Istiqlol masjidi

Bu maqolani tinglang
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Masjid
Istiqlol masjidi
indonezcha: Masjid Istiqlal
Mamlakat  Indoneziya
Hudud Yava
Shahar ʻ Jakarta
Yoʻnalishi sunniy
Masjid turi Jomeʼ-Masjid
Meʼmoriy uslub Umummilliy meʼmorchilik
Loyiha muallifi Frederik Silobon
Binokorlik tashabbuschisi Vohid Hoshim va Anvar Kokraminoto[1].
Binokorlik 1961—1978
Asosiy sana:
24.8.1961 — boshlanishi
22.2.1978 — tugatilishi
Maqomi milliy masjid
Umumiy maydoni 10 gektar
Hajmi 120000
Gumbazlar soni 2
Gumbaz yoʻgʻonligi 45\10
Minoralar soni 1
Minoralar balandligi 96 metr
Qurilish materiali marmar, poʻlat
Holati amaldagi
Tarovih
Saharlik va iftorlik
Sayt Rasmiy sayt
Istiqlol masjidi Vikiomborda

Koordinatalari: 6°10′11″S 105°49′51″E / 6.16972°S 105.83083°E / -6.16972; 105.83083 G O

Ushbu maqolani tinglang (1 daqiqa)
noicon
Spoken Wikipedia icon
Bu audiofayl ushbu maqolaning 10-iyul, 2022-yil(2022-07-10) sanasidagi versiyasi asosida yaratilgan boʻlib, shu sanadan keyin amalga oshirilgan tahrirlarni aks ettirmaydi.
(Yordam · Koʻproq audiomaqolalar)

.

Istiqlol masjidi (indonezcha: Masjid Istiqlal) Indoneziyaning Jakarta shahrida joylashgan Janubi-Sharqiy Osiyodagi eng katta masjid va namozxonlar soni boʻyicha dunyoda toʻqqizinchi masjiddir[2]. Indoneziya mustaqilligini nishonlash uchun qurilgan. Masjid 1978-yil 22-fevralda jamoat uchun ochilgan. Jakarta ichida masjid Merdeka maydoni va Jakarta sobori (katolik) va Immanuel cherkovi yonida joylashgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1945-yilda Indoneziya mustaqilligi eʼlon qilinganidan soʻng, Indoneziyaning buyuk milliy masjidini qurish gʻoyasi Indoneziyaning birinchi diniy ishlar vaziri Vohid Hoshim va keyinchalik Istiqlol jamgʻarmasi raisi etib tayinlangan Anvar Kokroaminoto tomonidan koʻtarilgan[3]. U Indoneziya prezidenti Sukarnoga milliy masjid qurishni taklif qildi. Kokroaminoto boshchiligidagi Istiqlol masjidi qurilishi qoʻmitasi 1953-yilda tashkil etilgan. U ushbu gʻoyani olqishladi va keyinchalik masjid qurilishini nazorat qildi. 1954-yilda qoʻmita Sukarnoni texnik bosh nazoratchi etib tayinladi[4]. „Istiqlol“ masjidining meʼmori dizayn tanlovi gʻolibi Friedrich Silaban edi[5].

Bir nechta joylar taklif qilindi; Indoneziya vitse-prezidenti Muhammad Xatta masjidni Tamrin prospektidagi turar-joylar yaqinida, bugungi kunda Indoneziya mehmonxonasi joylashgan uchastkada qurishni taklif qildi[6]. Biroq, Sukarno milliy masjidni xalqning eng muhim maydoni yaqinida, Merdeka saroyi yonida joylashtirish kerakligini taʼkidladi. Bu Yava anʼanalariga koʻra, kraton (qirol saroyi) va masjid agung (katta masjid) alun-alun (asosiy Yava shahar maydoni) atrofida joylashgan boʻlishi kerakligi, yaʼni u Merdeka maydoniga yaqin boʻlishi kerakligini aytdi[7]. Sukarno, shuningdek, milliy masjidni Jakarta va Immanuel cherkovi yaqinida qurish kerakligini, Pancasilada targʻib qilingan diniy totuvlik va bagʻrikenglik ramzi boʻlishini taʼkidladi[8]. Keyinchalik milliy masjid Taman Vidjaja Kusumada (sobiq Vilgelmina bogʻi) Jakarta sobori qarshisida qurilishi toʻgʻrisida qaror qabul qilindi. Masjidga yoʻl ochish uchun 1837-yilda qurilgan Prins Frederik qal’asi buzib tashlangan[9][10].

Tuzilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Masjidning yettita kirish eshigi bor va barcha yetti darvoza Islomdagi Xudoning ismlari bilan atalgan[11]. Yetti raqami islom kosmologiyasida yetti osmonni ifodalaydi[12]. Tahorat xonalari birinchi qavatda, asosiy namoz joylari esa birinchi qavatda joylashgan. Bino ikkita bir-biriga bogʻlangan toʻrtburchak inshootlardan iborat: asosiy inshoot va kichikroq ikkilamchi inshoot. Kichkinasi asosiy darvoza, shuningdek, zinapoyalar va ibodat joylari boʻlib xizmat qiladi.

  • Asosiy eshiklar
    • Al-Fattah („Ochish“): Jakarta sobori roʻparasida joylashgan. Bu tashrif buyuruvchilar uchun asosiy kirish joyi boʻlib, u asosiy toʻxtash joyiga olib boradi.
    • Ar-Rozzaq („Taʼminlovchi“): Jalan Perwirada joylashgan. Eshik asosiy toʻxtash joyiga olib boradi.
    • As-Salam („Tinchlik beruvchi“): Muhim mehmonlar, masalan, ulamolar yoki elchilar uchun kirish. Kirish imomning yonidagi qatorlarga olib boradi.
  • Boshqa eshiklar
    • Al-Quddus („Muqaddas“): Masjid majmuasining shimoli-sharqida joylashgan.
    • Al-Malik („Hukmdor“): Masjid majmuasining gʻarbiy qismida joylashgan. Juda muhim mehmonlar, masalan, Indoneziya prezidenti yoki boshqa muhim mehmonlar uchun ishlatiladi.
    • Al-Gʻaffor („Kechirimli“): Hovli zali binosining janub tomonida, Istiqlol masjidi minorasi ostida joylashgan. Bu eshik janubi-sharqiy darvozaga eng yaqin va masjid mehrobidan eng uzoq eshikdir.
    • Ar-Rahmon („Mehribon“): Masjid zali binosining janubi-gʻarbiy burchagida, Al Malik darvozasiga yaqin joyda joylashgan.

Toʻgʻri burchakli asosiy namoz binosining markazi diametri 45 metr boʻlgan sharsimon gumbaz bilan qoplangan. „45“ raqami 1945-yilda Indoneziya mustaqilligi eʼlon qilinganini anglatadi[13][14]. Asosiy gumbaz eng tepasi islom ramzi boʻlgan yarim oy va yulduz koʻrinishidagi zanglamaydigan poʻlatdan yasalgan bezak bilan bezatilgan. Kichikroq ikkilamchi gumbaz, shuningdek, islom xattotligida Alloh (Xudo) nomi yozilgan zanglamaydigan poʻlatdan yasalgan belgi bilan bezatilgan.

Gumbaz oʻn ikki dumaloq ustun bilan tayanib turadi, namozxonalar toʻrt qavatli toʻrtburchak tirgaklar bilan oʻralgan. Oʻn ikki ustun islom paygʻambari Muhammadning 12- Rabi’ul-avvalda tugʻilgan kunini ifodalaydi[15].

Jami besh qavatdan iborat. „5“ raqami Islomning besh ustunini va kunlik besh vaqt namozni ifodalaydi. Binoning burchaklaridagi zinapoyalar barcha qavatlarga chiqish imkonini beradi[16]. Asosiy zalga diametri 8 metrli gumbaz bilan qoplangan kirish eshigi orqali kiriladi. 8 raqami avgust, Indoneziya mustaqilligi oyini anglatadi. Ichki dizayn minimalistik va sodda usulda qilingan. Zanglamaydigan poʻlatdan yasalgan minimal geometrik bezaklardan iborat. 12 ta ustun zanglamaydigan poʻlat bilan qoplangan. Qibladagi asosiy devorda mehrob va markazda minbar joylashgan. Asosiy devor oʻng tomonida arab xattotligida Allohning, chap tomonida Muhammadning ismi yozilgan katta metall buyumlar oʻrnatilgan. Markazda esa Toha surasi 14-oyati yozilgan. Metall buyumlar, zanglamaydigan poʻlatdan yasalgan bezak buyumlari Germaniyadan keltirildi. Dastlab, yaqin atrofdagi Milliy yodgorlikdagi kabi, oq marmarlarni Italiyadan olib kelish rejalashtirilgan edi. Biroq, xarajatlarni kamaytirish va mahalliy marmar sanoatini qoʻllab-quvvatlash uchun, keyinchalik marmarlar Sharqiy Javadagi Tulungagung marmar konlaridan olinishiga qaror qilindi[17].

Asosiy inshoot katta hovli boʻylab tarqalgan qoplamalar bilan bogʻlangan. Qoplamalar asosiy binoni janubiy burchakdagi bitta minora bilan bogʻlaydi. Koʻp minorali arab, fors, turk va hind masjidlaridan farqli oʻlaroq, „Istiqlol“ masjidida Xudoning ilohiy birligini anglatuvchi yagona minora mavjud. U 66 metr balandlikda qurilgan[18]. Minora tepasidagi 30 metr balandlikdagi zanglamaydigan poʻlatdan yasalgan choʻqqi Qur’onning 30 juzini anglatadi[19]. Minoraning janubiy tomonida katta bedug (sigir terisidan yasalgan katta yogʻoch nogʻora) ham bor[20]. Butun islom olamida boʻlgani kabi, Indoneziyadagi musulmonlar anʼanaga koʻra azon bilan nogʻoradan foydalanadilar. Masjid idoralari, tadbirlar zali va madrasa birinchi qavatda joylashgan. Masjidda ijtimoiy va madaniy tadbirlar uchun qulayliklar yaratilgan.

Indoneziyadagi baʼzi musulmonlar „Istiqlol“ gumbazi va minorasi juda zamonaviy ekanligini aytishdi. Ular arxitekturani Indoneziyadagi islom madaniyati va meʼmorchiligi bilan uygʻun emas deb hisoblashdi. Bunga javoban sobiq prezident Suxarto yava uslubida uch qavatli tomli masjidlar qurish tashabbusini boshladi[21].

„Istiqlol“ masjidi ikkinchi qavatning orqa oynali xonasida joylashgan markaziy boshqariladigan ovoz tizimidan foydalanadi, asosiy qavatda dinamiklar soni 200 tagacha kanal mavjud.

Yoʻlak, birlashtiruvchi bino va dastlabki binoda joylashgan dinamiklar soni 158 ta kanalni tashkil qiladi. Ovoz tizimi 26 kuchaytirgich va 5 (besh) mikser tomonidan boshqariladi va foydalanish paytida kechayu kunduz navbat bilan ishlaydigan olti kishi tomonidan nazorat qilinadi[22].

Ibodat va faoliyat vaqtida uzluksiz muloqotni taʼminlash uchun asosiy qavatda plazma televizor tizimi ham oʻrnatildi, bu esa masjidning asosiy xonasida boʻlgan va toʻgʻridan-toʻgʻri aloqa qila olmaydigan ziyoratchilar tomonidan voizni koʻrib turish imkonini yaratadi.

„Istiqlol“ masjidi sobiq Vilgelmina bogʻida joylashgan boʻlib, masjid qurilishidan oldin bogʻda koʻplab manzarali oʻsimliklar va daraxtlar ekilgan. Bogʻning baʼzi katta daraxtlari yuz yillik boʻlishi mumkin edi.

Masjidni oʻrab turgan bogʻning janubi-gʻarbiy burchagida katta hovuz va balandligi 45 metr boʻlgan katta favvora joylashgan. Favvora faqat juma kunlari jamoat namozi paytida hamda Islomiy bayramlar, jumladan, Ramazon va Qurbon hayiti kunlarida ishlaydi. Masjidning sharqiy tomoni boʻylab masjid majmuasi boʻylab Silivung daryosi oqib oʻtadi[23].

Imomlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Istiqlol“ masjidida bir nafar Imom-xatib, bir nafar Imom noibi va yetti nafar imom bor. Buyuk Imom – Din ishlari boʻyicha sobiq vazir oʻrinbosari (2011–2014) Nasaruddin Umar va „Istiqlol“ masjidi raisi, Indoneziyaning Suriyadagi sobiq elchisi (2006–2010) Muhammad Muzammil Basyuniy[24].

Faxriy mehmonlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

AQSh prezidenti Barak Obama va uning rafiqasi 2010-yil noyabr oyida „Istiqol“ masjidiga tashrif buyurgan[25]. Istiqlol masjidini ziyorat qilgan xorijlik nufuzli shaxslar orasida AQShning sobiq prezidenti Bill Klinton ham bor[26]. Eron prezidenti Mahmud Ahmadinajod[27], Liviya sobiq rahbari Muammar Qazzofiy; Buyuk Britaniyadan Charles III, Chili sobiq Prezidenti Sebastyan Pinera, Avstriya Prezident Xaynts Fisher, Norvegiya Bosh vaziri Jens Stoltenberg[28], Germaniya kansleri Angela Merkel[29], Saudiya Arabistoni qiroli Salmon ham tashrif buyurgan[30].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Sejarah Masjid Istiqlal“ (oʻlik havola — tarix ). Situs Resmi Masjid Istiqlal. Qaraldi: 17-mart 2012-yil. [sayt ishlamaydi]
  2. ↑ Perlez, Jane. „Jakarta Journal; A TV Preacher to Satisfy the Taste for Islam Lite“. The New York Times (2002-yil 23-avgust). Qaraldi: 2007-yil 17-dekabr.
  3. ↑ National Information and Communication Agency 2001, p. 6
  4. ↑ Travel Jakarta, Indonesia: illustrated guide, phrasebook and maps. MobileReference, 2010. ISBN 9781607789628. 2013-yil 13-mayda qaraldi. [sayt ishlamaydi]
  5. ↑ Sopandi, Setiadi „Indonesian Architectural Culture during Guided Democracy (1959–1965): Sukarno and the Works of Friedrich Silaban“,. Dynamics of the Cold War in Asia: Ideology, Identity, and Culture Vu: . Springer, 2009 — 53–72 bet. ISBN 9780230101999. 
  6. ↑ „Hotel Indonesia Kempinski Jakarta (official website)“. Qaraldi: 2020-yil 30-avgust.
  7. ↑ „Masjid Istiqlal Merupakan Masjid Terbesar Dan Termegah Di Indonesia Yang Dibangun Pada Tahun“ (id) (2021-yil 30-sentyabr). 2021-yil 30-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  8. ↑ „Indonesia-Pancasila“. U.S. Department of the Army. Qaraldi: 2013-yil 18-may.
  9. ↑ Dawuh. „Masjid Istiqlal Merupakan Masjid Terbesar Dan Termegah Di Indonesia Yang Dibangun Pada Tahun“. Dawuh Guru (2021). 2021-yil 30-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 1-oktyabr.
  10. ↑ „Citadel Prins Frederick“. Special Capital Region of Jakarta (2010). 2013-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 14-may.
  11. ↑ „Al-Asma-ul-Husna (The beautiful names of God)“. asmaulhusna.com. Qaraldi: 2013-yil 18-may.
  12. ↑ „Surat Nūĥ“. Sahih International. Qaraldi: 2013-yil 18-may.
  13. ↑ Purba, Kornelius. „Istiqlal: The work of a Christian architect“. The Jakarta Post (2010-yil 10-noyabr). Qaraldi: 2013-yil 14-may.
  14. ↑ „Snapshots from Indonesian History“. sukarnoyears.com. 2014-yil 5-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 18-may.
  15. ↑ The date of Muhammad’s birth is a matter of contention since the exact date is unknown and is not definitively recorded in the Islamic traditions.
  16. ↑ „The Philosophical Basis of Human Rights in Indonesia“. Embassy of Republic of Indonesia, in London, United Kingdom. 2013-yil 18-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 18-may.
  17. ↑ The total number of verses in the Quran is actually 6,236; however, the number varies if the bismillahs are counted separately.
  18. ↑ „Muhammad as a normal man (570-610)“. Islamicity.com (2005-yil 18-may). Qaraldi: 2013-yil 18-may.
  19. ↑ „Obama Terima Oleh-oleh Buku Islam di Amerika“. Viva news (2010-yil 10-noyabr). 2010-yil 13-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 15-may.
  20. ↑ Ayuningtyas, Rita. „Rezeki Bedug Kala Ramadan“. Kompas (2008-yil 14-sentyabr). Qaraldi: 2013-yil 15-may.
  21. ↑ Crossette, Barbara. „A Neighborhood Tour of Jakarta“. The New York Times (1987-yil 5-iyul). Qaraldi: 2007-yil 17-dekabr.
  22. ↑ „Jemaat Misa Natal Gereja Katedral Bisa Parkir Kendaraan di Halaman Masjid Istiqlal“. Kompas (2014-yil 24-dekabr).
  23. ↑ „Ciliwung River Restoration will begin in June“. CitraIndonesia (2013-yil 23-fevral). 2016-yil 9-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 15-may.
  24. ↑ „New Board of Executives of Masjid Istiqial for 2015 - 2020“. Ministry of Religious Affairs of the Republic of Indonesia (2016-yil 22-yanvar). 2016-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 14-mart.
  25. ↑ „More tourists visit Istiqlal after Obama visit“. The Jakarta Post (2011-yil 4-avgust). Qaraldi: 2013-yil 18-may.
  26. ↑ „The President's News Conference in Jakarta“. American Presidency Project State of the Union Data (1994-yil 15-noyabr). 2017-yil 17-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 18-may.
  27. ↑ http://deleteisrael.pun.bz/ahmadinejad-di-mata-seorang-wartawan-ind.xhtml Webarxiv andozasida xato: |url= qiymatini tekshiring. Boʻsh. Amidinejad visits Masjid Istiqlal
  28. ↑ „Pesona Masjid Istiqlal di Mata Turis“. Tempo.co (2011-yil 3-avgust). 2013-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 18-may.
  29. ↑ „German Chancellor visits Istiqlal Mosque“. Antara News (2012-yil 10-iyul). Qaraldi: 2013-yil 18-may.
  30. ↑ „Jokowi, King Salman pray at Istiqlal Mosque“. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Istiqlol_masjidi&oldid=4094478" dan olindi