Ingliz gitarasi

Ingliz gitarasi (inglizcha: English guitar) sistralar oilasiga mansub torli cholgʻu asbobidir (nomidan koʻrinib turibdiki, gitara emas). Evropada 1750-1850-yillarda tarqalgan. Ingliz gitarasining odatiy turi 10 tordan iborat edi, ulardan eng yuqoridagi toʻrttasi juftlashgan; tipik sozlash: c, e, g, c¹, e¹, g¹; shuningdek, barcha olti tovush pogʻonalari uchun xorga ega 12 torli cholgʻu asboblari ham mavjud edi.

Atamasi va tarixi

"Ingliz" atributi taxminan 1780-yilda asbobni 6 torli ispan gitarasidan farqlash uchun paydo boʻlgan, u oʻsha paytda butun Evropada keng tarqalgan (va oxir-oqibat "ingliz gitarasini" butunlay siqib chiqargan). Tarixiy davrlarda ingliz gitara nafaqat Angliyada mavjud edi (u erda inglizcha: cittern atamasi koʻproq ushbu asbob uchun ishlatilgan), balki boshqa Evropa mamlakatlarida ham (Fransiyada u fransuzcha: guitare angloise ; Norvegiyada oddiygina "gitara" deb atashardi) va AQShda (ma’lumki, J. Vashington oilasida chalingan) ham tarqalgan. Ingliz gitara Britaniya protektorati davrida (miloddan avvalgi XVIII-XIX asrlar) Portugaliyaga olib kelingan portugal gitarasining prototipi boʻlib xizmat qilgan).

XVIII asrning ikkinchi yarmida ingliz gitarasi salon ohangini yaratish uchun ma’lum bir "murakkab boʻlmagan" asbobni oʻrganmoqchi boʻlgan musiqa ixlosmandlari orasida mashhurlikka erishdi; koʻcha musiqachilarining asbobi sifatida ham keng tarqaldi. Repertuar asosini ommalashgan ariyalar, qoʻshiqlar va raqs kuylarining aranjirovkalari tashkil etgan. Akademik bastakorlardan Felice Jardini va Franchesko Jeminiani ingliz gitarasida kamera ansambli uchun musiqa yozishgan. Ingliz gitarasi uchun sonata muallifligi (taxminan 1775-yil) I.K. Bahga tegishli.

Adabiyotlar

• Spencer R., Harwood I. English guitar // The New Grove Dictionary of Music and Musicians. London; New York, 2001.
• Россиус А. А. Английская гитара // Музыкальные инструменты. Энциклопедия. М.: Дека-ВС, 2008, с.26-27.