Ikki tomonlama foydalanish texnologiyalari

Ikki tomonlama texnologiya — bu fuqarolik va harbiy texnikada qoʻllanilishi mumkin boʻlgan dizayn, ishlab chiqarish, ekspluatatsiya yoki boshqa texnologik zanjirdir..

Kontsepsiya

Texnologik yutuqlarning aksariyati (yadro energetikasi, raketa va kosmik texnologiyalar, lazerlar, radar tizimlari, kompyuterlar va boshqalar) ikkilamchi foydalanish texnologiyalari deb hisoblash mumkin, ammo bu tushunchaning oʻzi faqat 1980-yillarning oʻrtalarida keng tarqaldi.

Qoidaga koʻra, ikkilamchi foydalanish texnologiyalarini ishlab chiqish amaliy fan va ilmiy sohalarda eng istiqbolli tadqiqot yoʻnalishlarini rivojlantirish bilan bogʻliq;  u katta intellektual va iqtisodiy xarajatlarni talab qiladi. Natijada, ikki tomonlama texnologiyalarning asosiy xususiyatlari ularning sifati va samaradorligiga yuqori darajadagi talablarni oʻz ichiga oladi.

XX va XXI asrlar yoqasida ikki tomonlama foydalanish texnologiyalariga optoelektronika, biotexnologiyalar, telekommunikatsiya va kompyuter tarmoqlari texnologiyalari, yangi materiallar, yoʻnalishli energiya uzatish va boshqalar kiradi, chunki fuqarolik va harbiy sohada ulardan foydalanish imkoniyatlarining oʻzaro tutashuv maydoni  80-90 % ga yetadi.

Rossiya Federatsiyasi qonunchiligida eksporti Texnik va eksport nazorati federal xizmati tomonidan tartibga solinadigan ikki tomonlama foydalanish texnologiyalar roʻyxati belgilanadi (1992-2004-yillarda — Rossiya Federatsiyasi Prezidenti huzuridagi Davlat texnik komissiyasi tomonidan).

Xalqaro munosabatlarda bunday texnologik mahsulotlarni oʻtkazish Rossiya ishtirokchilardan biri hisoblanadigan 1996-yildagi Anʼanaviy qurollar va yuqori texnologiyalar eksportini nazorat qilish (ikki tomonlama foydalanish) toʻgʻrisidagi Vassenar kelishuviga asoslanadi.

Qoʻshimcha adabiyotlar

• Ковтун А. Л., Поклонский Д. Л. Анализ значимости технологий двойного назначения в современном рассмотрении проблем биологической безопасности (русский) // Молекулярная медицина : журнал. — 2012. — Andoza:Бсокр.
• Рассадин В. Н., Сначес-Андерс А. Технологии двойного назначения в оборонной промышленности и перспективы их использования (русский) // Проблемы прогнозирования : журнал. — 2001. — Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр.
• Половинкин В. Н., Фомичев А. Б. Технологии двойного назначения: отставание реальное и мнимое (русский) // Экспертный союз : журнал. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. Архивировано 31 mart 2017 года.

Havolalar

• „Технологии двойного назначения“ (ru). Термины МЧС. Главное управление МЧС России по Республике Алтай. Qaraldi: 2016-yil 20-sentyabr.

• „Технологии двойного назначения“ (ru). Энциклопедия. Веб-сайт Министерства Обороны Российской Федерации. Qaraldi: 2016-yil 20-sentyabr.