fransiya inqilobi bilan hokimiyat tepasiga kelgan rejim diniy erkinliklarni keskin cheklab qoʻydi. 1796-yilda rohiblar Abbeydan haydab chiqarildi va keyingi yili binolarning aksariyati buzib tashlandi. Faqat abbatning uyi dam olish uyi sifatida saqlangan. 1841-yilda Ganshoren Jettedan ajralib chiqdi. Keyingi oʻn yilliklar davomida Jetteda qolganlar asta-sekin qishloq xarakterini yoʻqotib, Bryusselning chekkasiga aylandi. 1900-yilda 10 000 atrofida boʻlgan uning aholisi 1971-yilda 40 000 dan oshdi.

Diqqatga sazovor joylar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Meʼmor Jyul Van Ysendik tomonidan yaratilgan Jette munitsipal zali XX-asr boshlariga toʻgʻri keladi.
Dielegem Abbeyning saqlanib qolgan yagona binosi asosan tarixiy muzeyga aylantirildi.
Jette oʻzining bir nechta eski pablari va pivo zavodlarini, shuningdek, 1960-yilgacha ishlagan temirchilik ustaxonasini saqlab qoldi.
Mashhur rassom yigirma to‘rt yil yashab ijod qilgan uyda Rene Magritte muzeyi tashkil etilgan.
Vrije Universiteit Brussel (VUB), Golland tilida soʻzlashuvchi Bryussel universiteti Jette shahrida oʻzining kasalxonasi va tibbiy kampusini qurgan, boshqa binolar esa Ixellesda joylashgan Etterbeek kampusida joylashgan.
Jette temir yoʻl stantsiyasi 1892-yilda ochilgan va Place Cardinal Mercier joylashgan. / Kardinaal Mercierplein , Qirol Boduen bogʻining janubida.