Germaniyada tibbiyot

Germaniyada tibbiyot Germaniya Federativ Respublikasi fuqarolarining salomatligi va farovonligini himoya qilish uchun moʻljallangan. Aholiga tibbiy yordam koʻrsatish va sogʻliqni saqlash tizimi yoʻnalishidagi islohotlar sogʻliqni saqlash va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish boʻyicha global strategik dasturning bir qismidir.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Germaniyada tibbiyot tarixi chuqur ildizlarga ega. Turli kasalliklarga qarshi kurashish uchun qadimgi german qabilalari kasalliklarni davolash uchun dorivor oʻsimliklar va oʻtlardan foydalanganlar. Ularning toʻplagan tajribasi avloddan-avlodga oʻtib, xalq tabobatiga aylandi. Yozuvning paydo boʻlishi bilan xalq tabobatining ogʻzaki va yozma tarmoqlari rivoji ajralib chiqa boshladi. Koʻpgina dorivor oʻsimliklar profilaktika va davolash maqsadida ishlatilgan. Buning uchun urugʻlar, ildizlar, gullar, barglar ishlatilgan, meva, sabzavot va dorivor oʻsimlik choyining organizmga taʼsiri, yoʻtal, qon ketish, ogʻriq, diareya va boshqa kasalliklarga taʼsiri kuzatilgan. Oʻsha davr tabiblari jarrohlik amaliyotini ham yaxshi bilishgan, maʼlum tajribaga ega, inson tanasining turli joylaridagi oʻsmalarni, sinishlarni davolashning ibtidoiy usullariga ega edilar.

Oʻrta asrlarda shifoxonalar va shifokorlar bilan cherkovlar va kommunalar tibbiy yordamning tugʻilishiga hissa qoʻshgan. Germaniya davlatchiligining rivojlanishi bilan birinchi navbatda shifokorlik kasbini nazorat qilish va nazorat qilish paydo boʻldi, soʻngra litsenziyalar toʻgʻrisidagi nizomlar (Approbationsordnungen) va narx buyurtmalarini tasdiqlash (Gebührenordnungen) paydo boʻldi. 1852-yilda Prussiyada shifokorlarning jarrohlar va terapevtlarga boʻlinishi anʼanaviy tarzda bekor qilindi va jarrohlik maktablari yopildi. Liberal jamoat tashkilotlarining tashabbusi, ulardan biri Rudolf Virxov boʻlib, Germaniya imperiyasining birinchi tijorat qonunchiligini qabul qilishga imkon berdi (1871). 1939-yilda muqobil tibbiyot toʻgʻrisidagi qonun ham qabul qilindi, u muqobil davolash usullari bilan davolanish narxini tartibga soladi. Germaniyada kansler Otto fon Bismark dunyodagi birinchi ijtimoiy taʼminot tizimini joriy qildi, jumladan, barcha ishchilar va ularning oila aʼzolari uchun majburiy tibbiy sugʻurta, bugungi kunda bu tizim aholining 90 foizini qamrab oladi.

Germaniyada tibbiyot va sogʻliqni saqlash[tahrir | manbasini tahrirlash]

1993-2006 yillarda Germaniya sogʻliqni sugʻurtasi jamgʻarmalarining xarajatlari

1991-yilda GDR birlashgandan soʻng, oddiy poliklinikalar yopildi va shifokorlar kabinetiga aylantirildi. Sogʻliqni saqlash organlari sogʻliqni saqlash sohasida tabiiy ofatlar va falokatlardan tashqari hech qanday rol oʻynamaydi. Statsionar davolanadigan barcha universitet kasalxonalari (klinikalari) davlat qoʻlida qoldi. Moliyalashtirishni taʼminlash uchun nemis kasalxonalari sugʻurta kompaniyalari bilan shartnomalar tuzadi va soliq tushumlaridan davlat investitsiya subsidiyalarini oladi. Shunday qilib, shifokorlar (amaliyotlar) ni moliyalashtirishdan butunlay ajratilgan ikki tomonlama moliyalashtirish taʼminlanadi. Sogʻliqni saqlash qonunchiligidagi koʻplab islohotlar qimmat infratuzilmani ikki marta moliyalashtirish xavfini oldini olishga harakat qildi (masalan: tibbiy asbob-uskunalar sotib olish). Germaniyada akademik va qoʻshimcha tibbiyotni birlashtirishga urinishlar yangi integral tibbiyot kontseptsiyasi ostida maʼlum.

Tibbiy yordam turlarining tasnifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birlamchi tibbiy yordam, yaʼni „oilaviy tibbiyot“ deb ataladigan birlamchi tibbiy yordam. Shifokorlar, klinikalar va boshqa ambulatoriya muassasalari tomonidan qoʻllab-quvvatlanadi. Oʻtkir va surunkali kasalliklarning qariyb 90 foizi ushbu tejamkor va keng qamrovli tizim yordamida davolanadi.
Ikkilamchi tibbiy yordam, yaʼni ixtisoslashtirilgan tibbiy xizmatlar deb ataladigan tibbiy yordam oila shifokorlarining yoʻllanmalari boʻyicha bemorlar bilan ishlaydigan tibbiyotning barcha sohalaridagi shifokorlar tomonidan koʻrsatiladi. Tibbiy mutaxassis kasalxonada yoki klinikada ambulator yoki statsionar sharoitda davolanishni taʼminlaydi. Tibbiy yordamning ushbu sektoriga quyidagilar kiradi: tez yordam, intensiv terapiya, operatsiya xonalari, laboratoriyalar, diagnostik radiologiya, fizioterapiya va boshqalar.
Uchinchi darajali tibbiy yordam ixtisoslashgan shifoxonalar, klinikalar va markazlarga asoslangan. Ular mintaqalar va, qoida tariqasida, baxtsiz hodisalar va ofatlar, saraton markazlari, transplantatsiya va neonatologiya markazlari kabi oʻta murakkab va qimmat xizmatlar boʻyicha bir nechta shaharlarga xizmat qiladi.

Germaniyada tibbiyotning markaziy yoʻnalishlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Davlat darajasida Germaniyada tibbiy amaliyot universitet klinikalarida olib boriladigan ilmiy tadqiqotlar bilan uzviy bogʻliqdir. Davlat ham ilmiy tadqiqotlarni, ham klinikalarning texnik bazasini saqlash va rivojlantirishni jadal moliyaviy qoʻllab-quvvatlamoqda. Buning tufayli nemis tibbiyoti fanning barcha zamonaviy yoʻnalishlarida faol rivojlanmoqda. Shu bilan birga, markaziy boʻlgan ayrim yoʻnalishlarni ajratib koʻrsatish mumkin.

Kardiologiya va yurak jarrohligi — Berlinda transplantatsiya va sunʼiy yuraklarni rivojlantirishga ixtisoslashgan Yevropadagi eng yirik kardiologiya markazlaridan biri joylashgan.
Minimal invaziv jarrohlik shifokorlar va muhandislar oʻrtasidagi yaqin hamkorlik tufayli katta turtki boʻldi, bu esa jarrohlarga teri va yumshoq toʻqimalarga minimal zarar etkazadigan operatsiyalarni amalga oshirish imkonini beruvchi qurilmalarni yaratishga olib keldi.
Jarayonni optimallashtirish uchun profilaktik tekshiruvlar alohida sohada ham taʼkidlangan-turli organ tizimlarini, shuningdek, butun tanani tekshirish uchun tayyor belgilangan dasturlar mavjud.
Reabilitatsiya operatsiyaning muvaffaqiyat omillaridan biridir. Shu nuqtai nazardan reabilitatsiyani hisobga olgan holda, nemis tibbiyoti uni reabilitatsiya bemorlarining ehtiyojlariga mos keladigan asbob-uskunalar ishlab chiqaradigan ixtisoslashtirilgan klinikalar va korxonalarni yaratishgacha boʻlgan alohida yoʻnalish sifatida ajratib koʻrsatdi.

Germaniyada sarflangan har oʻninchi evro sogʻliqni saqlashga ketadi. Bu koʻrsatkich Germaniya Davlat statistika boshqarmasi (Statistiche Bundesamt) tomonidan 2013-yil 7-aprelda Xalqaro salomatlik kuni munosabati bilan hisoblab chiqilgan. 2011-yilda bir aholiga nisbatan 3590 evro sarflangan, jami 2011-yilda Germaniya sogʻliqni saqlash xarajatlari. 294 milliard yevro. Bu oʻtgan yilga nisbatan 1,9 foizga koʻpdir.

Shunga qaramay, Germaniya yalpi mahsulotida sogʻliqni saqlash xarajatlarining ulushi kamaydi va 11,3 foizni tashkil etdi. 2010-yilda xarajatlar 11,5 foizni, 2009-yilda esa 11,8 foizni tashkil etdi. Ushbu rivojlanishning sababini olimlar soʻnggi ikki yil ichida Germaniya iqtisodiyotining nisbatan kuchli oʻsishi deb atashadi. Shu bilan birga, sogʻliqni saqlash xarajatlarining oʻsish sur’ati sekinlashdi. Soʻnggi oʻn yil ichida u yiliga oʻrtacha 3 foizni tashkil etdi.

Germaniyada sugʻurta tibbiyoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Germaniya aholisining aksariyati davlat tibbiy sugʻurta kompaniyalari tomonidan sugʻurtalangan. Germaniyada davlat tibbiy sugʻurtasi pensiya sugʻurtasi, baxtsiz hodisalardan sugʻurta, ishsizlik sugʻurtasi va tibbiy yordam sugʻurtasi bilan bir qatorda Germaniya ijtimoiy sugʻurta tizimining asosiy tarkibiy qismi va Germaniya sogʻliqni saqlash tizimining asosiy boʻgʻinlaridan biridir.

Germaniyada tibbiy sugʻurta barcha ishchilar va aholining boshqa guruhlari uchun majburiydir. Muayyan shartlarni hisobga olgan holda tibbiy sugʻurta sugʻurtalangan shaxs tomonidan mustaqil ravishda tanlanishi mumkin.

Mehnatga layoqatli aholini majburiy tibbiy sugʻurta qilish toʻgʻrisidagi birinchi qonun 1883-yil 15-iyunda butun Germaniya boʻylab kuchga kirdi. Shu paytgacha, 1869-yil aprel oyidan boshlab, tibbiy sugʻurta qonuni faqat Bavariyada amalda edi. Bu ikki qonun, aslida, butun dunyoda majburiy sogʻliqni saqlash tizimini joriy etishning asoschilari edi.

Davlat tibbiy sugʻurta polisiga ega boʻlgan barcha sugʻurtachilar deyarli bir xil tibbiy xizmatlardan foydalanish huquqiga ega. Davlat tibbiy sugʻurtasi boʻyicha olingan tibbiy yordam miqdori sugʻurta mukofoti miqdoridan mustaqildir. Har bir fuqaro uchun tibbiy sugʻurta narxi uning daromadiga qarab belgilanadi. Shu bilan birga (maʼlum shartlarda) oila aʼzolari sugʻurta polisiga sugʻurta summasi miqdorini oshirmasdan qoʻshimcha ravishda kiritilishi mumkin.

Germaniya aholisining maʼlum bir guruhi, masalan, xususiy kompaniyalar rahbarlari, davlat lavozimlarini egallagan, ijtimoiy davlat tuzilmalarida ishlaydigan shaxslar va boshqalar xususiy tibbiy sugʻurta qilish huquqiga ega. Aholining bu qismining daromadlari davlat majburiy sugʻurtasidan voz kechib, xususiy tibbiy sugʻurtaga oʻtish imkonini beradi. Xususiy tibbiy sugʻurta davlat sugʻurtasiga qaraganda kengroq tibbiy xizmatlarni taklif etadi. Tibbiy xizmatlar assortimenti sugʻurtalangan shaxs tomonidan oʻz xohishiga koʻra tanlanishi mumkin, bu bilan bogʻliq holda sugʻurta polisining miqdori ham katta darajada oʻzgaradi. Sugʻurta mukofotlari miqdori sugʻurtalangan shaxsning umumiy sogʻligʻiga, sugʻurtalangan shaxsning jinsi va yoshiga ham bogʻliq.

Aholining 2,3 foizi ijtimoiy mavqeiga koʻra sugʻurtalangan va boshqa tibbiy sugʻurta turlariga ega. Aholining atigi 0,1 % — 0,3 % Germaniyada tibbiy sugʻurtasiz yashaydi.

Tibbiy sugʻurta mukofotlarini qoplash xarajatlari, qoida tariqasida, qisman ish beruvchi tomonidan qoplanadi.

Sugʻurtalangan shaxs tomonidan qoʻyilgan mablagʻlar koʻproq xarajatlarni qoplaydi va shuning uchun Germaniya sogʻliqni saqlash tizimini moliyalashtirishning asosiy manbai hisoblanadi. Sogʻliqni saqlash tizimining ayrim yoʻnalishlari boshqa moliyalashtirish manbalari, yaʼni jismoniy shaxslar va tashkilotlar, turli davlat organlari hisobidan ham qoʻshimcha moliyaviy yordam oladi.

Shu bilan birga, tibbiy sugʻurtadan tashqari tibbiy sugʻurta polisiga kiritilmagan va sugʻurtalangan shaxs tomonidan mustaqil ravishda toʻlanadigan tibbiy xizmatlarning maʼlum bir roʻyxati mavjud. Bularga „individual tibbiy xizmatlar“ deb ataladiganlar kiradi: fitnes, sogʻlom turmush tarzi, plastik jarrohlik, bir qator dori vositalari, muqobil tibbiyot va boshqalar.