Hasana

Hasana arabcha: الحسنة‎‎
Etnik tarkibi	arab
Joylashuv	Suriya Hamo Hims

Hasana (arabcha: الحسنة‎‎; Hassana yoki Hassane deb ham yoziladi) – Suriyaning markaziy qismida, Hamo va Hims shaharlarining sharqiy qismidagi qishloqlarda istiqomat qiluvchi arab qabilasi. XVIII asr oʻrtalarida Anaza qabilalari orasida Najddan Suriyaga koʻchib oʻtgan birinchi qabilaga aylangan. Usmoniylar, Hoshimiylar va Fransiya hukmronligi davrida ham, shuningdek, Suriya mustaqil boʻlgan davrda ham ushbu hududda oʻz taʼsirini saqlab qolgan.

Tarixi

Usmoniylar davri

Hasana Anaza qabilalar ittifoqining bir boʻlimi boʻlib, XVIII asrda Najd amirligini tashkil etgan Saudiylar bilan ayniqsa yaqin aloqalariga ega boʻlgan. Ular 1757-yilda Anaza ittifoqi orasida Suriyaga koʻchib kelgan birinchi qabila hisoblanadi. 1770-yillarga kelib, ular shimoliy Suriya tekisliklari ustidan nazoratni qoʻlga olish maqsadida Mavoliy qabilasi bilan tez-tez nizoga borib kelgan. 1780-yillarning oxirida Hasana Mavoliylarni Hamo va Hims choʻllari yaylovlaridan haydab chiqargan. Shundan soʻng, Hasana ularning rahbari Muhanna al-Fadil boshchiligida ushbu mintaqadagi taniqli badaviy qabilasiga aylangan va Palmiraga borib-keladigan karvonlardan boj olish uchun hukumatdan ruxsat olgan. Bundan tashqari, Hasana qabilasi bu dashtlar va qishloqlarda yashovchi zaifroq qabilalardan xuvva deb ataluvchi soliq olishadi.

Hamo va Hims shaharlarining sharqiy qismidagi qabilalarni bosib olgan boʻlishiga qaramay, Hasana qabilasi mintaqaga mustahkam oʻrnashib olmagan edi, chunki ular Suriya choʻlida, baʼzan Shimoliy Arabistongacha boʻlgan hududlarda qishlashgan. Ularga XIX asrning boshlarida Anaza ittifoqining boshqa bir tarmogʻi Fad’an va ularga boʻysunuvchi Siboʻa qabilalari tomonidan tobora koʻproq tahdid sola boshladi. 1814-yilda Fad’an va Siboʻaning koʻp qismi Osi daryosining sharqiy tekisliklariga qadar kirib bordi, bu esa Hasana va ar-Ravla qabilalarini mahalliy va viloyat qoʻshinlari bilan ittifoq tuzishga va raqiblarini quvib chiqarishga undadi. Fad’an va Siboʻa qabilasi ikki hafta davomida qarshilik koʻrsatishdi, qoʻshinlarni ortga chekinishga majbur qilishdi, biroq undan keyin Hasana ularni haydab chiqarishga muvaffaq boʻldi. Fad’an oʻsha paytda ortga chekingan boʻlsa-da, tez-tez bu hududga qaytib, Hasanani Hamoning gʻarbiy qismida talon-toroj qilib ketishgan.

Adabiyotlar

• Darke, Diana. The Merchant of Syria: A History of Survival. New York: Oxford University Press, 2018. ISBN 9780190874858. 
• Douwes, Dick. The Ottomans in Syria: A History of Justice and Oppression. New York: I. B. Tauris, 2000. ISBN 1-86064-031-1. 
• Dukhan, Haiyan. State and Tribes in Syria: Informal Alliances and Conflict Patterns. Abingdon and New York: Routledge, 2019. ISBN 978-1-138-49483-1.