Henry Sewell

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Henry Sewell

Henry Sewell (talaffuzi: Henri Syuell; 1807-yil 7-sentyabr — 1879-yil 14-may) — yangi zelandiyalik siyosatchi. 1856-yilning 7-mayidan 20-mayiga qadar Yangi Zelandiya bosh vaziri lavozimini bajargan.

Bolaligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sewell Angliyaning janubiy qirgʻogʻidagi Uayt orolida tugʻilgan. Uning oilasi nisbatan badavlat edi; Sewell yaxshi taʼlim oldi va keyin advokat boʻlib ishladi. Biroq, 1840-yilda uning otasi bank bankrot boʻlganidan soʻng katta miqdorda pul yoʻqotdi va koʻp oʻtmay vafot etdi va oilani ogʻir qarzda qoldirdi. Sewellning 1834-yilda turmushga chiqqan birinchi xotini Lucinda Nedham ham birozdan keyin vafot etdi. 1850-yilda u Elizabet Kittoga turmushga chiqdi va koloniyada yaxshi moliyaviy istiqbolga umid qilib, Yangi Zelandiyaga hijrat qilishni rejalashtirdi.

Sewellning Yangi Zelandiya bilan aloqasi Yangi Zelandiyaning Kenterberi provinsiyasini mustamlaka qilishga bagʻishlangan Britaniya tashkiloti Kenterberi uyushmasi orqali oʻrnatildi. Yangi Zelandiyaga jo‘nab ketgunga qadar Henry Sewell tashkilotning o‘rinbosari bo‘lib, ko‘plab tashkiliy va moliyaviy muammolarni hal qilgan. Nihoyat u 1853-yil 2-fevralda Kenterberi mintaqasining asosiy aholi punkti Kraystcherchda keldi. U viloyat boshligʻi Jeyms FitsJerald bilan shaxsiy kelishmovchiliklarga qaramay, yosh koloniyaning koʻplab muammolarini asta-sekin hal qilishga muvaffaq boʻldi.

Siyosiy martabasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1853-yil 1-oktyabrda Yangi Zelandiyada birinchi umumiy saylov boʻlib oʻtdi va Henry Sewell Kraystcherch shahriga deputat etib saylandi. Parlamentning birinchi sessiyasi 1954-yil 23-may kuni bo‘lib o‘tdi. Sewellning yuridik va moliyaviy koʻnikmalari juda foydali boʻldi, ammo u elitist va ehtiyotkorligi uchun tanqid qilindi. O‘sha davrdagi markazchilar va provintsialistlar o‘rtasidagi qarama-qarshilik bilan ajralib turadigan siyosiy spektrda u dastlab betaraf pozitsiyani egallagan bo‘lsa-da, keyin ko‘proq markazchilik tarafiga moyil bo‘ldi. U, shuningdek, Yangi Zelandiya oʻzini oʻzi boshqarishning ashaddiy tarafdori edi.

Henry Sewell va boshqa siyosatchilar general-gubernator Robert Vinyard tomonidan „norasmiy“ Ijroiya kengashi aʼzolari etib tayinlanganda, u oʻzini oʻzi boshqarish yaqin deb hisoblagan. Vinyard faqat vaqtinchalik tayinlovlarni amalga oshirgani va parlament qirollik koʻrsatmasisiz boshqara olishiga ishonchi komil boʻlmagani maʼlum boʻlgach, Syuell va uning hamkasblari isteʼfoga chiqishdi.

Bosh Vazir[tahrir | manbasini tahrirlash]

Thomas Gore Browne, yangi general-gubernator, oʻzini oʻzi boshqarish Yangi Zelandiya ikkinchi parlamentining inauguratsion sessiyasi bilan boshlanishini eʼlon qildi. Syuell qayta saylanish uchun muvaffaqiyatli ishtirok etdi. Ijroiya Kengashidagi tajribasi tufayli Syuelldan hukumatni tuzish taklif qilindi.1856-yil 7-aprelda u Ijroiya Kengashiga saylandi va uning aʼzoligini oldi May mustamlakachi kotib unvoni (bugungi Bosh vazirga teng).

Kuchli markazchilik tendentsiyalari tufayli Syuel hukumati qisqa umr koʻrdi. Viloyatlar rahbari Uilyam Foks 20-da Sewellni agʻdardi. Oʻrnatishdan keyin ikki haftadan kamroq vaqt ichida ishonchsizlik ovozi bilan. Fox, oʻz navbatida, allaqachon 2-da edi. Iyun oyida moʻtadil Edvard Stafford bilan almashtirildi.

Boshqa siyosiy faoliyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Stafford Henry Sewellga Gʻaznachilik kotibi lavozimini taklif qildi. Bu lavozimda u markaziy hukumat va viloyatlar oʻrtasida moliyaviy bitim tuzishga muvaffaq boʻldi. 1856-yil oxirida Sewell Angliyaga safar qildi va u erda Britaniya hukumati bilan shartnomalar tuzish boʻyicha muzokaralar olib bordi. Henry Sewell keyinchalik Bosh prokuror va Bosh prokuror lavozimlarida ishlagan. 1873-yilda u siyosiy faoliyatini yakunladi va uch yildan soʻng doimiy ravishda Angliyaga koʻchib oʻtdi. U Kembrijda 71 yoshida vafot etdi.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]