Gippokrat qasamyodi

Gippokrat

Gippokrat qasami ( grekcha: Όρκος του Ιπποκράτη , inglizcha: Hippocratic Oath ), odatda shifokor qasamyodi sifatida tanilgan, an'anaviy ravishda G'arb shifokorlarining tibbiyot bilan shug'ullanishdan oldin qilgan qasamidir. Gippokrat qadimgi yunon tabibi bo'lib, G'arbda "tibbiyotning otasi" sifatida tanilgan. Gippokrat bergan bu qasamyodda ayrim o'ziga xos axloqiy me'yorlar sanab o'tilgan. Ammo Gippokrat bu qasamning asl muallifi bo'lmasligi mumkin .

Qasamyodga kirish

Garchi zamonaviy tibbiyot endi Gippokrat qasamining asl matnidan foydalanmasa-da, u hech qanday yuridik kuchga ega emas; ammo, Gippokrat qasami hali ham zamonaviy qasamyodlarga ta'sir qiladi.

Ushbu elementlarning aksariyati bugungi kunda ham tibbiy etika uchun amal qiladi, masalan:

• Bemorlarga zarar bermang, bemorlarni kamsitmang, sirlarni oshkor qilmang va hokazo.

Asl matndagi ko'p so'z bugungi vaziyatga to'liq mos kelmasligi mumkin, masalan:

• Abort va evtanaziyani taqiqlash (ko'pgina mamlakatlarda hali ham taqiqlangan yoki qat'iy shartlar bilan yoki shifokor tomonidan bajarilmagan)
• Bemorlar bilan nikohdan tashqari jinsiy aloqani taqiqlash (DNK testi ixtiro qilinganidan keyin ushbu maqola juda oz ma'noga ega)

Odatda, bunday tarkib bugungi kunga mos keladigan tavsif usuliga o'zgartiriladi - shifokorning o'zi tushunmaydigan tibbiy usullardan foydalanish taqiqlanadi.

qasam mazmuni

Asl klassik yunoncha

“

Ὄμνυμι Ἀπόλλωνα ἰητρὸν, καὶ Ἀσκληπιὸν, καὶ Ὑγείαν, καὶ Πανάκειαν, καὶ θεοὺς πάντας τε καὶ πάσας, ἵστορας ποιεύμενος, ἐπιτελέα ποιήσειν κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμὴν ὅρκον τόνδε καὶ ξυγγραφὴν τήνδε. Ἡγήσασθαι μὲν τὸν διδάξαντά με τὴν τέχνην ταύτην ἴσα γενέτῃσιν ἐμοῖσι, καὶ βίου κοινώσασθαι, καὶ χρεῶν χρηίζοντι μετάδοσιν ποιήσασθαι, καὶ γένος τὸ ἐξ ωὐτέου ἀδελφοῖς ἴσον ἐπικρινέειν ἄῤῥεσι, καὶ διδάξειν τὴν τέχνην ταύτην, ἢν χρηίζωσι μανθάνειν, ἄνευ μισθοῦ καὶ ξυγγραφῆς, παραγγελίης τε καὶ ἀκροήσιος καὶ τῆς λοιπῆς ἁπάσης μαθήσιος μετάδοσιν ποιήσασθαι υἱοῖσί τε ἐμοῖσι, καὶ τοῖσι τοῦ ἐμὲ διδάξαντος, καὶ μαθηταῖσι συγγεγραμμένοισί τε καὶ ὡρκισμένοις νόμῳ ἰητρικῷ, ἄλλῳ δὲ οὐδενί. Διαιτήμασί τε χρήσομαι ἐπ' ὠφελείῃ καμνόντων κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμὴν, ἐπὶ δηλήσει δὲ καὶ ἀδικίῃ εἴρξειν. Οὐ δώσω δὲ οὐδὲ φάρμακον οὐδενὶ αἰτηθεὶς θανάσιμον, οὐδὲ ὑφηγήσομαι ξυμβουλίην τοιήνδε. Ὁμοίως δὲ οὐδὲ γυναικὶ πεσσὸν φθόριον δώσω. Ἁγνῶς δὲ καὶ ὁσίως διατηρήσω βίον τὸν ἐμὸν καὶ τέχνην τὴν ἐμήν. Οὐ τεμέω δὲ οὐδὲ μὴν λιθιῶντας, ἐκχωρήσω δὲ ἐργάτῃσιν ἀνδράσι πρήξιος τῆσδε. Ἐς οἰκίας δὲ ὁκόσας ἂν ἐσίω, ἐσελεύσομαι ἐπ' ὠφελείῃ καμνόντων, ἐκτὸς ἐὼν πάσης ἀδικίης ἑκουσίης καὶ φθορίης, τῆς τε ἄλλης καὶ ἀφροδισίων ἔργων ἐπί τε γυναικείων σωμάτων καὶ ἀνδρῴων, ἐλευθέρων τε καὶ δούλων. Ἃ δ' ἂν ἐν θεραπείῃ ἢ ἴδω, ἢ ἀκούσω, ἢ καὶ ἄνευ θεραπηίης κατὰ βίον ἀνθρώπων, ἃ μὴ χρή ποτε ἐκλαλέεσθαι ἔξω, σιγήσομαι, ἄῤῥητα ἡγεύμενος εἶναι τὰ τοιαῦτα. Ὅρκον μὲν οὖν μοι τόνδε ἐπιτελέα ποιέοντι, καὶ μὴ ξυγχέοντι, εἴη ἐπαύρασθαι καὶ βίου καὶ τέχνης δοξαζομένῳ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐς τὸν αἰεὶ χρόνον. παραβαίνοντι δὲ καὶ ἐπιορκοῦντι, τἀναντία τουτέων.

”

Zamonaviy yunoncha tarjima

“

Ορκίζομαι στο θεό Απόλλωνα τον ιατρό και στο θεό Ασκληπιό και στην Υγεία και στην Πανάκεια και επικαλούμενος τη μαρτυρία όλων των θεών ότι θα εκτελέσω κατά τη δύναμη και την κρίση μου τον όρκο αυτόν και τη συμφωνία αυτή. Να θεωρώ τον διδάσκαλό μου της ιατρικής τέχνης ίσο με τους γονείς μου και την κοινωνό του βίου μου. Και όταν χρειάζεται χρήματα να μοιράζομαι μαζί του τα δικά μου. Να θεωρώ την οικογένειά του αδέλφια μου και να τους διδάσκω αυτήν την τέχνη αν θέλουν να την μάθουν χωρίς δίδακτρα ή άλλη συμφωνία. Να μεταδίδω τους κανόνες ηθικής, την προφορική διδασκαλία και όλες τις άλλες ιατρικές γνώσεις στους γιους μου, στους γιους του δασκάλου μου και στους εγγεγραμμένους μαθητές που πήραν τον ιατρικό όρκο, αλλά σε κανέναν άλλο. Θα χρησιμοποιώ τη θεραπεία για να βοηθήσω τους ασθενείς κατά τη δύναμη και την κρίση μου, αλλά ποτέ για να βλάψω ή να αδικήσω. Ούτε θα δίνω θανατηφόρο φάρμακο σε κάποιον που θα μου το ζητήσει, ούτε θα του κάνω μια τέτοια υπόδειξη. Παρομοίως, δεν θα εμπιστευτώ σε έγκυο μέσο που προκαλεί έκτρωση. Θα διατηρώ αγνή και άσπιλη και τη ζωή και την τέχνη μου. Δεν θα χρησιμοποιώ νυστέρι ούτε σε αυτούς που πάσχουν από λιθίαση, αλλά θα παραχωρώ την εργασία αυτή στους ειδικούς της τέχνης. Σε όσα σπίτια πηγαίνω, θα μπαίνω για να βοηθήσω τους ασθενείς και θα απέχω από οποιαδήποτε εσκεμμένη βλάβη και φθορά, και ιδίως από γενετήσιες πράξεις με άνδρες και γυναίκες, ελεύθερους και δούλους. Και όσα τυχόν βλέπω ή ακούω κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή και πέρα από τις επαγγελματικές μου ασχολίες στην καθημερινή μου ζωή, αυτά που δεν πρέπει να μαθευτούν παραέξω δεν θα τα κοινοποιώ, θεωρώντας τα θέματα αυτά μυστικά. Αν τηρώ τον όρκο αυτό και δεν τον παραβώ, ας χαίρω πάντοτε υπολήψεως ανάμεσα στους ανθρώπους για τη ζωή και για την τέχνη μου. Αν όμως τον παραβώ και επιορκήσω, ας πάθω τα αντίθετα.

”

Xitoy tarjimasi

Birinchi tarjima  :

“

敬禀阿波羅、醫神阿斯克勒庇俄斯、許癸厄亞、帕那刻亞，及天地諸神聖鑒之，鄙人敬謹宣誓： 余願盡己之能力與判斷力之所及，矢守此約。凡授余藝者：余敬如父母，為終身同甘共苦之侶；倘有急需，余必接濟。視彼兒女，猶余手足，如欲受業，余無償、無條件傳授之。凡余之所知，無論口授、書傳俱傳之吾子、吾師之子、及立誓守此約之生徒，此外不傳他人。 余願盡己之能力與判斷力之所及，恪守為病家謀福之信條，並避免一切墮落害人之敗行，余必不以毒物藥品與他人，並不做此項之指導，雖人請求，亦必不與之，尤不為婦人施墮胎之術。余願以此純潔神聖之心，終身執行余之職務。至於手術，另待高明，余不施之，遇結石患者亦然，惟使專匠為之。 無論何適何遇，逢男或女，民人奴隸，余之唯一目的，為病家謀福，並檢點吾身，不為種種墮落害人之敗，尤不為誘姦之事。凡余所見所聞，不論有無業務之牽連，余以為不應洩漏者，願守口如瓶。 倘余嚴守上述之誓詞，願神僅僅使余之生命及醫術，得無上光榮；苟違此誓，天地鬼神共殛之！

”

Ikkinchi tarjima  :

“

仰赖医神阿波罗、埃斯克雷波斯及天地诺神为证，鄙人敬谨直誓： 愿以自身能力及判断力所及，遵守此约。凡授我艺者，敬之如父母，作为终身同业伴侣，彼有急需，我接济之。视彼儿女，犹我兄弟，如欲受业，当免费并无条件传授之。凡我所知，无论口授书传，俱传之吾与吾师之子及发誓遵守此约之生徒，此外不传与他人。 我愿尽余之能力与判断力所及，遵守为病家谋利益之信条，并检柬一切堕落和害人行为，我不得将危害药品给与他人，并不作该项之指导，虽有人请求亦必不与之。尤不为妇人施堕胎手术。我愿以此纯洁与神圣之精神，终身执行我职务。凡患结石者，我不施手术，此则有待于专家为之。 无论至于何处，遇男或女，贵人及奴婢，我之唯一目的，为病家谋幸福，并检点吾身，不作各种害人及恶劣行为，尤不作诱奸之事。凡我所见所闻，无论有无业务关系，我认为应守秘密者，我愿保守秘密。 尚使我严守上述誓言时，请求神祗让我生命与医术能得无上光荣，我苟违誓，天地鬼神实共亟之。

”

Inglizcha tarjima

“

I swear by Apollo, the healer, Asclepius, Hygieia, and Panacea, and I take to witness all the gods, all the goddesses, to keep according to my ability and my judgment, the following Oath and agreement: To consider dear to me, as my parents, him who taught me this art; to live in common with him and, if necessary, to share my goods with him; To look upon his children as my own brothers, to teach them this art. I will prescribe regimens for the good of my patients according to my ability and my judgment and never do harm to anyone. I will not give a lethal drug to anyone if I am asked, nor will I advise such a plan; and similarly I will not give a woman a pessary to cause an abortion. But I will preserve the purity of my life and my arts. I will not cut for stone, even for patients in whom the disease is manifest; I will leave this operation to be performed by practitioners, specialists in this art. In every house where I come I will enter only for the good of my patients, keeping myself far from all intentional ill-doing and all seduction and especially from the pleasures of love with women or with men, be they free or slaves. All that may come to my knowledge in the exercise of my profession or in daily commerce with men, which ought not to be spread abroad, I will keep secret and will never reveal. If I keep this oath faithfully, may I enjoy my life and practice my art, respected by all men and in all times; but if I swerve from it or violate it, may the reverse be my lot.

”

manba va tarix

Gippokratning o'zi bu qasamni hech qachon tilga olmagan, Gippokrat miloddan avvalgi 460 yildan 370 yilgacha yashagan, bu vaqt oralig'idagi hech bir hujjatda bu qasamyodga ishora yo'q, uning zamondoshlaridan ham shunga o'xshash hujjatlar topilmagan, shuning uchun qasamyodning kelib chiqishi noma'lum.

Bu qasamyod haqida birinchi eslatma miloddan avvalgi 1-asrda Rim imperatori Klavdiy I bilan birga bo'lgan Rim shifokori foydalangan.

Iqtisodiy ahamiyati

Gippokrat qasamyodi ma'lum bir iqtisodiy ahamiyatga ega va u bir oz qadimiy ijtimoiy sug'urtani o'z ichiga oladi.

Garov o'qituvchining naslini tarbiyalash va o'qitishni o'z ichiga oladi, agar o'qituvchi o'z farzandlarini tarbiyalashga qodir bo'lmasa, ular moddiy ta'minotga ega bo'ladilar.

Tegishli ma'lumotlar

• Jahon sog'liqni saqlash tashkilotining Xelsinki deklaratsiyasi (JSST)
• Jahon tibbiyot assotsiatsiyasining Jeneva deklaratsiyasi (WMA)
• bulbul qasami
• Nyurnberg kodeksi
• Materik Xitoyda tibbiyot talabalari uchun qasamyod
• bemor xavfsizligi

qo'shimcha o'qish

• Hulkower, Raphael (2010). "The History of the Hippocratic Oath: Outdated, Inauthentic, and Yet Still Relevant". The Einstein Journal of Biology and Medicine 25/26: 41–44. 
• The Hippocratic Oath Today: Meaningless Relic or Invaluable Moral Guide? （页面存档备份，存于） – a PBS NOVA online discussion with responses from doctors as well as 2 versions of the oath. pbs.org
• Kass, Leon. Toward a More Natural Science. Simon & Schuster, 2008. ISBN 978-0029170717. 
• Lewis Richard Farnell, Greek Hero Cults and Ideas of Immortality, 1921.
• "Codes of Ethics: Some History" by Robert Baker, Union College in Perspectives on the Professions, Vol. 19, No. 1, Fall 1999 Wayback Machine saytida arxivlandi (2021-02-25).  的存檔，存档日期2021-02-25., ethics.iit.edu

tashqi havola

• Gippokrat qasamyodi （ , Avtostopchining Galaktika boʻyicha qoʻllanmasi ( h2g2 ).
• Gippokrat qasami （ – Klassik versiya, pbs.org
• Gippokrat qasamyodi （ – Zamonaviy versiya, pbs.org
• Gippocratis jusiurandum - Gippokrat qasamyodining 1595 yildagi nusxasi, yonma-yon asl yunon va lotin tarjimasi bilan tasvir, bium.univ-paris5.fr
• Gippokrat | Qasamyod （ – Milliy Sogʻliqni saqlash institutlarining Gippokrat qasamyodi haqidagi sahifasi, nlm.nih.gov
• Tishchenko PD Rossiyada Gippokrat qasamyodining tirilishi （ zpu-journal.ru