Italiya — Turkiya munosabatlari
 | |
 Italiya |
 Turkiya |
Italiya — Turkiya munosabatlari Italiya va Turkiya oʻrtasida siyosiy, iqtisodiy va boshqa sohalardagi ikki tomonlama diplomatik munosabatlardir. Mamlakatlar NATO va Oʻrta yer dengizi ittifoqi aʼzolaridir.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Usmonlilar imperiyasi Italiyaning Genuya va Venetsiya shaharlari bilan yaqin diplomatik aloqalarga ega edi. Venetsiya bilan diplomatik aloqalar tarixi 1381-yilga borib taqaladi.
Usmonlilar imperiyasi bilan Italiya oʻrtasida diplomatik aloqalar 1856-yilda oʻrnatilgan. 1856-yilda Usmonli imperiyasi Italiyada birinchi diplomatik vakolatxonasini (Qirollik tashkil etilishidan biroz oldin) elchi Rustem Posho[1] ni yuborib ochdi. Oʻshandan beri Turkiya Italiyada oʻzining Rimdagi elchixonasi hamda Milan va Neapoldagi konsulliklari orqali doimiy ravishda vakillik qilib kelmoqda[2].
Diplomatik munosabatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hozirda Italiya Turkiyadagi manfaatlarini Anqaradagi elchixonasi, Istanbuldagi bosh konsulligi, Izmirdagi konsulligi, shuningdek, Antaliya, Bursa, Gaziantep, Iskenderun, Nevshehir va Eskishehirdagi faxriy konsulliklari orqali amalga oshiradi[3].
Turkiya-Italiya hukumatlararo konferensiyalari, Turkiya-Italiya forumi, Turkiya-Italiya media forumi o‘tkazilmoqda.
2019-yilda Italiya tashqi ishlar vaziri Luidji Di Mayo Turkiyaning Suriya shimoli-sharqiga hujumini qoralab, Suriyadagi kurd kuchlariga qarshi hujumni „qabul qilib bo‘lmas“ deb eʼlon qildi va harbiy harakatlarni zudlik bilan to‘xtatishga chaqirdi[4]. Italiya Yevropa Ittifoqi mamlakatlari orasida mamlakatning asosiy qurol yetkazib beruvchisi boʻlishiga qaramay Turkiyaga qarshi qurol embargosiga qoʻshilgan[5][6].
Iqtisodiyot sohasida[tahrir | manbasini tahrirlash]
Italiya Turkiyaning 4-yirik savdo sherigi hisoblanadi. Energetika, turizm, infratuzilma, avtomobilsozlik va kimyo sanoati sohalarida hamkorlik olib borilmoqda.
Turkiyada transport, bank, telekommunikatsiya, qurilish, elektronika, farmatsevtika sohalarida 900 dan ortiq italyan kompaniyasi faoliyat yuritmoqda.
Italiyada 44 turk shirkati faoliyat yuritmoqda.
Madaniy taʼsir[tahrir | manbasini tahrirlash]
Istanbulda Italiya Tashqi ishlar vazirligi[7] tomonidan ochilgan Italiya madaniyat institutlaridan biri joylashgan. Institut, boshqa madaniy tadbirlar qatorida, Anqara universiteti va Istanbul universitetida ham oʻqitiladigan italyan tili kurslarini taklif qiladi[8].
Izmir va Anqara Italiya madaniyat markazi „Karlo Goldoni“[9] va Italiya doʻstlik uyushmasi „Casa Italia“ uy hisoblanadi[8]. Ikkala markaz ham italyan madaniyatini targ‘ib qiluvchi tadbirlar va italyan tilini o‘rgatish bo‘yicha kurslar tashkil etish bilan shug‘ullanadi.
Turkiyada bir nechta italyan maktablari bor, ularning aksariyati Istanbulda joylashgan. Turkiyadagi italyan maktablariga bolalar bogʻchalari, boshlangʻich, oʻrta va oʻrta maktablar kiradi[8].
Immigratsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
2009-yilda Italiyada 30 000 dan 40 000 gacha turklar yashagan[10] .
Diplomatik missiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „T.C. Dışişleri Bakanlığı Türkiye Cumhuriyeti Roma Büyükelçiliği“. roma.be.mfa.gov.tr. 2018-yil 28-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-mart.
- ↑ „T.C. Dışişleri Bakanlığı Milano Başkonsolosluğu“. milano.bk.mfa.gov.tr. 2018-yil 19-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 19-sentyabr.
- ↑ „La rete consolare“ (it). ambankara.esteri.it. 2018-yil 19-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 19-sentyabr.
- ↑ „Turkish operation in Syria is 'unacceptable': Italian foreign minister“. www.reuters.com. Reuters (2019-yil 10-oktyabr). 2021-yil 30-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 25-dekabr.
- ↑ Brzozowski, Alexandra „EU condemns Turkey's military action, stops short of common arms embargo“ (en). www.euractiv.com (2019-yil 14-oktyabr). 2019-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 14-oktyabr.
- ↑ „Italy to block arms exports to Turkey - Di Maio - English“ (en). ANSA.it (2019-yil 14-oktyabr). 2021-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 14-oktyabr.
- ↑ „Istituto Di Cultura - Istanbul“ (it). www.iicistanbul.esteri.it. 2018-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-mart.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 „Cultura e lingua italiana“ (it). ambankara.esteri.it. 2018-yil 19-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 19-sentyabr.
- ↑ „İtalyan Kültür Merkezi. İtalyanca dil okulu İzmir'de | Hakkımızda“ (it). İtalyan Kültür Merkezi. İtalyanca dil okulu İzmir’de. 2018-yil 19-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 19-sentyabr.
- ↑ Çakırer 2009, 763
- ↑ „Ambasciata d'Italia - Ankara“. 2020-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 25-dekabr.
- ↑ „T.C. Dışişleri Bakanlığı Türkiye Cumhuriyeti Roma Büyükelçiliği“. 2019-yil 26-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 25-dekabr.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Çakırer, Yasemin (2009), „Göç Trafiğinde Araftakiler: İtalya'daki Türkler“, in Erdoğan, Murat (muh.), Yurtdışındaki Türkler: 50. Yılında Göç ve Uyum, Orion Kitabevi, ISBN 978-9944-769-53-2
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Turkiyaning Italiyadagi elchixonasi rasmiy sayti(ingl.) )
- Italiyaning Turkiyadagi elchixonasi rasmiy sayti(ital.) )
- Italiyaning Istanbuldagi konsulligi rasmiy sayti (Wayback Machine saytida 2022-10-16 sanasida arxivlangan)(ital.) )
- Izmirdagi Italiya madaniyat markazi veb-sayti
- Istanbuldagi Italiya madaniyat instituti sayti
- Turkiya va Italiya munosabatlari(ingl.) )
- Turkiya va Italiya oʻrtasidagi savdo va iqtisodiy aloqalar(ingl.) )