Grind

	;
	;

Qora delfin yoki Grindlar (lotincha: Globicephala) — delfinlar oilasiga mansub sutemizuvchilar jinsi boʻlib, ikki turni oʻz ichiga oladi: oddiy grinda va qisqa eritilgan grinda^[1]. „Grinda“ soʻzi farer tilidan olingan^[2].

Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qora delfinning uzunligi 3,6 dan 8,5 metrgacha oʻzgarib turadi va ularning oʻrtacha vazni 800 kg ni tashkil qiladi (baʼzi hollarda 3000 kg gacha boʻlgan namunalar mavjud)^[3]. Ularning tanasi silindrsimon, boshi yumaloq, kalta tumshugʻli va tanadan zoʻrgʻa ajralib turadi. Ikkala tur ham bir-biridan qanotlarning uzunligi, shuningdek, tishlari soni boʻyicha farqlanadi: kalta qanotli delfinlar jagʻida 14 dan 18 tagacha, oddiy grinda delfinlarda esa 16 dan 26 gacha^[4]. Qotil delfinlar va kalta qanotli delfinlar kam sonli sutemizuvchilar turlaridan ikkitasi (shu jumladan odamlarda) boʻlib, ularda urgʻochilar menopauzadan oʻtadi va homilador boʻla olmay qolganidan keyin oʻnlab yillar davomida yashaydi^[5].

Qora delfinlar ochiq dengizni afzal koʻradilar va faqat vaqti-vaqti bilan qirgʻoq yaqinida topiladilar. Qisqa qanotli delfinlar tropik va subtropik dengizlarni yaxshi koʻrsa-da, oddiy uchuvchi delfinlar koʻproq mo''tadil va salqin kengliklarda, shu jumladan Shimoliy Yevropada yashaydilar^[6].

Ovqatlanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Grindlar kunduzi uxlaydilar, kechasi esa ovqat izlashga kirishadilar. Ularning shoʻngʻin davomiyligi 5 dan 10 minutgacha boʻlib, ular 600 m dan ortiq chuqurlikka tushishga muvaffaq boʻlishadi^[7]. Ularning ovqati asosan Boshoyoqli mollyuskalardan va kamroq darajada baliqlardan iborat. Spermatozoid kitlarga hujum qilish holatlari maʼlum. Grindlar odatda 20-30 kishidan iborat guruhlarda yashaydi, garchi 100 dan ortiq delfinlardan iborat guruhlar ham kuzatilgan^[8]. Guruh yetakchiga boʻysunadi, uning ichida ijtimoiy xatti-harakatlar juda kuchli rivojlangan^[9].

Hujum jarayoni[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qora delfinlarning odamga „hujum qilishi“ haqida kamida bitta ishonchli holat bor (videoda suratga olingan). 1991-yil 12-mayda erkak delfinl Liza Kaselloni oyogʻidan ushlab, u bilan birga taxminan 10 m chuqurlikka tushdi va keyin uni muloyimlik bilan qirgʻoqqa obchiqib qoydi^[10]. Ayolning fikricha, delfin unga zarar yetkazmoqchi emas edi^[11]. Aloqani odamlarning oʻzlari qoʻzgʻatgan, chunki gʻavvoslar ataylab delfinlar orasida suzishgan va ularga qoʻllari bilan tegishgan, bu hech qanday yovvoyi hayvon bilan tavsiya etilmaydi. Grinda bir necha bor gʻavvosning harakatlaridan noroziligini bildirib, dumini suvga sachratgan va ogohlantirishlarga javob bermagani uchun unga shunchaki saboq bergan boʻlishi mumkin^[12].