Janubiy Koreyadagi moʻgʻullar

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

 

Janubiy Koreyadagi moʻgʻullar xorijdagi moʻgʻul fuqarolarining dunyodagi eng katta aholisini tashkil qiladi.[1][2]

Aholi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2003-yilga kelib, Janubiy Koreyada allaqachon 20 000 moʻgʻullar ishlagan, bu ularning aholisi amerikalik moʻgʻullar, Yaponiyadagi moʻgʻullar va Yevropadagi moʻgʻullarning umumiy sonidan koʻproq edi.[1] Besh yil oʻtgach, ularning aholisi 65 % ga oʻsib, taxminan 33 000 kishiga yetdi yoki butun Moʻgʻul aholisining 1,2 % ni tashkil etdi. Janubiy Koreya hukumati hisob-kitoblariga koʻra, Moʻgʻulistondagi har ikki shaharlik xonadondan birining oila aʼzosi Janubiy Koreyada ishlaydi.[3]

Janubiy Koreya hukumati maʼlumotlariga koʻra, moʻgʻullarning 40 %i mamlakatda noqonuniy istiqomat qiladi. Boshqa hisob-kitoblarga koʻra, noqonuniy migrantlar ulushi 70 % ni tashkil qiladi.[4][5] Moʻgʻullarning koreyscha „oʻtish“ qobiliyati ularga noqonuniy ravishda yashayotgan boshqa chet elliklarga nisbatan tasodifiy eʼtibordan qochishni osonlashtiradi. Aholining oʻsishi shunchalik tez ediki, Seuldagi Moʻgʻuliston elchixonasi asosan moʻgʻul aholisiga yordam bera olmadi, natijada moʻgʻullar oʻzaro yordam koʻrsatish maqsadida oʻzlarining " Dalain Salkhi " („Dengiz shabadasi“) kabi nodavlat tashkilotlarini tuzdilar.[2]

Migratsiya motivlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Janubiy Koreyadagi moʻgʻullarning aksariyati ogʻir sanoatdagi mehnat muhojirlaridir.[6] Baʼzilar, shuningdek, Seulda, ayniqsa Dongdaemun yaqinidagi Jung-guning Gvanxuy-dong shahridagi „Markaziy Osiyo qishlogʻi“ deb ataladigan joyda restoranlar, savdo kompaniyalari va oziq-ovqat doʻkonlarini boshqaradi.[7][8][9] Janubiy Koreyaga ishlash uchun koʻchib oʻtmoqchi boʻlgan moʻgʻullar koʻpchilik sohalarda ishlashga ruxsat olish uchun Janubiy Koreya Mehnat vazirligi tomonidan koreys tilini bilish imtihonida kamida 120 ball olishlari shart, ammo qishloq xoʻjaligi, baliqchilik va qurilishda ishlash uchun talab qilinadigan ball bundan pastroq. Test topshirish talabi nihoyatda yuqori. 2007-yilgi yigʻilish uchun baʼzi nomzodlar roʻyxatdan oʻtish uchun may oyida Ulan-Bator markaziy stadioni oldida tartibsiz sharoitda toʻrt kun navbatga turishgan. Oʻsha yili jami 14 929 nafar nomzod (9 892 erkak va 5 037 ayol) test sinovlarida qatnashish uchun roʻyxatdan oʻtgan, ulardan 14 606 nafari test sinovlarida qatnashgan, 44 % (6487) 120 balldan yuqori ball toʻplagan boʻlsa, 91 % qishloq xoʻjaligi, baliqchilik va qurilish boʻyicha eng kam ballni toʻplagan.[10][11]

Mehnat muhojirlaridan tashqari, moʻgʻullar Janubiy Koreyaga boshqa maqsadlarda ham kelishadi.2008-yilgi maʼlumotlarga koʻra, har yili Janubiy Koreyaga oliy maʼlumot olish uchun kelgan 1700 ga yaqin moʻgʻullar bor edi. Baʼzi moʻgʻul ayollari ham xalqaro nikoh agentliklari orqali tanishgan erkaklarning sevgan qizi sifatida Janubiy Koreyaga kelishadi. Ularning oʻrtacha yoshi bor-yoʻgʻi 24,9, erlariniki esa 44,5, koʻpchiligi esa erlaridan koʻra koʻproq maʼlumotlidir.[12]

Millatlararo munosabatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Janubiy Koreyada yashovchi moʻgʻullar Koreya ijtimoiy tuzilmasining yoshga asoslangan ierarxiyasini oʻz vatanlari bilan asosiy madaniy farq va moslashish uchun jiddiy toʻsiq sifatida tilga olib, Moʻgʻulistonda besh yosh farqi boʻlgan odamlar hali ham bir-birlari bilan teng ravishda gaplashishlarini taʼkidlaydilar, ammo Koreyada ular oʻzidan bir yosh katta odamlarga murojaat qilish uchun sharafli nutq shakllaridan foydalanishlari shart. Boshqalarning taʼkidlashicha, koreyslar boshqa osiyoliklarga qaraganda gʻarbliklarga nisbatan muloyimroq.[2]

11 koreysning hayotini yongʻindan qutqarib qolgan toʻrt nafar moʻgʻulistonlikka 2007-yilda Adliya vazirligining Immigratsiya departamenti tomonidan Janubiy Koreyada yashash va ishlash uchun rasmiy huquqlar berildi[13]

Taʼlim[tahrir | manbasini tahrirlash]

Janubiy Koreyada moʻgʻul mehnat muhojirlarining farzandlari uchun moʻljallangan bitta maktab mavjud: Xalqaro moʻgʻul maktabi. U 1999-yil avgust oyida sakkiz nafar talaba bilan tashkil etilgan. Oʻquvchilarning katta qismi noqonuniy muhojirlarning farzandlari boʻlib, ular oddiy davlat maktablariga borishga qodir emas.[14] 2011-yilga kelib, u 1-9 – sinflarga taxminan 80 oʻquvchini qamrab oldi.[15]

Seul Metropolitan Taʼlim boshqarmasi tomonidan oʻrta maktab darajasiga qadar kurslarni taklif qilish uchun rasman ruxsat berilgan. Moliyalashtirish va joy yetishmasligi tufayli u faqat boshlangʻich va oʻrta maktab sinflarini taklif qiladi, ammo ular 2011-yilda oʻrta maktab boʻlimi uchun binolar qurishni boshlashni rejalashtirmoqda. Bu moʻgʻul tilidan foydalangan holda oʻquv dasturiga amal qiladi, shuningdek, oʻquvchilarga koreys tilini oʻrganishga yordam beradi. 2010-yilda 16 nafar bitiruvchidan uchtasi oʻrta maktab uchun Moʻgʻulistonga qaytishni, qolganlari esa Janubiy Koreyadagi maktablarga kirishni rejalashtirgan. Janubiy koreyalik oʻqituvchilarning taʼkidlashicha, talabalar Janubiy Koreya maktablariga odatda yaxshi moslashadi, garchi oʻquvchilarning oʻzlari etnik zoʻravonlik va koreys tilidan oʻqitish vositasi sifatida foydalanishga moslashish qiyinligidan xavotirda (ayniqsa, muhandislik maktablarida).[16]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 „Mongolians, Koreans share ancient bonds“, Taipei Times, 13–oktabr 2003–yil, qaraldi: 17–avgust 2007–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 „Sea Breeze Helps Korea's Mongolians Speak with One Voice“, The Chosun Ilbo, 2005-03-29, 2008-05-29da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2007-09-05
  3. ↑ Han, Jae-hyuck (2006-05-05), „Today in Mongolia: Everyone can speak a few words of Korean“, President Roh Moo-hyun: Summit Diplomacy, Republic of Korea: Office of the President, qaraldi: 2007-08-17[sayt ishlamaydi]
  4. ↑ , South Korea: Ministry of Justice, 2009, 262-bet http://www.immigration.go.kr/HP/COM/bbs_003/ListShowData.do?strNbodCd=noti0096&strWrtNo=120&strAnsNo=A&strOrgGbnCd=104000&strRtnURL=IMM_6050&strAllOrgYn=N&strThisPage=1&strFilePath=imm/, qaraldi: 21–mart 2011–yil {{citation}}: Missing or empty |title= (yordam)CS1 maint: date format ()
  5. ↑ Chae, Seong-jin (10–oktabr 2003–yil), The Chosun Ilbo (koreyscha) https://web.archive.org/web/20050204165553/http://www.chosun.com/w21data/html/news/200310/200310100225.html, 2005-02-04da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 17–avgust 2007–yil {{citation}}: Missing or empty |title= (yordam); Unknown parameter |trans_title= ignored (|trans-title= suggested) (yordam)CS1 maint: date format ()
  6. ↑ Phillips, Simon (19–iyun 2007–yil), „A Mongolian Migrant Worker's Story“, Korea Times, qaraldi: 17–avgust 2007–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
  7. ↑ „No melting pot, but Seoul still flavoured with several dashes of migrant communities“, Korea.net, 19–dekabr 2006–yil, qaraldi: 17–avgust 2007–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()[sayt ishlamaydi]
  8. ↑ „A Little Corner of Overseas in Seoul“, The Chosun Ilbo, 5–aprel 2007–yil, 2007-04-10da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 17–avgust 2007–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
  9. ↑ Koehler, Robert (19–aprel 2006–yil), „The Silk Road Leads to Seoul: Dongdaemun's Central Asia Village and Namyangju's Mongolian Cultural Village“, Seoul Magazine, 2007-06-15da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 17–avgust 2007–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
  10. ↑ Sh., Batmonkh (2007-06-27), „13,000 Qualify to Enter Korea“, UB Post, 2007-08-13da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2007-08-17
  11. ↑ „Chaos reigns in registration process“, The Mongol Messenger, 22–may 2007–yil, 2007-09-30da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 17–avgust 2007–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
  12. ↑ „Asia Women Network Supporting Married Migrant Women's Human Rights“ (PDF), Asian Workers News: 7, 10–dekabr 2006–yil, 2011-07-28da asl nusxadan (PDF) arxivlandi, qaraldi: 6–fevral 2009–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
  13. ↑ „Mongolians save the life of Korean Official“, Mongolia-web.com, 19–aprel 2007–yil, 2011-07-14da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 30–iyul 2011–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
  14. ↑ 송화선 (26–dekabr 2002–yil), Weekly Donga Magazine (koreyscha) (365): 66–67 http://weekly.donga.com/docs/magazine/weekly/2002/12/18/200212180500037/200212180500037_1.html, qaraldi: 31–iyul 2011–yil {{citation}}: Missing or empty |title= (yordam)CS1 maint: date format ()
  15. ↑ 김지은 (10–fevral 2011–yil), Nate News/Newsis (koreyscha) http://pann.news.nate.com/info/250516100, qaraldi: 30–iyul 2011–yil {{citation}}: Missing or empty |title= (yordam)CS1 maint: date format ()
  16. ↑ Park, Angela (27–iyul 2010–yil), „Mongolian students face new challenges“, Joongang Ilbo, qaraldi: 30–iyul 2011–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Janubiy_Koreyadagi_moʻgʻullar&oldid=3552631" dan olindi