Guranduxt (Gruziyalik Jorj I ning qizi)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Guranduxt ( gruzincha: გურანდუხტი) (1072-yilgacha vafot etgan) Gruziya qiroli Jorj I ning birinchi rafiqasi Mariamning qizi edi. U akasi Bagrat IV davrida Gruziya siyosatida faol ishtirok etgan[1].

Bagrat 1050-yillarda Kldekari gersogi Liparit IV qoʻzgʻoloni sababli Vizantiya saroyiga surgun qilinganda, Guranduxt Bagratning o'rnida Konstantinopol qiroli deb eʼlon qilingan Bagratning kichik oʻgʻli Jorj II ning “himoyachisi” (homiysi) boʻlgan. Aynan u imperator Konstantin IX Monomachosdan Bagratni Gruziyaga qaytarishni talab qilgan[1]. Guranduxt Liparit qulagandan keyin Bagratning Gruziyadagi hokimiyatini tiklashda ishtirok etdi.

Gruziya yilnomalarining bir qismi bo'lgan Kartli yilnomasiga ko'ra, Guranduxt Lori arman qiroli Kyurik II ning ukasi Smbat bilan turmush qurgan. Ularning ismi oshkor etilmagan qizi Bagratning xohishiga ko'ra saljuqiylar sultoni Alp Arslonga 1064-yilda sultonning Gruziya yurishidan keyin tinchlik bitimi doirasida turmushga chiqishi kerak edi, biroq u arman qaynonasi Kyurikdan rozilik ololmadi. Keyingi to'qnashuvda Kyurik Bagratning malaylari tomonidan qo'lga olinadi va Samshvilde qal'asini Gruziya qiroliga bo'ysundirishga majbur bo'ladi. Guranduxtning qizi oxir-oqibat Alp Arslonga turmushga berilgan, lekin keyinchalik saljuqiylarning nufuzli vaziri va olimi Nizom al-Mulkning xotini bo'lib, u bilan bo'lajak vazir Ahmad ibn Nizom al-Mulk ismli o'g'li bor edi[2].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 Garland, Lynda & Rapp, Stephen (2006), "Mary 'of Alania': Woman and Empress Between Two Worlds", p. 120. In: Garland, Lynda (ed., 2006), Byzantine Women: Varieties of Experience, 800-1200. Ashgate Publishing, ISBN 0-7546-5737-X. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Garland" defined multiple times with different content
  2. Bosworth, C. E., Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 6, pp. 642–643. „AḤMAD B. NEẒĀM-AL-MOLK“.